جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

اخلاق (۱): آداب اسلامی: درسنامه اخلاق برای طلاب پایه اول بسم الله الرحمن الرحیم الحمد لله ربّ العالمین، والصلاه والسلام علی سیّدنا ونبیّنا محمّد وآله الطاهرین هدف اسلام سر و سامان دادن به جمیع جهات زندگی انسان است. از این رو، این مکتب حیات بخش در هر مسأله ای از مسائل زندگی آدابی را مطرح کرده است. اسلام آمده است که جامعه ای مؤدّب و انسانی بسازد و فقها در هر بابی از ابواب فقه آدابی را ذکر کرده اند و دانشمندان دهها کتاب در زمینه آداب نگاشته اند: آداب نماز، آداب روزه، آداب سفر، آداب غذا خوردن، آداب ازدواج، آداب حج و ... . از آنجا که طلاّب حوزه های علوم دینی مروج فرهنگ پیامبران و امامان(علیهم السلام) هستند باید خود مظهر ارزشهای آنان باشند و بیش از دیگران به آداب اسلامی مؤدّب شوند. در گذشته به هر طلبه ای که وارد حوزه علمیه می شد قبل از هر چیز تهذیب اخلاق و آداب اسلامی و کتابهایی چون آداب المتعلمین، منیه المرید، جامع السعادات، معراج السعاده و تذکره المتقین می آموختند. این بود که از آنها بوی عطر تقوا می آمد و سخنانشان به دل می نشست، مجالست با آنها روح و جان را دگرگون می ساخت و به معنای واقعی کلمه «روحانی» بودند. مردم هم آنان را سرباز امام زمان (عجّل الله تعالی فرجه الشریف) می دانستند و به آنان عشق میورزیدند. امروز نیز راه سازندگی جامعه در گرو خودسازی و تأدّب به آداب اسلامی است. این نوشته مجموعه ای از آداب اسلامی است که در چهار فصل و یک خاتمه تنظیم شده است: فصل اول: مباحث کلی آداب; فصل دوم: آداب فردی; فصل سوم: آداب اجتماعی; فصل چهارم: آداب تعلّم و دانش پجوهی; خاتمه: رساله الحقوق از امام سجّاد(علیه السلام) . امید است این اثر ره توشه ای باشد برای مربیان و تذکره ای برای طلاب و محصلان.

در این مقاله در مورد تفسیر عرفانی از دیدگاه امام خمینیw در سه ساحت بحث شده است: ساحت اول ماهیت، ساحت دوم مبانی و ساحت سوم شیوه. تفسیر عرفانی شاخه‎ای از تفسیر است که عهده‌دار بیان باطن آیات قرآن و معانی رمزی و اشاری آنها و مبتنی بر ذوق عرفانی و سیر و سلوک است و از طریق کشف و شهود به دست می‎آید. در تفسیر عرفانی، با قبول دلالت ظاهر آیات، وجهه همت مفسر، راهیابی به باطن آیات، اشارات و لطایف آنهاست؛ زیرا قرآن دارای چهار لایه است: «عبارت» که به عوام اختصاص دارد، «اشارت» که در حیطه ادراک خواص قرار دارد، «لطایف» که در حوزه فهم اولیاست و «حقایق» که برای انبیا قابل دستیابی است. در ادامه اشاره‎ای به پیشینه تفسیر عرفانی شده است. در بحث مبانی، محورهای متعددی مطرح شده است که به‎اختصار عبارت‎اند از: مبنای هستی‎شناختی؛ مبنای معرفت کشفی؛ مبنای زبان‎شناختی؛ مبنای برخورداری قرآن از مراتب نزول؛ مبنای برخورداری قرآن از مراتب معنایی متعدد؛ مبنای مراتب فهم قرآن و مبنای طهارت باطن. امام ضمن ارج‎نهادن به ظاهر آیات، به تفسیر عرفانی پرداخته و رسالت مفسران را کشف مقاصد عرفانی قرآن دانسته است.

