جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ادبیات دینی بیشتر صبغه‌ی ادبی دارد و در مرتبه‌ی دوم جست وجوگر، راهیست برای انسان در جهت ارتباط با خدا. بر پایه‌ی جهان‌بینی الهی، خدا سرچشمه‌ی هستی و تمام موجودات است و نویسندگان می‌توانند با استفاده از هنر و ادبیات راه‌گشای شناخت خدا برای کودکان و نوجوانان باشند. پژوهش حاضر در بررسی آسیب‌شناسانه‌ی شگردهای خداشناسی در کتاب‌های برگزیده‌ی خداشناسی، در دهه‌ی هشتاد تدوین شده‌است. روش این پژوهش، تحلیلی‌توصیفی است و با تحلیل و بررسی متن‌های مأخذ و استخراج موارد مورد نیاز از کتاب‌های برگزیده، انجام شده است.در ابتدا راه‌های خداشناسی مطرح‌شده در این کتاب‌ها، بیان شده است که عبارتند از: خداشناسی از راه طبیعت، بیان نعمت‌ها، دعا، آموزه‌های دینی و علمی. پس از آن، این کتاب‌ها آسیب‌شناسی ساختاری و محتوایی شده است. آسیب‌شناسی ساختاری در برگیرنده‌ی اشکالاتی هم‌چون کاربرد کلمه‌های ناآشنا، بیان مستقیم مطالب، عنوان نامناسب و استفاده از زبان محاوره می‌شود و آسیب‌شناسی محتوایی مواردی چون تحریک‌نکردن حس کنجکاوی، قابل درک‌نبودن مفاهیم برای کودکان و استفاده از جمله‌های شعارگونه را در بر می‌گرفت. علاوه بر این، عناصر داستان از جمله: پیرنگ، شخصیت‌پردازی، زاویه‌ی دید و ...، در این کتاب‌ها مورد بررسی قرار گرفته‌اند و در مواردی که از شعر استفاده کرده‌ایم به کیفیت و چگونگی موسیقی شعر اشاره شده است و در انتها نقدی کلی بر این آثار شده ‌است. نگارنده با بررسی آثار منتشر شده در زمینه‌ی خداشناسی به این نتیجه دست یافت که بیشتر نویسندگان و شاعران از راه طبیعت خدا را به کودکان معرفی کرده‌اند. در زمینه‌ی عناصر داستان نیز با توجه به قالب داستانی و ویژگی‌های مهم آن، برخی ازآثار فاقد عناصر داستانی مانند پیرنگ، کشمکش، گره‌افکنی و ... است. در بررسی اشعار نیز شاعران از آرایه‌های مختلفی در آثار خویش استفاده کرده‌اند؛ اما برخی دچار ضعف تألیف بوده و در آثارشان ایراد در موسیقی شعر، مشاهده شده است. بیش‌تر آثار نیز دارای آسیب محتوایی و ساختاری هستند و در زمینه‌ی انطباق با تعالیم دینی، تمامی آثار منطبق با تعالیم دینی نوشته شده‌اند.

آثار ادبی کهن ما با موضوعاتی چون حکمت، فلسفه، اخلاق، عرفان وکلام، ارتباطی تنگاتنگ دارد که به ‌صورت انواع نثر و گونه‌های مختلف شعری نمود پیدا می‌کند. یکی از حکمای شاعر که علاوه بر فلسفه، در ادب فارسی نیز جایگاه ویژه‌ای دارد و آثارش هم از جنب? فلسفی و هم از جنب? ادبی شایست? تحقیق و مطالع? دقیق است، حکیم افضل‌الدین محمد مَرَقی کاشانی، فیلسوف قرن ششم و اوایل قرن هفتم است.این پژوهش با هدف استخراج، دسته‌بندی و معرفی دیدگاه‌های فلسفی و عرفانی و تعیین ویژگی‌های ادبی و سبک نویسندگی آثار فارسی باباافضل کاشانی و به شیو? توصیفی- تحلیلی و مطالع? کتابخآن‌ها ی نگاشته شده و در پنج فصل تنظیم گردیده است؛ فصل اول به مقدمه و فصل دوم به احوال و آثار باباافضل اختصاص یافته است. فصل سوم در چهار بخش به معرفی دیدگاه‌های فلسفی و عرفانی او پرداخته است؛ در بخش اول وجودشناسی، در بخش دوم دیدگاه‌های اعتقادی شامل خداشناسی، توحید و وحدتِ وجود، در بخش سوم مباحث مربوط به انسان شامل ساحت‌های وجود انسان، خودشناسی، اخلاق و عرفان، طبقه‌بندی علوم و فلسف? سیاست ودر بخش چهارم طبیعت‌شناسی شامل اجسام، عوالم، جوهر و عرض وصورت و مادّه مطرح می‌شود. فصل چهارم نیز در دو بخشِ نثر و نظم به سبک نویسندگی اختصاص یافته است. و در آخرین فصل نتیج? این مباحث بیان شده است.یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که باباافضل فیلسوفی نواندیش است که فلسفه با او قدم به میدانی تازه می‌گذارد؛ چنان‌که خودشناسی محوریت می‌یابد و درون انسان کانون تأملات فلسفی می‌شود. او در برخی موضوعات، نظری متفاوت با نوافلاطونیان مسلمان دارد که نشان‌گر استقلال فکری اوست. سبک نوبسندگی او ساده و فصیح و دارای اکثر مولفه‌هایی است که نشان از پختگی و کهنگیِ متون قدیم دارد. همچنین باباافضل منشأ اصطلاح‌سازی فلسفی به فارسی و نیز مبدأ حرکتی تلفیقی است که به اتصال جریآن‌ها ی فکری جهان اسلام در صدرالمتألهین منجر شد.

