مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

كتاب الترتيب في الصحيح من حديث الرسول صلی‌الله‌علیه‌و‌سلم، مشتمل بر مسند ربیع بن حبیب ازدی عمانی بصری (متوفی بین سال‌های 175-180ق)، و آثار و روایات دیگر است که توسط ابویعقوب یوسف بن ابراهیم ورجلانی (متوفی 570ق) تنظیم و تبویب شده است. تصحیح و تعلیق آن توسط نورالدین عبدالله بن حمید سالمی (متوفی 1322ق) صورت گرفته است. این کتاب، تکیه‌گاه اباضیه در حدیث بشمار می‌آید؛ به دلیل سه سندی بودن، از صحیح مسلم و بخاری ارزشمندتر است. فرقه اباضیه که ربیع بن حبیب از علمای آن می‌باشد، یکی از فرقه‌های انشعابی از خوارج است که در قرن اول هجری پدید آمد. این فرقه از سابقه دیرینه در تاریخ اسلام برخوردار است و از نخستین فرقه‌های اسلامی شمرده می‌شود. مسند امام ربیع که مورد اعتماد اباضیه، در حدیث رسول خدا(ص) می‌باشد، در قرن دوم هجری به دست ابوعمرو ربیع بن حبیب ازدی عمانی بصری تصنیف شده است. بیشتر اسناد آن ثلاثی می‌باشد؛ یعنی با سه واسطه به رسول خدا(ص) می‌رسد که برحسب ظاهر بر اساس نام راویان مرتب شده است. بیشتر این روایات را ربیع بن حبیب از شیخش ابوعبیده مسلم بن ابی‌کریمه تمیمی و او از ابوالشعثاء جابر بن زید ازدی روایت کرده است. سپس گروهی از حاملان علم به مشرق و مغرب، آن را از ربیع دریافت کردند و علما آن را بین خود، دست‌به‌دست کردند و نزد عام و خاص مشهور گشت. در قرن ششم، ابویعقوب یوسف بن ابراهیم ورجانی، این کتاب را بر اساس ابواب فقه مرتب نموده و آن را به «الجامع الصحيح مسند الإمام الربيع بن حبيب»، نام‌گذاری کرد و احادیث آن را در دو جزء قرار داد، سپس آثاری را که ربیع با آنها بر مخالفان خویش احتجاج نموده بود، به‌عنوان جزء سوم به آن افزود و روایات ابوسفیان محبوب بن رحیل از ربیع و روایات امام افلح از ابی‌غانم و غیر او و مراسیل امام جابر بن زید را به آن ضمیمه کرد و همه این سه قسم از روایات را در جزء چهارم جای داد. در نسخه حاضر و چاپی که پیش رو دارید، نام کتاب، «كتاب الترتيب» ثبت شده؛ درحالی‌که به جامع و مرتِّب آن، ابویعقوب ورجانی نسبت داده شده است (چنان‌که در نسخه‌های خطی چنین است)، ولی چاپ‌های پیشین همگی آن را «الجامع الصحيح» نامیده و آن را به امام ربیع نسبت داده‌اند و این کار این گمان را در بیشتر مردم باعث شده که جزء سوم و چهارم کتاب، جزء متن مسند است؛ درحالی‌که واقعا چنین نیست. بنا بر آنچه گفته شد باید توجه داشت که مسند امام ربیع تنها بخشی از «كتاب الترتيب» است، نه همه آن. در مقدمه مزبور، اطلاعات جامع و کاملی پیرامون این کتاب و اجزای آن و نسخه‌ها و چاپ‌ها و حواشی و شروح آن وجود دارد.

مولف، 9 کتاب از جوامع حدیثی اهل سنت را، به عنوان اصول نه گانه برگزیده، و دسته بندی موضوع و تطبیق روایات مشابه نموده و از مجموع آنها، کتاب حاضر را در 14 جلد فراهم ساخته است: 1- صحیح بخاری 2- صحیح مسلم 3- سنن ابی داود 4- جامع الترمذی 5- سنن نسائی 6- سنن ابن ماجه 7- سنن دارمی 8- الموطأ مالک 9- مسند احمد حنبل

مولف، 9 کتاب از جوامع حدیثی اهل سنت را، به عنوان اصول نه گانه برگزیده، و دسته بندی موضوع و تطبیق روایات مشابه نموده و از مجموع آنها، کتاب حاضر را در 14 جلد فراهم ساخته است: 1- صحیح بخاری 2- صحیح مسلم 3- سنن ابی داود 4- جامع الترمذی 5- سنن نسائی 6- سنن ابن ماجه 7- سنن دارمی 8- الموطأ مالک 9- مسند احمد حنبل

مولف، 9 کتاب از جوامع حدیثی اهل سنت را، به عنوان اصول نه گانه برگزیده، و دسته بندی موضوع و تطبیق روایات مشابه نموده و از مجموع آنها، کتاب حاضر را در 14 جلد فراهم ساخته است: 1- صحیح بخاری 2- صحیح مسلم 3- سنن ابی داود 4- جامع الترمذی 5- سنن نسائی 6- سنن ابن ماجه 7- سنن دارمی 8- الموطأ مالک 9- مسند احمد حنبل