جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کانت را بی­ هیچ تردید باید از تأثیر­گذارترین چهره ­ها در تاریخ فلسفه غرب دانست؛ طرح انقلاب کپرنیکی و نیز ارتباط در­هم ­تنیدۀ سوژه و ابژه، تحولی شگرف را پدید آورد. نقد عقل محض از بااهمیت ­ترین آثار معرفت ­شناختی در دوره جدید است که به تعیین حدود و ثغور معرفت پرداخته­ است و توصیفی نوین و بی­بدیل از نحوۀ حصول شناخت در فاعل شناسا به ­دست می­دهد. بر­ همین اساس، غالب تفاسیر معرفت­ شناسانه هستند که تا به امروز از نگاه فلسفی کانت عرضه شده ­اند؛ اما برخلاف تفاسیر رایج، آلن بدیو، فیلسوف معاصر فرانسوی، تفسیری هستی­ شناسانه از کانت ارائه می­دهد. او که خود عرضه­ گر قسمی از هستی­ شناسی تحت عنوان هستی­شناسی تفریقی است. از نظر آلن بدیو باتوجه به نحوه­ تبیین سوژه و ابژه استعلایی، صور شهود حسی و مقولات در اندیشه کانت، می­توان وی را نیز واجد هستی­ شناسی تفریقی دانست. به همین دلیل او در دو اثر خود با نام ­های کوته نوشت­ه ایی در ­باب وجود و نوشته­ های نظری، به ویژگی­های هستی ­شناسی تفریقی در کانت اشاره می­کند. نویسندگان این مقاله چنین ادعایی دارند که ضمن معرفی ویژگی­های هستی ­شناسی تفریقی، به بررسی ادعای بدیو در خصوص وجود آن در کانت بپردازند و در نهایت، باذکر دلایلی چند، نقد­هایی را در­این خصوص مطرح سازند.

هدف علم مسئلۀ مورد مناقشه بین رئالیست‌ها و مخالفانشان است. رئالیست‌ها معتقدند هدف علم دستیابی به نظریه‌هایی است که توصیف و تبیین صادقی از جهان به‌دست دهند. برای پاسخ به این مسئله که چرا باید هدف فعالیت علمی و معرفتی را چنان‌که رئالیست‌ها اصرار دارند رسیدن به صدق قرار دهیم پاسخ‌های متنوعی داده شده است. این مقاله بر آن است برای این مسئله پاسخی کانتی را در زمینة بحث رئالیسم علمی بازسازی کند. به این منظور نشان داده شده است که آراء کانت در زمینۀ صدق این ظرفیت را ایجاد می‌کند که به رغم عدم وجود معیاری برای تشخیص صدق، آن‌ را به مثابۀ یک ایدۀ تنظیمی و به‌عنوان یک وظیفۀ اخلاقی و انسانی بپذیریم. در عین حال می توان با بهره‌برداری از این ظرفیت در نظریۀ کانت و با کنار گذاشتن موجه‌گرایی در معرفت‌شناسی، پاسخ کانت را بهبود بخشید تا انتخاب صدق به عنوان هدف علم «تصمیمی دلبخواهی» تلقی نشود.

کانت صورت‌بندی‌های مختلفی از امر مطلق پیش می‌نهد که نخستین آن‌ها صورت‌بندی عام نام دارد و در آن آزمون مشهور تعمیم‌پذیری قرار گرفته است. در تاریخ فلسفه‌ی اخلاق، بحث و جدل بر سر چیستی و کاربرد این صورت‌بندی یا فرمول بسیار بوده است و موافقان و مخالفان ثابت‌قدمی دارد. در این نوشته، ابتدا چیستی این فرمول و جایگاه آن را در نظام اخلاقی کانت بررسی می‌کنیم. سپس، نحوه‌ی کاربرد آن را در عرصه‌ی عمل می‌سنجیم. برخی مراد کانت از این فرمول یا چگونگی کاربرد آن را خوب درک نکرده‌اند و اشکال‌هایی نابجا به آن وارد کرده‌اند. در مرحله‌ی سوم، تفسیر نتیجه‌گرایانه‌ی شلی کگان از فرمول عام را بررسی خواهیم کرد تا دریابیم که آیا این فرمول، با فرمان‌های نتیجه‌گرایانه هم سازگار است یا خیر. درنهایت، در بخشی نسبتاً مفصل، برخی اشکالات مشهوری را ارزیابی می‌کنیم که در تاریخ فلسفه‌ی اخلاق بر فرمول عام وارد شده است.

کانت منطق را به دو حوزه کلی منطق عمومی و منطق استعلایی تقسیم می­کند. منطق عمومی نسبت به اعیان خنثی است و صرفا قواعد انسجام خود اندیشه و از این رو صرفا شرایط سلبی حقیقت را بیان می­کند. اما آیا اصل طرد شق ثالث که می­گوید از بین یک گزاره و نفی آن یکی درست است یک شرط صرفا سلبی برای حقیقت است؟ در این مقاله نشان می­دهیم که چنین نیست. در این راستا هم به لحاظ تاریخی به برهان کانتور اشاره می­کنیم و هم به تحلیل ماهیت این اصل با استفاده از پدیده­شناسی استعلایی می­پردازیم. با مقایسة دیدگاه­های مهم ارائه شده دربارة این اصل یعنی دیدگاه­های هوسرل، براوئر و هیتینگ، و همچنین از خلال تحلیل قصدی ادات نفی از آن رو که در اصل طرد شق ثالث فراخوانده می­شود، نسبت این اصل با منطق صوری را مورد بحث قرار می­دهیم.

