جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن کریم با ابزار استعاره مفهومی مفاهیم نامحسوس امور غیبی مانند مفهوم فرامادی حیات آخرت را با زبانی ملموس در قالب مفاهیم تجربی به بشریت عرضه کرده‌است. مطالعه استعاره‌های مفهومی قرآن در چارچوب زبان‌شناسی شناختی علاوه بر اینکه روشی برای فهم مفاهیم غیبی قرآنی مانند «آخرت» در سیمای مفاهیم تجربه شده مانند «مسابقه» است روشی نیز برای رسیدن به لایه‌های معنایی عمیق‌تر آیات مورد بحث درباره مفهوم ماورایی آخرت محسوب می شود و تداعی مفهوم ناملموس آخرت در ذهن در تصویر شفاف مسابقه دریچه‌ای دیگر از معارف درهم تنیده قرآنی را بر روی مخاطبان سعادت‌جو که به دنبال شناخت محسوس‌تر سرای ابدی هستند می‌گشاید. پژوهش حاضر علاوه بر این که با رویکرد توصیفی_تحلیلی‌ و بر اساس نظریه استعاره‌مفهومی لیکاف و جانسن به مفهوم‌سازی «آخرت» به‌عنوان حوزه مقصد در ساختار مفهوم شناخته‌‌شده «مسابقه» به‌عنوان حوزه مبدأ می‌پردازد؛ به صورت کمی و در قالب نمودار نگاشت این استعاره مفهومی را نیز ترسیم می‌نماید. از مهم‌ترین یافته‌های پژوهش استنباط نام‌نگاشت «آخرت مسابقه است» با تحلیل کانون‌های استعاری آیات مؤید این استعاره در قرآن کریم و شناسایی تناظرهای نظام‌مند میان حوزه ناشناخته «آخرت» و حوزه عینی و شناخته شده «مسابقه» می‌باشد؛ این نام‌نگاشت از الگوهای استعاری بسیار خلاقانه برای تصویرسازی حیات وصف‌ناپذیر آخرت می‌باشد.

زبان‌شناسی شناختی دانشی است که تحلیلی جدید از ابعاد مختلف فعالیت‌های زبانی و ارتباط وثیق آن‌ها با تفکر بشری ارائه می‌دهد و ورود آن به عرصه تفسیر و معنی‌شناسی قرآن تحولی جدید را در فهم نصوص قرآنی ایجاد کرده‌است. یکی از شاخه‌های زبان‌شناسی شناختی معنی‌شناسی شناختی است که مبتنی بر رابطه میان زبان و ذهن است و از استعاره در آن به استعاره مفهومی تعبیر می‌شود. با توجه به سرشت استعاری قرآن ‌برای دستیابی معرفت دینی و جهان‌بینی اسلامی باید دانست که استعاره‌های قرآن ساختار مفهومی خاصی را در شناساندن معارف هستی‌شناختی و معرفت‌شناختی تفکر بشری دنبال می‌کنند و قرآن کریم با این سرشت استعاری میان ساحت‌ها و عوالم گوناگون ارتباط برقرار نموده است که بر اساس آن‌ها جهان‌بینی قرآنی شکل می‌گیرد؛ از این‌رو به‌کارگیری رویکرد استعاره مفهومی در فهم مفاهیم قرآنی می‌تواند مهم و اثر‌گذار باشد. هدف از این پژوهش بررسی نام‌نگاشت‌های حیات آخرت در قرآن کریم با استفاده از نظریه استعاره مفهومی که اولین‌بار توسط لیکاف و جانسن مطرح شد با استفاده از رویکرد توصیفی-تحلیلی می‌باشد. قرآن با به‌کارگیری استعاره‌‌های مفهومی در تفسیر حیات اخروی تحول و انقلابی عظیم در شناساندن جهان پس از مرگ ایجاد می‌کند. یافته‌های این پژوهش در قالب شناخت استعاره‌های مفهومی جهان پس از مرگ در قرآن با انتقال از فضاهای ملموس و قابل شناخت به فضاهای ذهنی و نامأنوس دریچه‌های جدیدی از ساختار نظام‌مند و شبکه‌های درهم‌تنیده مفاهیم معرفتی قرآنی را بر روی قرآن‌پژوهان می‌گشاید.