جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فرزندآوری و استمرار نسل، از اهداف اصلی تشکیل خانواده می باشد، اما رسالت برتر، تربیت و پرورش فرزند است که نیازمند وقت و توان کافی، آرامش و آسایش است تا با کنش و واکنش های مناسب، فرزند نیز از تعادل روانی، اخلاقی و هماهنگی بیشتر شخصیتی برخوردار شود. الگوهای ساختار قدرت در خانواده، تأثیر به سزایی در این مقوله دارد. این پژوهش، درصدد بررسی نقش و تأثیر «قوامیت» به عنوان الگوی برگزیدة قرآن از ساختار قدرت خانواده ـ در تربیت و تعالی فرزند است که به روش توصیفی ـ تحلیلی، سامان یافته است. یافته های پژوهشی حاکی از این است که مهم ترین راه ایجاد الگوی سالم در احترام به والدین، با نهادینه سازی فرهنگ قدردانی در فرزندان، استفادة بهینه از فرصت والدگری والدین، برقراری روابط محترمانه و صمیمانه بین فرزندان، رشد و تقویت سلامت جسمی ـ شخصیتی فرزندان، تقویت و رشد نقش جنسیتی فرزندان، آموزش و نهادینه سازی غیرت و حیای فرزندان است که علاوه بر رضامندی و تحکیم خانواده ارتباط مستقیمی با تعالی جامعه نیز دارد.

از مهم‌ترین نقاط عطف تاریخ، هجرت حضرت هاجر و اسماعیل (علیهماالسلام) به سرزمین بی‌آب و علف حجاز است، که به ایجاد شهر و حرم امن الهی و تجدید بنای خانه کعبه انجامید. تعلیل این هجرت به رذیله‌ای چون حسادت و انتساب آن به بانو ساره، مسئله‌ای سؤال‌برانگیز است که به جهت شهرت داستان، تأثیر و ترویج آن در منابع، آثار هنری و رسانه‌ها، ضرورت واکاوی مسئله را می‌طلبد. پژوهش پیش رو، به روش توصیفی ـ تحلیلی در صدد تحقیق و بررسی این مسئله است که علی‌رغم اوصاف پسندیدۀ ساره در قرآن، شدت عمل او تحت تأثیر حسادت ادعایی، دارای تنافی و تناقض است. از این رو، واکاوی همه‌جانبه و تطبیقی این داستان در قرآن، تاریخ، حدیث و اخلاق ضروری است که در این نوشتار پس از تبیین مفهومی و کاربردی حسد و بررسی تطبیقی متون، با تمرکز بر توصیف قرآن به عنوان معیار صحت در توصیف شخصیت‌های داستان و نقد و بررسی قرآن به قرآن گزارش‌ها، به نظر می‌رسد چنین تفسیری، هماهنگ با ظواهر و مبانی قرآنی نبوده و شایستۀ ترویج نیست.

صفات خبری پردامنه‌ترين بحث صفات الهی است که ضرورت تبیین و تصویر صحیح آن، غور در دیدگاه‌ها و بررسی تطبیقی آراء متفکران را می‌طلبد، در این راستا، پژوهش پیش رو با روش توصیفی تحلیلی، به تطبیق آراء دو اندیشمند کلامی امامیه و معتزله؛ علامه جوادی‌آملی و قاضی عبدالجبار معتزلی پرداخته است که پس از مروری کوتاه بر دیدگاه‌های مشهور، به مقایسة آن پرداخته است که وجه اشتراک آنان در مبانی‌ای چون؛ عینیت ذات و صفات، نظریة تنزیه، تنافی صفات انسان‌گونه با تجرد ذات خداوند، تأویل این صفات، عدم اعتقاد به تجسیم خداوند و بهره‌گیری از منهج واحدی چون تأویل، مجاز و لغت در رفع اشکال و توجیه صفات خبری است که به نتیجة واحد می‌انجامد و وجه اختلاف، در کمیت ابزار و کیفیت تبیین است که عبدالجبار در مسألة صفات خبری با نگاه "پاسخ به شبهه" و "رفع تعارض" با تکیه بر عقل؛ به عنوان محور و از نظر رتبی، اولین منبع معرفتی، به تبیین آن می‌پردازد در حالی که علامه جوادی با سیستمی اعتقادی، که در آن، عقل به عنوان یکی از منابع معرفتی، مستفاد از معارف و هدایت عقل معصومان به تأویل آیات صفات خبری می‌پردازد و با حذف لوازم، در پی دستیابی اصل معنا، معنای نهایی و جدّی کلام الهی در آیات، با در نظر گرفتن تمام قرائن، از جمله آیات تنزیه و مسائل عقلی است که به همراه بیان عرفانی به تبیین صفات خبری پرداخته که دارای عمق و کیفیت قابل تأملی است.