دیوان اشعار ناصرخسرو از جمله آثاری است که همه ی ابعاد آن به تمامی پژوهش نگردیده است ؛ از جمله موضوعهایی که مورد بررسی قرار نگرفته یا بگونه ای محدود وگذرا مطرح شده است ، موضوع « مضامین اخلاقی در دیوان ناصرخسرو »است ، بنابراین هدف این تحقیق ارائه تصویری جامعاز مضامین اخلاقی دیوان ناصر خسرو است . به عنوان درآمدی بر مباحث تحقیق ابتدا در فصل اول به اختصار در خصوص مبانی علم اخلاق و مفاهیم کلی آن و عمده مکاتب اخلاقی ، اهمیت، اهداف ، پیشینه و روش تحقیق توضیحاتی ارائه شده است . سپس در فصل دوم به منابع اخلاقی ناصرخسروکه عبارتند از افکار و احوال بزرگان ایران باستان ، اقوال فلاسفه و حکما ، متون دینی ، روش صوفیه و زهاد اسلام و تعالیم مذهب اسماعیلیه اشاره شده است .ودر فصل سوم فلسفه اخلاقی او و اصول آن که شامل خودشناسی ، خداشناسی ، دانایی محوری ، خردگرایی، معاد شناسی ، دنیا شناسی ، و ... بیان گردیده است . در فصل چهارم استفاده از آیات قرآنی و مفاهیم مذهبی، بیاناستدلالی ، بیان انتقادی ، بهره گیری از آرایه های ادبی چون تشبیه ، تلمیح ، انواع جناس، تضاد، توازن، ارسال مثل و مراعات النظیر ،استفاده ار روشمقایسه ، بیان رزمی و استفهام به عنوان روش ناصرخسرو در بیان آموزه های اخلاقی شمرده شده است .در فصل پنجم به تحلیل مضامین اخلاقی در دیوان ناصرخسروو ذکر شواهدی از هر مضمون اقدام شده است . و در فصل ششم (نتیجه گیری) بیان گردیده که ناصرخسروبه عنوان مبلغ اسماعیلیه یکی از روشهای اصلاح جامعه خود را آگاهی بخشی و تبیین فضایل و رذایل اخلاقی می داند ، و به همین منظور در اکثر قصاید خود ضمن تاکید بر دانش اندوزوی و خردگرایی مخاطب را به کسب فضایل و دوری از رذایل تشویق و ترغیب نموده است .

در این مقاله سعی شده است تا ابیاتی از «دیوان کبیر شمس» بنا بر تعاریفی که از مفهوم زیبایی توسط اندیشمندان ایرانی و غربی ارایه شده است، بررسی شود. از آنجا که زیبایی مطلوب بشر است و در فطرت آدمی ریشه دارد، مشاهده خواهد شد که بعضی تعاریف و کاربردهای هنری زیبایی از نگاه ایرانیان و غربیان به یکدیگر شبیه است.به منظور نظم نوشتاری، نویسندگان این مقاله، بررسی وجوه زیباشناسی ابیات «دیوان کبیر» را در دو بخش بررسی کرده اند: ابتدا جنبه معنوی زیبایی که شامل موضوعاتی همچون نور، شادی، وحدت وجود و ... می شود و دیگر جنبه صوری و ظاهری زیبایی در موضوعاتی چون مسایل بیان و موسیقی شعر.

آثار نظامی از زوایای مختلف درخور توجه است. نظامی در هفت پیکر، نگاه ویژه و خاصی به مقوله رنگ دارد. در حکایتهایی که در هفت پیکر مطرح می شود می توان به ارتباط زیبای میان رنگهای هر گنبد و محتوای حکایات دست یافت. بررسی هر حکایت با ابعاد روان شناسی رنگ مورد نظر، بسیار جلب نظر می کند؛ همچنین ارتباط میان سیاره و اقلیم مورد نظر نیز قابل تامل است. در این پژوهش سعی شده است هفت رنگ مطرح شده در هفت پیکر که هر کدام متعلق به یکی از گنبدهای هفتگانه می باشد، مورد بررسی قرار گیرند و ارتباط این رنگها با حکایتهای مطرح شده در هر گنبد، بررسی شود.