مرور درختی موضوعات | کتابخانه مجازی الفبا

در کتاب حاضر، دربارة امهات توحید نظری و معرفت بالآیه و بدون الآیة پروردگار بحث شده است. این اثر که مجلّدی از مجموعة «کتاب توحید» است، با هدف شناخت خداوند و توحید نظری با دقّت در آیات قرآن کریم و کلام معصومین(ع) تدوین شده است. در همین راستا ابتدا معرفت الهی به واسطة آیات تکوینی مورد بحث قرار گرفته و مباحث مهمّی مانند توصیف خداوند از خود با آیات تکوینی و احتجاب خداوند به آیات تکوینی مطرح شده است. سپس دربارة معرفت خدا به واسطة آیات تشریعی (لفضی) بحث شده و مباحثی همچون توقیفیت اسماء و چگونگی دلالت الفاظ بر ذات پروردگار تبیین و تحلیل شده است.

کتاب حاضر در دو بخش تنظیم شده است. بخش نخست به اثبات صانع از دیدگاه عقل اختصاص دارد؛ زمانی که گفته می‌شود حقیقتی برای عاقل اثبات می‌شود یعنی این که او نسبت به آن حقیقت «تنبه» پیدا می‌کند. این تنبه، امری وجدانی و شهودی است، نه فکری و ذهنی و همچنین ذاتا اختیاری نیست؛ هرچند می‌تواند مقدمات فکری و اختیاری داشته باشد، اما وقتی تعبیر «اثبات عقلی» به کار می‌رود، مقصود این است که این تنبه برای عاقل به نور عقل حاصل می‌شود. در بحث اثبات صانع (توحید) هر عاقلی به نور عقل هم انکار صانع و هم تشبیه او را قبیح می‌یابد و این مساله‌ای است که در بخش اول روشن می‌شود. در بخش دوم اثبات صانع از طریق شواهد نقلی (آیات قرآن و روایات معصومین (ع)) صورت می‌گیرد. در این بخش مشخص می‌گردد که از کلام خداوند و سخنان اهل بیت عصمت و طهارت (ع)، دقیقا همان حقایقی استنباط می‌شود که با رجوع وجدانی به عقل به دست می‌آید.

در این نوشتار به شرح خطبه اول از کتاب نهج‏البلاغه پرداخته شده است. نویسنده با توجه به عبارات خطبه اول از نهج‏البلاغه، ابتدا به نعمت‏های فراوان خداوند و لزوم اندیشیدن در خلقت جهان اشاره کرده و سپس جلوه‏هایی از صفات خدا و ویژگی‏های این صفات را بررسی نموده است. وی قایل شدن به صفت برای خداوند را از منظر حضرت علی (ع) منتفی دانسته و معتقد است این مسأله موجب قایل شدن به ثنویت (دوئیت) برای ذات خدا می‏شود و این مساله با توحید منافاتی آشکار دارد. در قسمتی دیگر از کتاب به آفرینش جهان و قوانین حاکم بر خلقت اشاره شده و به افرینش ملائکه و عبادت آنان، اوصاف حاملان عرش، آفرینش آدم، دام‏های شیطان برای انسان و نمونه‏هایی از بندگی خداوند از دیدگاه حضرت علی پرداخته شده و عبارت مرتبط با این موضوعات ترجمه و مورد شرح اجمالی قرار گرفته است.