مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

سومین شماره از مجموعه کتاب‌های ((فلسفه غرب)) به بررسی و تشریح آرای فلسفی ((ارسطو)) اختصاص دارد. کتاب با زندگی‌نامه کوتاه او آغاز می‌شود ;سپس این مباحث مطرح می‌گردد :علل تاثیرگذاری اندیشه‌های ارسطو، منطق صوری، تقسیمات فلسفه، ماهیت دانش یا شناخت، جوهر و علت، ذهن و جسم، خدا و فلسفه اخلاقی .صفحات پایانی به یادداشت‌ها و کتاب‌نامه اختصاص دارد.

در ششمین کتاب از مجموعه ((فلسفه غرب)) اندیشه‌های فلسفی و جایگاه ((توماس آکویناس)) (1225ـ1274م) در تاریخ فلسفه مغرب زمین بررسی و تبیین شده است .کتاب با زندگی‌نامه کوتاه اکویناس آغاز می‌شود ;سپس مباحث کتاب ـ که عموما بررسی آرای آکویناس است ـ با این عناوین فراهم می‌آید :ایمان و عقل :دو راه شناخت، آکویناس و ارسطو ;ماهیت دانش و شناخت بشری، خدا، انسان و اخلاقیات .یادداشت‌های مولف و کتاب‌نامه فارسی و انگلیسی در پایان کتاب آمده است.

در جلد پنجم از مجموعه کتاب‌های ((فلسفه غرب)) آرا‌ و اندیشه‌های فلسفی ((آوگوسیتنوس)) (354ـ 430م) بررسی و تبیین شده است .کتاب با مطلبی کوتاه درباره زندگی، و آثار نامبرده آغاز می‌شود .مباحث کتاب بدین قرار است :اوگوستینوس و فلسفه، دانش و شناخت بشری، آگاهی حسی و تخیلی، عقلی و حقیقت، ذهن و اشراق، اراده و اعمال انسان، خدا و جهان .صفحات پایانی کتاب به پی‌نوشت‌ها و کتاب‌نامه فارسی و لاتین اختصاص دارد.

نگارنده در جلد نخست از مجموعه‌ی حاضر، بر آن است که سیر فلسفه را از شش سده‌ی پیش از میلاد تا عصر رنسانس، به نمایش بگذارد. به تصریح نگارنده: "به این نتیجه رسیدم که تاریخ‌های سنتی که به دنبال تفکیک فلسفه از علوم فیزیکی، ریاضی، اجتماعی و همین‌طور علوم انسانی هستند، به شدت مساله را ساده گرفته‌اند. امکان ندارد بتوانیم آن چه را معمولا "فلسفه" نامیده می‌شود به رشته‌ای واحد، محدود کنیم که به شکلی آراسته در حوزه‌ی مطالعات نظری جا می‌گیرد. یکی از دلایلش این است که نام‌های رشته‌هایی که درمحدوده‌ی چنین حوزه‌ای جا دارند در حال تغییرند. برای مثال در قرون وسطی، "فلسفه" در عمل شامل تمام آن شاخه‌هایی از دانش نظری می‌شد که ذیل مبحث "خداشناسی" نیامده بودند. رشته‌ی مورد مطالعه‌ی نیوتن "حکمت طبیعی"، بود و این اصطلاحی است که تا نیمه‌ی نخست قرن نوزدهم هم، به شکلی گسترده در مورد اغلب آن مباحثی به کار می‌رفت که امروز آن‌ها را علم به شمار می‌آوریم و بخشی از آن چه را هم امروز فلسفه می‌دانیم دربر می‌گرفت. آن چه طرز تفکر فلسفی نامیده شده، طبیعتا گرایش به آن دارد که از محدوده‌ی سنتی دور شود. سفر دوستی و کجکاوی سیری ناپذیرش، اغلب ما به پیدایش حوزه‌های جدید اندیشه شده است. همان‌گونه که در فصل نخست خواهیم دید، علم غربی زمانی به وجود آمد که چند اندیشمند یونانی ـ همان‌هایی که به "نخستین فیلسوفان"، شهرت دارند ـ خودسرانه حرف‌های معمولی خدایان را نادیده گرفتند و به جای آن‌ها به دنبال دلایل طبیعی رخدادها رفتند. مدتی بعد، بیش‌تر در پی تلاش کسانی که در آن دوره، فیلسوف نامیده می‌شوند، روان شناسی، جامعه شناسی و اقتصاد به وجود آمد و همان روند تکوین، تا امروز هم ادامه دارد".

کتاب حاضر، مجموعه‌ای از مقالات است که تاریخ فلسفه غرب را از نخستین فیلسوفان یونان تا عصر حاضر در برمی‌گیرد. این مجموعه برای استفاده دانشجویان دوره لیسانس فلسفه و خواننده عام فرهیخته تهیه‌شده است. نویسندگان این مجموعه کوشیده‌اند که مفاهیم و نظریه‌های اصلی فلسفی را به ترتیب تکوینشان تشریح کنند و این نظریه‌ها و مفاهیم را در پرتو دانش معاصر ارزیابی و نقد کنند. «نخستین فیلسوفان یونان»، «سقراط و افلاطون»، «فلسفه یونانی پس از ارسطو»، «توماس آکویناس»، «اسپیونوزا»، «دکارت»، «فرانسیس بیکن» عنوان‌های موضوعی برخی از مقالات این کتاب هستند.

طبیعت‌گرایی، یک رویکرد فلسفی درون سنت فلسفه تحلیلی است، که در طول سه دهۀ آخر قرن بیستم یکی از جهت‌گیری‌های غالب در فلسفه تحلیلی به شمار می‌آید. از نگاه بسیاری از طبیعت‌گرایان، طبیعت‌گرایی نه تنها رویکردی فلسفی، بلکه در عین حال، به عنوان یک «ایدئولوژی» و عامل جهت دهنده به کل سنت فلسفۀ تحلیلی نیز به شمار می‌آید. اما با این وجود، پاسخ به این سؤال که «طبیعت‌گرایی چیست؟» با چالش‌های بسیاری همراه بوده است. برخی از فلاسفه، تلاش برای صورت‌بندی طبیعت‌گرایی و تعریف آن را بی‌فایده می‌دانند و می‌کوشند تا طبیعت‌گرایی را در بستر دیالوگ‌های صورت گرفته میان فلاسفه طبیعت‌گرا و ضد طبیعت‌گرا در زمینه‌های مختلف صورت‌بندی کند. در مقابل، برخی دیگر، طبیعت‌گرایی را یک آموزه فلسفی منسجم نمی‌دانند، بلکه آن را برنامه‌ای پژوهشی می‌دانند که مرکب از مجموعه‌ای از رویکردهای روش‌شناختی یا شیوه هدایت پژوهش است. هر دو رویکرد فوق با کاستی‌های مواجه بوده است. هدف ما در این مقاله این است که طبیعت‌گرایی را بر اساس مشخصه‌های اساسی آن صورت‌بندی کنیم. بر اساس این صورت‌بندی، طبیعت‌گرایی آموزه‌ای مرکب از دو مشخصه کلان است که عبارتند از علم‌گرایی و اجتناب از فراطبیعت. علم‌گرایی، روح معرفت‌شناختی طبیعت‌گرایی، و اجتناب از فراطبیعت، مشخصه هستی‌شناختی آن به شمار می‌رود.