جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جان سرل با صورت‎بندی نظریۀ طبیعت‎گرایی زیست‎شناختی می‌کوشد توضیحی قانع‎کننده برای رابطۀ بین حالت‎های ذهنی و بدن (مغز) و حل ‎و فصل مشکل کهن ذهن−بدن ارائه دهد. خاستگاه اصلی طبیعت‎گرایی زیست‎شناختی، نظریه‎های زیست‎شناسی و فیزیکی، به‌ویژه دو نظریۀ تکامل زیستی و اتمی ماده است؛ بنابر نظر سرل، حالت‎های ذهنی همانند آگاهی و حیث التفاتی، بخشی از جهان طبیعی هستند و فرایندهای زیست‎شناختی مغز، یعنی فرایندهای سلول‎های عصبی سبب ایجاد آگاهی و نیز حیث التفاتی می‎شوند. هدف این مقاله سنجش انتقادی مفهوم سرل از طبیعت‎گرایی زیست‎شناختی مبتنی بر موضوع مرتبط با «حیث التفاتی» است؛ ازاین‌‎رو نخست با توضیح نظریۀ طبیعت‎گرایی زیست‎شناختی سرل نشان داده می‎شود که مبانی اصلی این نظریه عبارتند از اینکه همۀ پدیدار‎های ذهنی، مانند احساسات و عواطف، افکار و اندیشه‎ها معلولِ فرایندهای فیزیکی و شیمیایی موجود در مغزند و نیز پدیدار‎های ذهنی صرفاً ویژگی‎های سطح بالاتر مغزند. سپس با بیان اشکالات این نظریه مشخص می‎شود که آیا برخورد با آنها (اشکالات) از موضعِ طبیعت‎گرایی زیست‎شناختی امکان‎پذیر است؟

از مهم‎ترین تلاش‎های فلسفی جان سرل، رفع تعارضات جدیدی است که در حوزۀ فلسفۀ ذهن[1] مطرح شده است. از این جهت وی به‎عنوان یک فیلسوف ذهن سعی می‎کند چالش‎هایی را مرتفع کند که یافته‎های علم عصب زیست‎شناختی در برابر متافیزیکِ محضِ[2] فلسفی قرار داده است. هدف اصلی این مقاله بررسی دیدگاه سرل در این باب است و مسئلۀ نگارنده این است که نشان دهد توضیح هستی‎شناسانۀ سرل از حیث التفاتی بر مبنای رویکرد فیزیکالیسم مشکل‎آفرین است؛ هرچند وی از روش‎ها و مقدمات موجهی استفاده می‎کند. این بررسی در دو محور کلی انجام شده است: نخست آنکه دیدگاه سرل دربارۀ «حیث التفاتی» تبیین و بررسی شده و سپس نحوۀ پاسخ او به مناقشات برآمده از عصب زیست‎شناسی [طبیعت‎گرایانه] (به نوعی فیزیکالیسم مورد نظر سرل) ارزیابی و بررسی شده است. با بررسی دیدگاه سرل و با توجه به نقدهایی که بر دیدگاه وی مطرح خواهیم کرد، آشکار می‎شود که اگر هم چالشی میان مباحث عصب زیست‎شناختی و بحثِ متافیزیکی در بابِ حیث التفاتی وجود نداشته باشد −که این خود محلِ مناقشه است− به ‎نظر نمی‎رسد ارادۀ علمی فلسفی جان سرل برای حل این چالش کافی باشد