جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیدهدر مطالعات تمدنی اسلام، «امیرالمؤمنین» یکی از واژه های پرکاربرد و مهم است و عموماً بر کسی اطلاق می شود که رهبری سیاسی جامعه اسلامی را بر عهده دارد، اما آیا در وضع اولیه به همین معنا بود یا تغییری در آن رخ داده؛ آیا دارای مصداق معینی بوده یا درگذر زمان و تابع نیاز جامعه اسلامی پدید آمده است، همیشه مباحثی را به خود معطوف داشته است. این مقاله با رویکردی علمی و جدای از نگره های عقیدتی بر آن است تا جایگاه آن را درگذر زمان به اجمال نشان دهد با این فرضیه که به رغم دینی بودن منشأ آن، در عهد حاکمیت اسلامی معنای سیاسی یافته که حتی از سوی امامان نیز مورد استناد و تأیید قرارگرفته است، چنانکه به زودی در معنای سومی نیز به کاررفته است، اما همه این ها با یکدیگر قرابت مفهومی دارند.

بی گمان در معرفی و بازشناسی تمدن اسلامی، توجه به آموزه های دینی نقش اصلی و بنیادین ایفا می کند؛ از این رو عدم آگاهی و شناخت از هر یک از این آموزه ها، فهم ما را از تمدن اسلامی به عنوان یک کلیت - که شاخصه پویایی دارد - با مشکل جدی روبه رو خواهد کرد.این نوشتار، با رویکردی توصیفی و تحلیلی می کوشد ظرفیت ها و قابلیت های فرهنگی و تمدنی باورداشت آموزه مهدویت را بازکاوی کند. الزامات رویکرد تمدنی به آموزه مهدویت، آغازگاهی است که نگارنده برای ارائه تصویری روشن از بحث برمی گزیند. «بازاندیشی در مطالعات تمدنی بر اساس دیدگاه اسلام»، «رویکرد برون نگر به اندیشه مهدویت» و «توجه به تحقیقات بنیادین در عرصه اندیشه مهدویت» از جمله الزامات رویکرد تمدنی به آموزه مهدویت برشمرده شده است.«تقویت بعد فرجام گرایانه و آرمان گرایی»، «الگوبرداری از تمدن مهدوی و سامان دهی و شبیه سازی رویکردها»، «آموزه مهدویت و ایجاد هویت غایی برای تحولات سیاسی و اجتماعی»، «آموزه مهدویت و معنابخشی به حیات جمعی در تاریخ» و «آموزه مهدویت و بسیج اراده های عمومی و ایجاد نوعی انتظار فعال» یافته های محقق در تبیین ظرفیت های باورداشت آموزه مهدویت است.