جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

از کاوش‌های باستان‌شناختی که در شبه‌جزیرۀ عربستان انجام‌شده، شواهدی فراوان کشف ‌شده‌اند که تصور ما از عربستان پیشااسلامی را دگرگون می‌کنند. تصور سنتی در نامیدن آن به دوران «جاهلیت» تجلی یافته، که در آن دست‌کم دو انگارۀ مهم هست؛ نخست، این‌که در عربستان حکومتی مرکزی وجود نداشته و هرج‌ومرج قبیلگی تا ظهور اسلام فراگیر بوده ‌است و دیگر، این‌که بت‌های متعدد به‌طور فراگیر تا ظهور اسلام پرستش می‌شدند. در مقابل، در متون کتیبه‌شناختی داده‌هایی فراوان یافت می‌شوند که تصویری روشن‌تر از وضعیت سیاسی و گرایش‌های دینی عربستان پیشااسلامی ارائه می‌کنند. در این نوشتار، ابتدا به‌اجمال وضعیت سیاسی عربستان در دوران پبشااسلامی در پی سلطۀ تدریجی پادشاهی حمیر بر سراسر شبه‌جزیره مرور می‌شود و سپس، با بررسی نمونه‌هایی از شواهد فراوان مادی از حدود سه قرن پیش‌ از اسلام پیشینۀ باور به خدای یگانه مرور و نام خدای یگانه در میان اعراب یهودی و مسیحی بررسی می‌شود. در نتیجۀ این بررسی، مشاهده می‌شود که از حدود دو قرن پیش ‌از اسلام نه‌تنها شاهدی بر پرستش خدایان چندگانه در کتیبه‌های یافت‌شده از مناطق مختلف شبه‌جزیره دیده نمی‌شود بلکه شواهدی فراوان بر یهودیت و مسیحیت یافت ‌شده‌اند که در آنها تنها خدای یگانه، با نام‌ها و تعابیر مختلف، یاد شده است.