مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این رساله به منظور تعیین میزان اعتبار اجتماعی و روشن ساختن نحوه زندگی مؤمنین مانوی و هواداران کیش مزدکی در سه سده آغازین هجری و تشخیص تغییر و تحولات در اصول اولیه دینی آنان و بیان نوع تأثیر پذیری گروههای مذهبی و متفکران مسلمان از مطالعه آثار و ارتباط و مجادله با اقلیت های مذکور تدوین یافته است. برخی از عناوین اصلی دو بخش این رساله عبارت اند از: وقوع انشعابهای گوناگون بین مانویان در عصر خلافت اموی، تعقیب مؤمنین مانوی در زمان خلافت عباسیان و سرنوشت آنان، تماس پیشوایان معتزله با مانویان معرفی خصلتهای دینی و اجتماعی مزدکیان و ارتباط آنان با غلاة.

در این رساله براساس ترتیب زمانی ظهور دینهای زردشتی، مانوی و اسلام، نخست شرح بهشت و دوزخ در آیین زردشتی، آنگاه توصیف بهشت و دوزخ در آیین مانوی و سرانجام در دین اسلام بهشت و دوزخ مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.

ازجمله کتب بسیار مهم و کلیدی در زمینه مانویت، کتاب کفالایا است که در اصل به زبان قبطی نوشته شده است. مسیحیان شمال آفریقا که به این دین جدید گرویده بودند، این کتاب را به زبان قبطی و به نوعی از زبان مانی حی، که در این کتاب با عناوینی چون «فرستاده» و «پیامبر» از او یاد می شود، نوشته اند.هرفصل، جلسات وعظ مسیح را می ماند؛ که شاگردان از او چیزی را می پرسند و پاسخ را از پیامبر خود دریافت می کنند.خلقت همواره نقطه عطف و لحظه ی آغاز هر چیزی است. خلقت بشر همواره بخش افسون کننده و جذاب ادیان به شمار می آید، به ویژه در مانویت که برگرفته از افکار تلفیقی بودایی، مسیحی و گنوسی است. داستان آفرینش آدم، به صورت دقیق تنها در فصل 64 کفالایای قبطی عنوان شده. چنین بیان می شود که آدم را در سه چیز برتر و بهتر از سایر موجودات مرکب در آسمان و زمین می دانند و اینکه دیوان به خاطر هفت ویژگی اش او را به وجود آوردند. از این رو از لحاظ اسطوره-شناسی و تحقیق در این زمینه، این فصل حائز اهمیت است.