مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

بی گمان عقل از جایگاه بلند و بنیادی در آموزه‌های وحیانی اسلام برخوردار می‌باشد. به گونه‌ای که از نگاه آموزه‌های دینی، انسانیت انسان به عقل اوست، زیرا انسان عقل است و صورت، پس هرکه از آن رویگردان شود و صورت آدمی با او بماند کامل نیست و هم چون کسی است که روح ندارد. از دیدگاه اسلام عقل به عنوان راهنما وحجت درونی انسان و موهبتی الهی است. عقل به عنوان کنترل کننده‌ای قوی با تشخیص خوب و بد و حق و باطل و صحیح از سقیم، انسان را کنترل و نظارت می‌کند تا در ورطه گناه سقوط ننماید. این کنترل و نظارت در همه ابعاد وجودی و شخصیتی انسان، اعم از بینش، گرایش و کنش می‌باشد آیات و روایات به خوبی نقش و کارکرد عقل را در کنترل «خویشتن» انسان بیان کرده‌اند. با توجه به ناهنجاری‌های فردی و اجتماعی که در دنیای کنونی بیداد می‌کند می‌توان دریافت که انسانها به دلیل عدم شناخت «خویشتن» و ناتوانی در استفاده از ابزار کنترل کننده وجود خود، به گناه و ناهنجاری‌های فردی و اجتماعی مبتلا می‌باشند. لذا در این تحقیق سعی شده است با معرفی ابعاد وجودی انسان، خویشتن آدمی به او شناسانده شود و کارکرد عقل در هرجنبه از شخصیت انسان با توجه به آیات و روایات تبیین گردد؛ تا انسان با به کارگیری عقل ناهنجاری‌های فردی و اجتماعی را کنترل نماید. نگارنده در این پژوهش به این نتیجه رسیده است که در صورتی که انسان به فرمان‌های عقل توجه نماید و عقل خویش را برنفسش حاکم کند و به هوای نفس اجازه ورود به مملکت وجودش را ندهد, راهنمایی‌ها و کنترل‌های عقل به ثمر خواهد نشست وآدمی دارای شخصیتی سالم و تکامل یافته می‌گردد و این همان غایت و هدف خلقت انسان، یعنی انسان کامل شدن می‌باشد

این پایان نامه ترجمه کتاب "عقاید و معارف اسلامی در قرآن و سنت" تألیف آیت‌الله جعفر سبحانی به زبان اردو است، که مهم ترین عقاید و معارف اسلامی و برهان های عقلی و نَقلی مبتنی برآن ها را در بر می‌گیرد. خداشناسی، ضرورت ایمان به خدا، تعدیل غرایز، پرورش فضایل اخلاقی، اجرای قوانین، گسترش عدالت و ضرورت آرامش روحی و روانی از جمله مباحث فصل نخست محسوب می‌شود. نویسنده در فصل دوم راه‌های شناخت خداوند متعال از راه عقل و فطرت و دیدگاه قرآن کریم در این زمینه بیان می‌کند. برهان نظم برای اثبات وجود خدا، نقد دیدگاه‌های مادّیگرایان در نفی وجود خدا و اعتماد افراطی آن‌ها بر حس و تجربه و علوم ظاهری، از مطالب بعدی کتاب است، که نویسنده در این زمینه با استناد به اصل علّیت به اثبات وجود خدا و خلقت جهان توسّط پروردگار می‌پردازد. وی در بخش دیگری به اثبات توحید و ابعادِ مختلف آن، یعنی: توحید در صفات و افعال، تشریح صفات خدا و نفی جسمانیت و مکان از خداوند پرداخته و نسبتِ بین ذات و صفات الهی را بررسی می‌کند. نگارنده در ادامه با اشاره به ضرورت نبّوت و ادلّه عقلی و نقلی آن، لزوم بعثت انبیا، نیاز انسان به پدیده وحی، شرایط و ویژگی‌های پیامبران الهی، راه اثبات نبّوت آنان و... را بررسی می‌کند. وی همچنین به وظایف پیامبران در تربیت انسان، اجرای قوانین الهی، قانون‌گذاری و اصلاح اخلاق بشر اشاره کرده و ادلّه اثبات اعجاز پیامبران برای اثبات نبّوت آنان را تبیین می‌سازد. سپس دلیل های مبتنی بر اعجاز و شرایط معجزه و ارتباط آن با قوانین علمی و عقلی را واکاوی کرده و دلالت معجزه بر اثبات صدق نبّوت و تفاوت معجزه و شعبده‌بازی و سِحر و جادو را بیان می‌کند. نویسنده در ادامه به صفات اخلاقی و ویژگی‌های معنوی پیامبران الهی پرداخته و آن ها را دارای اخلاق پسندیده معرفی کرده، که به دنبال اهداف عالی انسانی بوده‌اند و از هر اشتباه و خطایی مصون (معصوم) هستند؛ زیرا در غیر این صورت هرگز نمی‌توانند مردم را هدایت کنند.