مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

سلسلة الغدير الموضوعية؛ بحث مستل من موسوعة الغدير للعلامة الأميني رحمة‌الله‌عليه تحقيق، تلخيص و طبقه‌بندى موضوعى مجموعه يازده جلدى كتاب «الغدير» علامه عبدالحسين امينى مى‌باشد كه توسط محمدحسن شفيعى شاهرودى، تأليف و گردآورى شده است. كتاب به زبان عربى و مقدمه آن، در سال 1385ش، نوشته شده است. كتاب به انگيزه معرفى «الغدير» بين مردم و به‌ويژه جوانان نوشته شده است. آنچه باعث اهميت اين كتاب مى‌شود، آن است كه تا پيش از اين، محققان و پژوهشگران براى تحقيق در يك موضوع، بايد يازده جلد كتاب «الغدير» را ورق مى‌زدند، اما اثر حاضر، فرصت مطالعه سريع و دريافت مطالب در يك موضوع را براى مخاطبانش فراهم كرده است. مطالب این جلد از کتاب: اين اثر خوانندگان را با شخصيت اصحاب جمل و آرا و افكارشان آشنا مى‌سازد. نگارنده نخست درباره عايشه و خصايص اخلاقى و رفتارى وى و حضورش در جنگ جمل و ملاقات و گفتگوهايى كه ديگر اصحاب جمل با وى داشته‌اند سخن گفته است. منابع تاريخى و رجالى فراوان از عايشه در موضوعات مختلف، مطالبى را نقل كرده‌اند و براى وى، فضايل و مناقبى را برشمرده‌اند. نويسنده برخى از سخنان عايشه را در خصوص خلفا بيان نموده و به مخاطبان نشان داده است كه آرا و نظريات او در باب فضايل و مناقب ابوبكر، عمر و عثمان و نيز نقل قول‌هاى عايشه در خصوص مسائل اجتماعى و نيز برخى احكام فقهى با تعاليم پيامبر(ص) هم‌خوانى و هماهنگى ندارد. وى در ادامه، راجع به شخصيت طلحه و زبير و نقش و حضورشان در وقايع سياسى و نظامى دوره عثمان و جنگ جمل، با ذكر جزئيات بحث كرده است. مؤلف اين نكته را متذكر مى‌گردد كه طلحه و زبير، دريافت‌ها و برداشت‌هاى خاصى از اصول و فروع دين داشتند و همين امر آنان را به رويارويى با حضرت على(ع) و نقض عهد و پيمان‌هاى خود با اميرالمؤمنين(ع) وادار ساخت.

کتاب «دانش نامه امیرالمومنین (ع) بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ» نوشته محمد محمدی ری شهری، مروری بر زندگانی و ابعاد مختلف شخصیت «امام علی (ع)» است. جلد پنجم این مجموعه به موضوعات آمادگی امام برای رویارویی با ناکثین، یاری خواستن امام از کوفیان، اشغال بصره، تلاشهای امام برای جلوگیری از جنگ و نیز جنگ صفین و غیره می پردازد.

کتاب «السيرة النبوية» نوشته نجاح طائی، که به زبان عربی نوشته شده شرح زندگانی پیامبر (ص) از آغاز تا وفات و شرح وقایع صدر اسلام و صحابه‌ آن حضرت، و ذکر دشمنان و مخالفان صدر اسلام و پس از آن است. جلد چهارم این کتاب شامل موضوعات زیر می باشد: عایشه در عصر خلافت، عایشه در عصر عمر، عایشه در عصر عثمان، عایشه در زمان خلافت امام علی (ع)، جنگ جمل، عایشه در زمان حکومت معاویه، هند و عایشه، علاقه معاویه به عایشه، عایشه و امام حسن (ع) و امام حسین (ع).

کتاب «وقعة الجمل» نوشته محمد بن زكريا بن دينار غلابي، از تاریخ نویسان شیعه بصره -که کتاب دیگری به نام الجمل المختصر نیز داشته است - دربردارنده گزارش‌های جنگ جمل است که در منطقه بصره اتفاق افتاد. این کتاب، در عین اختصار، حاوی مستندات مهم تاریخی در این رابطه است که آن را جزو منابع اولیه تحقیق و پژوهش در سیره حضرت امیرالمؤمنین امام علی علیه‌السّلام قرار داده است. این کتاب، به زبان عربی بوده و تحقیق آن توسط جناب آقای محمد حسن آل ياسين صورت گرفته است.

کتاب «موسوعة عبدالله بن عباس حبر الأمة و ترجمان القرآن» تالیف آیت الله سید محمدمهدی خرسان از علمای حوزه علمیه نجف به چاپ رسید. موسوعه ابن عباس در چهار حلقه تنظیم و تالیف ش شده که هر حلقه 5 جلد است، که جز حلقه آخر که 6 جلد است، و جلد آخر آن تقریبا حُسن ختام یا معرفی مختصر موسوعه است. این مجموعه تحلیلی از شخصیت‌ علمی و معنوی «عبدالله بن عباس» از اصحاب امام علی (علیه السلام) است. به زعم نگارنده، وجود برخی از روایات متناقض درباره عبدالله بن عباس كه بعضی حاكی از مقام رفیع معنوی و تقرب ایشان به اهل‌ بیت (علیهم السلام) و بعضی دیگر نشان دهنده انحراف و بد عاقبتی اوست، تحقیقی جامع درباره ایشان را لازم می‌ نماید. اولین حلقه با عنوان «ابن عباس تاریخ و سیرة» است که در آن از تاریخ ابن عباس از زمان ولادت تا وفات وی سخن گفته، که در این حلقه از ولادت ابن عباس در زمان پیامبر صلی الله علیه و آله و ماجرا های پس از زمان پیامبر صلی الله علیه و آله تا زمان خلافت عثمان بن عفان و دوره خلافت امیرالمؤمنین علیه السلام و دوره خلافت و امامت امام حسن علیه السلام و سپس خلافت بنی امیه و وفات ابن عباس در سال 68 هجری سخن گفته و تمام حوادث و مسائل مربوط به زندگی وی مطرح شده و در این میان تمام اشکالاتی نیز که در این زمینه مطرح شده را بیان و به آنها پاسخ داده است و علاوه بر این سید خرسان به اشتباهات موجود در کتاب ها درباره تاریخ ابن عباس هم اشاره کرده است. سید محمد مهدی خرسان تمام کتب و مقالات مربوط به ابن عباس را که به زبان عربی، فارسی یا ترکی یا اردو نوشته شده و تمام نسخه های خطی مربوط به ابن عباس را بررسی کرده است. "جلد سوم" به مواضع ابن عباس در اوایل حکومت امیرالمومنین امام علی علیه السلام می پردازد.