مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

معناشناسی از جمله علومی است که به شناخت دقیق واژگان و کشف معانی نهفته ی آن ها در متون مختلف می پردازد این دانش در اواسط قرن 19 پا به عرصه گذاشت ظاهراً ماکس مولر و میشل بریال از جمله واضعانِ این دانش بودند معناشناسی هر واژه ای با در نظر گرفتن روابط مفهومی میان واژگان آن متن به دست می آید فرهنگ لغت ها فقط بخش جزئی و منفکی از معنی واژگان را در اختیار پژوهشگران قرار می دهند در نتیجه برای بررسی معنای دقیق واژه مورد نظر (مثلاً ضرب) در قرآن کریم و روابط معناشناختی آن و تبیین جایگاه آن در آیات مختلف به این پژوهش روی آوردیم پژوهش حاضر درصدد است از طریق شناسایی کاربرد تاریخی و توصیفی واژه ضَرَبَ، تطور و توسعه معنایی این واژه را پیش از اسلام و پس از آن تعقیب کند تا به درک هر چه بهتر مفهوم آن نائل آید لذا با اهتمام به کاربردهای «ضَرب» با توجه به بافت آیه، سیاق آیات قبل از آیه ی مورد نظر و فضای آیاتی که بعد از آن آیه قرار می گیرند و سایر عناصر تشکیل دهنده همچون واژگان متقاربه المعنی ، وجوه آن را مشخص کند که نهایتاً به کشف اصول کلی حاکم بر معانی آیات نه تنها مراد ظاهری آیات، با روش توصیفی – تحلیلی دست یابد. واژه ضرب یکی از واژه های قرآنی است که 57 بار به آن اشاره شده است درک معانی مختلف آن منوط به بافتی است که در آن لحاظ شده است. حاصل بررسی و تحلیل معناشناسی در این پژوهش نشان داد که سیر معنایی این واژه با توجه به بافت معنایی آیاتِ قرآن، معانی متعددی چون زدن، سفرکردن (به قصد تجارت یا جهاد و جنگ)، پایکوبی، رویگردانی، مَثَل زدن برای بیان و توصیف و... دارد همچنین همه روابط معنایی بررسی شدند از جمله رابطه ترادف این واژه با کلماتی مانند وکز، اقتتال و ... و همنشینی آن با ترکیب ضرب...مثلاً یا ضرب فی الأرض و سایر روابط نیز مورد بررسی قرار گرفت که همه این ها تأثیر شگرفی در مشخص کردن معنای آیات داشت.

---

‫آنچه در این تحقیق به رشتۀ تحریر درآمده است، ترجمانی از کتاب «الدر النظم فی لغات القرآن العظیم» اثر محدث قمی، به همراه پژوهش و توضیحاتی است که گاه مطالب کتاب ایجاب کرده است. در این کتاب که خود برگرفته از آثاری چند در باب مفردات قرآن و تأویل آیات آن است به نحو ایجاز مطالب بسیار زیاد و کاملاً مفید گرد آمده است و من در این رساله کوشیده ام که به مقصود نگارنده پی ببرم و آن را به ترتیب و شیوه ای که مؤلف نگاشته است به فارسی برگردانم. علاوه بر آن در پیشگفتار و مقدمه نکاتی را در باب شرح حال و آثار مؤلف، کتب مفردات و جز این دو تقدیم داشته ام. کوشش من در این رساله به صحّت ترجمه وهمانندی آن در اختصار معطوف بوده و تا حد امکان از کاستن یا افزودن مطلبی بر آنچه مؤلف آورده است خودداری کرده ام و آنچه در توضیح و یا تکمیل مطلب نیاز بوده است، در پای ورق و جدا از سخن مؤلف متذکرگردیده ام. برخی از این توضیحات برگرفته از دیگر منابع است که به مأخذ آن اشاره کرده ام و برخی دیگر به معلومات دانشجویی ام باز می گردد. سرانجام تلاش نگارنده به ترجمه کامل کتاب و تعلیقاتی علاوه بر آنچه گروه تحقیق در موسسه در راه حق یافته اند، منتهی گردید- والسلام. Abstract In this desertation that is a translation of "al-dor al-nazim fi loghat-e-al-qoran", by mohaddeth of qum and research on it is some fragments that its comment was necessary. in this book which its data take from some works on single elements and hermenutics of quran, there are many and so useful information subjects. This desertation has tried to understand the amis of complier and translate it in Persian. Biography and works of author and introducing of work on single elements of qoran in translation of text, I tried to keep integrity and honesty. Therefore my translation is verbatim. My comment on some fragment refers to my own opinion and the points of view of other scholors. In my desertation of the book has completed and with annexation that I added made this work in relation with the effort that dar rah-e-haqq institution did, is more complet.