کانت فيلسوفي ناسازگارگراست که به ناسازگاري تعين علّي و اختيار باور دارد. او مي‌کوشد تا رهيافتي ارائه کند که به وسيله آن بتوان هم به تعين علّي و هم به اختيار توأمان معتقد بود. براي اين منظور، او هريک از اختيار و ضرورت علّي را در موطني خاص و جدا از موطن ديگر تبيين مي‌کند تا اين دو مؤلفه ناسازگار، از يکديگر جدا باشند و با هم مواجه نشوند. در اين مقاله، ديدگاه کانت و راه‌حل او درباره تعارض ضرورت علّي و اختيار تبيين شده است. در بررسي ديدگاه کانت اين نتيجه به دست آمد که پنج اشکال به راه‌حل کانت وارد است و با فرض پذيرفتن ناسازگاري ضرورت علي و اختيار، راه‌حل کانت، راه‌حل مناسبي براي باور به اختيار نيست.

چکیده در این مقاله پس از مرور بر مسأله ای معروف راجع به نظریه ی اخلاق کانت، با توسل به برخی آراء معرفت شناسی او راه حلی پیش نهاده خواهد شد. سپس دیدگاه حاصل را که صورتی از رویکرد گفتگو-محور است، مورد کاوش قرار خواهیم داد. در راه حل بعدی پیشنهاد شده است که مسأله ی اولیه به شکلی بدل شود که بتوان به نحو تجربی با آن مواجه شد. اگرچه آراء کانت زمینه ی بحث ما را تشکیل می دهند و محل ارجاع قرار می گیرند، دغدغه ی اصلی مقاله بیشتر دیدگاهی است که بر آن استدلال شده است تا تفسیر کانت

جستار هایدگر درباره ی منطق،در دوره ی "هستی و زمان"،شرحی بر سرشت فهم پذیری ست که با منطق ریاضی به عنوان رویکردی درست نما به گستره و بنیادهای فهم پذیری پیوند می یابد.فهم_ پذیری همه گیرانه به عنوان ویژگی بنیادین اندیشه ی استدلالی نگریسته می شود.اما از نگاه هایدگر، به دلیل سرچشمه گرفتن اندیشه ی استدلالی از فهم پذیری جهان است که اندیشه ی استدلالی به عنوان رشته ای از امکان های ساخت یافته فهمیده می شود.بنابراین از نگاه او،منطق بخشی از جهان را توصیف می کند و واداشت های هنجارین اندیشه ی استدلالی بر پایه ی آشنایی بنیادین و پوشیده ای با جهان قرار می گیرند که او این آشنایی را فهم هستی می نامد.هایدگر آشکارا نقدی بر منطق سنتی را پیش می نهد و در این بررسی نقادانه به واکاوی بنیادهای هستی شناختی قیاس ارسطویی و استدلال های کانتی درباره ی آرمان منطق می پردازد.ازآنجاکه از سده ی پیش منطق ریاضی جای منطق ارسطویی را گرفته است،جستار هایدگر ممکن است زمان_سرآمده قلمداد شود. اما اگرچه منطق ریاضی توان بیان گری بیشتری را به خاطر نشان دادن مفهوم پیچیده تری از صورت منطقی به نمایش می گذارد،همان واداشت های هنجارین منطق ارسطویی را پیش انگاری می کند و اینگونه هر دو،ساختار استنتاجی جهان را بیان می کنند.هر دستگاه منطقی، از سه بخش مفهوم ها،حکم ها، و استدلال ها سازمان یافته است و من در این پایان نامه تنها رویکرد هایدگر به بنیاد های هستی شناختی حکم را بررسی خواهم کرد و در این بررسی نیز تنها به نقدهای او بر ارسطو و کانت و خوانش اش از آنها در دوره ی "هستی و زمان"خواهم پرداخت.

یکی از مهم‎ترین مباحث مطرح در طول تاریخ تفکر بشری، مقولۀ دین و یکی از تأثیرگذارترین فیلسوفان در تفکر غرب ایمانوئل کانت است. کانت در بسیاری از حوزه‎های دانش بشری، از جمله حوزه دین تأثیرگذار بوده است. پس از وی از آرای دینی او تفسیرهای گوناگونی شده است که برخی از این برداشت‎ها با سوء فهم‎هایی نیز همراه بوده است. نویسنده در این مقاله با بررسی دقیق نظام فکری- فلسفی کانت بر آن است که تفکر دینی وی در مجموع دارای دو مرحلۀ سلبی و ایجابی است. او در نقد اول و تمهیدات که دیدگاه معرفت‎شناسانۀ خود را ارائه می‎دهد و در پی محدود‎کردن عقل است تا به‎زعم خویش جایی برای دین باز کرده باشد، دیدگاه سلبی خود را عرضه کرده و مفاهیم اساسی خدا، نفس و اراده را در حوزۀ عقل نظری اثبات‎ناپذیر می‎داند، اما در نقد دوم با گرایش به سمت اخلاق و اولویت‎بخشی به آن، با ارائه دیدگاه ایجابی خود، دین را تابع اخلاق قرار می‎دهد؛ اندیشه‎ای که راه را به سمت سکولاریسم گشوده و تعطیلی عقل و خردورزی را در پی داشته است. از این‎رو، نویسنده کوشیده است ضمن نشان‎دادن مبانی نادرست فکری که او را به نقد دین واداشته است، ضعف‎های نظریه دینی کانت را نیز بررسی کند.

نويسنده در کتاب حاضر مي‌کوشد تا با طرح مسئله وحدت و کثرت، فلسفه هگل را در پرتو تقابلش با فلسفه کانت توضيح دهد. اين کتاب طرحي جامع از رويکرد کل گرايانه هگل در خصوص ابژه و جهان ترسيم مي‌کند که مي‌توان به کمک آن، کل فلسفه هگل را بازخواني و تفسير کرد.