مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

این تلخیص برشرح‌ متوسط کتاب‌ «سخنوری، رِتوریکای» ارسطو انجام گرفته است. ابن رشد بر طبق روال عمومی کار خود را با ذکر چند سخن از ارسطو آغاز می گند و سپس به شرح و تفسیر کتاب می پردازد. و تفکیکی بین سخنان خود و بیانات ارسطو قائل نمی شود و مخاطب گاهی در فهم منبع سخن دچار سردرگمی می شود.ابن رشد در تلخیص خود تمام مطالب و فصول نص ارسطو و حتی مثالهای او را ذکر نمی کند.

«المعونة فی الجدل» بحثی درباره جدل و مناظره است که توسط نویسنده ای توانمند در جدل و مناظره نگاشته شده است. در مقدمه کتاب ابتدا اشاره ای به زندگی نویسنده کتاب، ابواسحاق شیرازی شده است و استادان و شاگردان وی را معرفی کرده است. همچنین در ادامه در مقدمه کتاب به آثاری که وی نگاشته نیز اشاره ای کوتاه داشته است. این کتاب بر اساس تنها نسخه خطی منحصر به فرد کتاب موجود در کتابخانه گوته آلمان که به شماره ثبت 1183 نگهداری می شود تصحیح شده است. این نسخه در 54 برگ نوشته شده و درباره عنوان و نام مولف آن نوشته شده: «کتاب المعونة فی الجدل تصنیف الشیخ الامام الاجل الاواحد ابی اسحاق ابراهیم بن علی بن یوسف الفیروزی المعروف بالشیرازی». در ادامه باید گفت جدل ترجمه کلمه (دیالکتیک) است، مرکب از دو جزء دیا و لکتیکون و به مفهوم گفتار می باشد. در قیاس جدلی احراز حق یا اثبات باطل مد نظر نیست، بلکه الزام طرف مقابل یا رفع الزام از خویش (خواه به حق باشد یا به باطل) مورد توجه است. بنابراین جدل عبارت است از بحث، پرسش و پاسخی که به نحوی خاص بین دو طرف برقرار می شود. بدین سان که یک طرف پیوسته از دیگری سوال می کند و عقیده او را درباره امری جویا می شود و طرف مقابل را به بررسی مطلب وا می دارد و از او می خواهد که به سوالات وی پاسخ دهد. دو طرف جدل عبارتند از سائل و مدافع. هدف از پرسش این است که سائل مدافع را وادار به تناقض گویی (جمع بین سلب و ایجاب) کند که علامت بارز کذب است. مبادی جدل دو دسته اند: یکی مشهورات و دیگری مسلمات. مشهورات قضایای معتقدی هستند که سبب اعتقاد به آنها شهرتشان میان همه است و مسلمات نیز قضایای معتقدی هستند که چه صادق باشند و چه کاذب و چه مشکوک به سبب توافق مردم و تسلیم در مقابل آنها، صادق هستند. اما این کتاب در چند باب نوشته شده که عبارتند از: بیان وجوه ادلة الشرع، وجوه الکلام علی الاستدلال الکتاب، الکلام علی الاستدلال بالسنة، الاعتراض علی الاستدلال بالاجماع، الکلام علی قول الواحد من صحابة، الکلام علی فحوی الخطاب، الکلام علی دلیل الخطاب، الکلام علی علی معنی الخطاب و هو القیاس، الکلام علی استصحاب الحال، ترجیح الظواهر و ترجیح المعانی.###