جایگاه زنان به عنوان نیمی از جمعیت جهان و نقش آنان در زندگی اجتماعی، امری مؤثّر و تعیین‌کننده است و بررسی و مطالعۀ این امر، با توجه به استعدادها و ظرفیت‌های وجودی آنان، امری ضروری است. رسالت مادری و تربیت فرزند از قابلیت‌های ویژۀ زن، از کمالات اختصاصی و تکلیفی الهی بر دوش اوست که توجه وافی به آن، نیازمند اختصاص فرصت کافی است. از سویی، به‌رغم تعدّد راه‌های وصول به کمال حقیقی، هر انسانی، آگاهانه یا ناخودآگاه در پی کسب کمال است. در این زمینه تحصیل علم، از مقدمات برجستۀ وصول به کمال و تعالی است که در شرایط روز جهان، نیازمند وقت و زمان است. در نتیجه، تزاحم میان انجام رسالت تام مادری و کسب علم و تخصص برای تعالی و رشد همه‌جانبۀ زن بروز می‌کند که از چالش‌های اخلاق کاربردی در عصر حاضر به ‌شمار می‌آید. بدین جهت، پژوهش پیش رو به روش توصیفی‌ـ‌تحلیلی، ابتدا با تبیین جایگاه مادری و کسب دانش در نظام وحیانی اسلام، با رویکرد اخلاق کاربردی، به تحلیل راهکارهای رفع تزاحم، متناسب با اولویت‌های امروزی می‌پردازد که ره‌آورد آن، در دو سطح مقدمی‌ـ‌مبنایی و کاربردی‌ـ‌عملی شامل چند راهکار همبسته خواهد بود که در سطح اول، تصحیح نگرش متناسب با واقعیات فطری و جهان‌بینی الهی، شناخت استعدادها و علایق فردی، کلان‌نگری متناسب با نیازها، و در سطح دوم، آینده‌نگری در انتخاب (زمان و نوع تحصیل)، نظم، برنامه‌ریزی و مدیریت (امکانات و زمان)، اولویت‌بندی (اهم و مهم) و... عامل رفع تزاحم است و وصول به آن، منوط به رعایت اصول رفع تزاحم خواهد بود.

اهمیت و ضرورت پرداختن به حدیث، با توجه به جایگاه معرفتی آن در اسلام، و نوع برخورد با آن در بستر تاریخی گذشته، برکسی پوشیده نیست؛ بدین جهت بررسی سندی و معناشناسی احادیث مبهم و چند پهلو جهت رفع ابهام ضروری است. خصوصا احادیث غیر فقهی و به ویژه کلامی، که با نوعی کم توجهی همراه بوده است. این پایان نامه، پژوهشی در حدیث "ان الله خلق آدم علی صورته" است که برای اطمینان از صدور آن از ناحیه ی معصوم (علیه السلام)، ابتدا به ارائه ی پیشینه ی حدیث، گزارش های مختلف نقل حدیث و اعتبار سنجی آن پرداخته است، آن گاه در ادامه جهت پی بردن به مقصود معصوم (علیه السلام) و رفع ابهام، از معنای حدیث که ناشی ازمرجع ضمیر در "صورته" است، دیدگاه های اندیشمندان در علوم مختلف از جمله: کلام، عرفان، حدیث، تفسیر(عرضه به قرآن)، به تفکیک، ارائه شده و در پایان، جمع بندی، نتایج پژوهش و پیشنهادات، آمده است.