جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

فهم درست نسبت ‌به حقیقت هر چیز، به ویژه ماهیت انسان، تأثیر مستقیم بر کیفیت هویت­بخشی و تدوین حقوق متناسب با آن دارد. به همین دلیل در این جستار، با اشاره به آیات خلقت زن از مرد، نحوه مواجهه مفسران غرب جهان اسلام (ابن­عربی، ابن­عطیه، قرطبی و ابن­عاشور) با آیات خلقت زن مورد بررسی قرار گرفته تا ادعای وجود تبعیض جنسیتی در آیات پیش­گفته ـ که برداشت تفسیر مفسران یاد شده است ـ تحلیل شود. مفسران یادشده با وجود اختلاف در مفردات آیات مربوطه، نتیجه مشترکی از کیفیت و هدف از خلقت زن ارائه کرده‌اند. ابن­عربی، ابن­عطیه و قرطبی حرف «مِنْ» در آیه 1 نساء و 72 نحل را «مِنْ» جنسیه دانسته­اند؛ ولی ابن‌عاشور، «مِنْ» تبعیضیه می­داند. با وجود این، همه مفسران یادشده، تبعیض در مبدأ خلقت را نتیجه گرفته­اند. همچنین، ابن­عطیه و قرطبی، «مِنْ» در آیه 21 روم و 189 اعراف را «مِنْ» جنسیه دانسته­اند؛ اما ابن­عاشور در 21 روم، «مِنْ» نوع و در 189 اعراف، «مِنْ» تبعیضیه می­داند. البته، همه مفسران یادشده، هدف از خلقت زن را خدمت به مرد بیان کرده‌اند که ادعایشان بر دو دلیل استوار است: دلیل اولشان، به روایتی است که توأم با روایات متعارض است و دلیل دومشان، بر تفسیر «ثُمَّ» در آیه 6 زمر است که بدون بررسی رابطه معطوف و معطوفٌ­علیه، آن را به معنای تأخیر رتبی گرفته­اند؛ در صورتی که لفظ «ثُمَّ»، هنگامی بر تراخی رتبی دلالت دارد که در آیه، شواهدی دال بر پایین بودن جایگاه معطوف نسبت به معطوفٌ­علیه وجود داشته باشد. با توجه به اینکه چنین شواهدی در آیات مربوطه یافت نشد؛ اندیشه قرآنی، دلالت بر یکسانی و یگانگی ماهوی زن و مرد دارد. گواه بر این مطلب، تقریر میزان واحد ارزیابی تقوا برای همه انسان­هاست.