جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

صفات خدای متعال عین ذات اقدس اوست. آیات متشابه که ناظر به صفات الهی اند با ارجاع به محکمات، مقصود و مدلول خود را می نمایانند. گرهارد باورینگ به عنوان یک خاورشناس، بدلیل عدم دسترسی به منابع معتبر، مستندات و منظومه ی معرفتی اسلام، تصویر نادرستی از صفات ذات اقدس و افعال خدای سبحان را، با تفسیر به رأی، ارائه نمود. این خاورشناس، هرچند آیه ی " لَيْسَ كَمِثْلِهِ شَيْ‏ءٌ" (شوری: 11) را یادآور شده است، با این وجود، در تفسیر خود بر برخی از آیات، با عدم توجه به سیاق آیات، قرائن متصل و منفصل، برخی قواعد زبان عربی، و اصول محاوره و مفاهمه ی عقلایی، شبهه ی تجسیم و تشبیه را تجدید کرده است. باورینگ صفات خدا را غیر از ذات او دانسته و اسماء حسنی و صفات خدا را که در قرآن وارد شده است، گزاره های کلامی که حاکی از اصول اعتقادی باشند بشمار نیاورده است. تفسیر او از صفات فعل خدا نیز یادآور شبهه ی جبرگرایی است. علامه طباطبایی آیات متشابه ناظر به صفات خدا را تفسیر و اثبات کرد که صفات خدا عین ذات اوست و خود صفات نیز با یکدیگر عینیت دارند، که در غیر این صورت، محدودیت و حد و مرز پدید می آمد. اسماء حسنی نیز حقایق تأثیر گذار در عالم اند. این اسما در ذیل آیات، با ماقبل خود و صدر آیات تناسب و تلائم دارند و در مقام تعلیل حکم اند. افعال الهی، مانند خلق، اراده، مشیئت، هدایت، اضلال، قضا و قدر و نظایر آنها از فروعات توحید افعالی اند. در این تحقیق، دیدگاه تفسیری گرهارد باورینگ در باره صفات خدا با رویکرد تحلیلی ـ توصیفی و با روش کتابخانه ای تبیین و با تکیه بر المیزان فی تفسیر القرآن بررسی و نقد گردیده است.

آیات ناظر به وجه خدا از آیات متشابه اند که با ارجاع به محکمات قرآن محکم می گردند. برای تبیین این آیات باید منظومه ی معارف وحیانی را به صورت جامع در نظر گرفت. خاورشناسان به این معارف نگاهی جزئی و بخشی داشته اند و به منابع و ابزارهای معتبر دسترسی نداشته اند. توجه به قواعد زبان عربی و اصول محاوره ی عقلایی معانی این آیات را آشکار می سازد. آنچه گرهارد باورینگ در تفسیر این آیات کم داشته است، رویکرد اجتهادی جامع و پرهیز از تفسیر به رای بوده است. وجه خدا صفات کریمه خدای سبحان است که خلق بدان روی می آورند. در این پژوهش، دیدگاه گرهارد باورینگ در باره وجه خدا، در المیزان سنجیده شده است.

این مقاله در موضوع ارزیابی کتاب نگاه عرفانی به وجود اثر باورینگ می باشد. همچنین در باب تفسیرالقرآن منسوب به یکی از چهره های تصوف کلاسیک به نام ابومحمد سهل بن عبدالله بن یونس بن عیسی بن عبدالله بن رفیع تستری می باشد.