از آنجا که پیشرفت‌های مردمی و جمعی بشر در سایه اجتماعات، حاصل می‌شود لذا مکاتب فکری انسانی و نیز شرایع آسمانی خصوصا اسلام بر این مهم پای فشرده‌‌اند. در گام اول، هر انسانی باید جامعه‌پذیر باشد یعنی بتواند خود را با جامعه وفق داده و قوانین و ملزومات جامعه خود را بپذیرد. لذا این پژوهش با هدف بررسی عوامل و موانع جامعه‌پذیری و نیز راه‌کارهای مقابله با موانعِ این امر مهم با تکیه بر قرآن و جامعه‌شناسی سامان گرفته است.در اهمیت و کارکرد جامعه‌پذیری باید گفت که در سایه این فرآیند، شخصیت افراد شکل گرفته و کمال می‌یابد، و هدف اسلام نیز رساندن آنان به کمال است. علاوه بر آن، فرد با شیوه‌های پذیرفته شده زندگی اجتماعی آشنایی پیدا می‌کند و می‌آموزد که نیازهای خویش را به شیوه‌های قابل قبول جامعه برآورد، و مهارت‌هایی را که برای زندگی در جامعه ضروری است، کسب می‌کند، و با دیگران نیز به‌گونه موثری ارتباط برقرار می‌کند.این فرآیند مهم توسط نهادها و عواملی مانند: خانواده، آموزش و پرورش، همسالان، محیط، فرهنگ، دین و رسانه‌های جمعی به وقوع می‌پیوندد، که البته هرکدام از آن‌ها آسیب‌هایی نیز دارد. علاوه بر این نهادها، عواملی چون: ایمان و عمل شایسته، مهربانی، تواضع، تعاون، صداقت، وفای به عهد، گذشت، سخاوت و مشورت در تحقق این امر موثر هستند. پس از این‌که امر جامعه‌پذیری محقق شد، می‌توان در جامعه آثاری چون: محبت، آرامش، اتحاد، عدالت، مدارا، احترام،استفاده از تجربیات دیگرانو پیشرفت را مشاهده نمود. اما مسیر رسیدن به این پیشرفت همیشه هموار نبوده، بلکه با موانع مختلفی پوشیده شده است، موانعی که در دو بخش فردی_اخلاقی و فرهنگی_ اجتماعی قابل مشاهده است. عواملی مانند: کم‌رویی، پرخاشگری، خودبینی، سخن‌چینی، سوءظن، تکبر، حسد، کینه و نفاق جزء موانع فردی، اخلاقی است و عواملی چون: اختلاف و تفرقه، تجاوزگری و فرهنگ منحط جزء موانع فرهنگی، ‌اجتماعی می‌باشد. از طرف دیگر، عواملی چون: اصلاح میان مردم، نظارت اجتماعی امر به معروف و نهی از منکر، پرورش آگاهی و بصیرت اخلاقی، تکریم شخصیت، ایجاد روحیه‌ی قانون‌پذیری و درمان هر کدام از موانع اخلاقی، خنثی‌کننده و راه-کار این موانع می‌باشند.

‫چکیده الکترونیکی در پیوستها موجود می باشد

‫قرآن براي اخلاق حکومتي رهبران الهي جايگاه ويژه‌اي قائل است. اين پژوهش در شش فصل به اين موضوع پرداخته است. رهبران الهي جلوه‌هاي برتر اخلاق و فضيلت هستند و اخلاق و سياست هم نسبت به هم از ارتباطي ناگسستني برخوردارند؛ از اين رو، در حکومت ديني، اخلاق از جايگاه خاصي برخوردار بوده است. حضرت موسي عليه السلام، طالوت عليه السلام، داوود عليه السلام، سليمان عليه السلام، يوسف و پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم ، از پيامبراني بودند که حکومت داشتند. رهبران الهي الگوهاي اخلاق و فضيلتاند؛ ابراهيم عليه السلام الگوي بندگي و ايمان به خدا، يوسف عليه السلام الگوي پاکي و پاکدامني، داوود عليه السلام الگوي توجه به خدا و سپاسگزاري دائمي، سليمان عليه السلام الگوي زهد، و پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم الگوي اتحاد و همگرايي بود. اهداف رهبران الهي عبارت است از: دعوت به توحيد، معاد، عبوديت خداوند، تعليم کتاب و حکمت، اجراي عدالت. همچنين هدف آنها، آزادي انسان‌ها از انواع اسارت است. آنها با هر ظلم و فسادي در جامعه مبارزه مي‌کنند و مهم‌ترين ويژگي آنها خداخواهي و اخلاص است. رهبران الهي امانتدار مردماند، با مردم همراهي و همدردي مي‌کنند، به مردم خدمت رساني مي‌کنند، متواضعاند، شرح صدر دارند و در مسير تعليم و تربيت مردم تلاش مي‌کنند. آنها کارگزاران حکومتي را به تقوا، رعايت عدالت، احساس تعهد و مسئوليت، و زهد و ساده زيستي دعوت ميکنند. همچنين بر کارگزاران نظارت دارند و آنها را بر اساس معيارهاي اخلاقي انتخاب مي‌کنند. با کارگزاران رفق و مدارا دارند و با کارگزاران متخلف و مفسد برخورد مي‌کنند. رهبران الهي در برخورد با مخالفان، صبر و استقامت دارند و در اصول، صراحت و قاطعيت دارند و سازش ناپذيرند. در عين حال، براي هدايت و جذب مخالفان تلاش مي‌کنند. آنها بدي‌ها را با خوبي پاسخ مي‌دهند؛ در عين حالي که شجاع اند و از غير خدا ترس ندارند. از ارتباط رهبران الهي با مخالفان و چگونگي برخورد و تعامل و رفتار آنان با مخالفان، مي‌توان به موارد يادشده پي برد.

---