کتاب حاضرحاصل رساله دکتری نگارنه دررشته مدرسی معارف اسلامی گرایش قرآن ومتون اسلامی است که دردانشگده علوم حدیث دانشگاه قرآن وحدیث ازآن دفاع شده

در مجموعه حاضر, خلاصه مقالات دومین همایش جهانی 'حکمت متعالیه و ملاصدرا' (۱ ـ ۵ خرداد ۱۳۸۳) درج شده است. عناوین برخی از این مقالات عبارت‌اند از: 'حرکت جوهری و ثبات معرفت/ احمد احمدی', 'تئوری جهان زنده و انعکاس آن در حکمت متعالیه/ مقصود محمدی', 'عقل, اومانیسم و تعالی در فلسفه ملاصدرای شیرازی/ دانیل اسمیت', 'ربط معرفت به جهان صغیر و جهان کبیر در دیدگاه صدرالمتالهین/ سعید رحیمیان', 'حقیقت انسان و جایگاه آن در نظام هستی/ مرضیه اخلاقی' و 'ملازمت اصالت وجود با وجوب ذاتی/ حسین عشاقی اصفهانی

حضرت امام سالها در قم کتاب گرانقدر «اسفار اربعه»، تألیف فیلسوف شهیر صدرالمتألهین را تدریس کرده و بر مباحثى از آن، حاشیه نوشته اند که متأسفانه نسخۀ آن هنوز به دست نیامده است. این کتاب منتخبى از آراى فلسفى حضرت امام از تقریرات دروس فلسفه ایشان است که توسط مرحوم آیت الله سید عبدالغنى اردبیلى نوشته شده و در اختیار مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی (س) قرار گرفت و در تاریخ ۱۳۸۱ در سه جلد به چاپ رسیده است.

۱- کتاب حاضر صورت بسط‌یافته‌ی سخنرانی استاد طاهرزاده تحت عنوان «سلوک ذیل شخصیت امام خمینی«رضوان‌الله‌علیه»» است که پس از آن‌که به صورت مکتوب در آمد در ۱۷ جلسه توسط ایشان به طور مبسوط مورد بحث قرار گرفت و اینک تمامی این جلسات پس از بازبینی توسط استاد، جامه‌ی کتاب در برگرفته است. ۲- این بحث در جمع عزیزانی مطرح شده که از طرفی دغدغه‌ی حرکت فرهنگی در جهان معاصر را دارند و از طرف دیگر می‌خواهند این حرکت را در ذیل اندیشه‌ و شخصیت امام«رضوان‌الله‌علیه» محقق نمایند. لذا مخاطبین اصلی این کتاب کسانی هستند که می‌خواهند با تفکر و تدبّری عمیق به جایگاه شخصیت امام«رضوان‌الله‌علیه» نظر کنند و نیز کسانی که همراه امام وارد صحنه‌ی نهضت و انقلاب اسلامی شدند و قصد بازخوانی عمیق‌تری از انقلاب و جایگاه امام«رضوان‌الله‌علیه» دارند. ۳- کتابی که پیش رو دارید سعی دارد ما را متوجه مبادی تفکر نماید و در همین راستا روشن می‌کند مبادی تفکر باید نه‌تنها یک تئوری مطمئنْ بلکه سیره و سلوک یک شخصیت قدسی باشد که مصداق کامل آن اهل‌البیتhاند که در توصیف آن‌ها در زیارت جامعه اظهار می‌داریم: «مُحَقِّقٌ‏ لِمَا حَقَّقْتُمْ‏ مُبْطِلٌ لِمَا أَبْطَلْتُمْ» آن‌چه را شما حق می‌دانید، ما نیز حق می‌دانیم و آن‌چه را شما باطل می‌دانید ما نیز باطل می‌دانیم. و از این طریق مبادی عقل نظری و عملی خود را امام معصوم قرارمی‌دهیم. در کتاب سعی شده روشن شود در حال حاضر در ذیل ائمه‌ی معصومینh، حضرت امام خمینی«رضوان‌الله‌علیه» قراردارند و ما امروز از طریق شخصیت علمی و عملی ایشان می‌توانیم مبادی عقل نظری و عملی جامعه‌ی خود را شکل دهیم و به آن وحدت قدسی که لازم داریم برسیم. ۴- با شناخت شخصیت اشراقی حضرت امام که در چندین جلسه به آن پرداخته می‌شود موضوعِ به‌دست‌آوردن مبنای لازم جهت تفکّر به میان می‌آید و معلوم می‌شود در چنین حالتی است که همه‌چیز معنای خود را پیدا می‌کند. از یک طرف وحدت حقیقی و تفاهم لازم جهت ایجاد بسترِ تحقق تمدن اسلامی فراهم می‌شود و از طرف دیگر مشکلات تاریخی ما درست تحلیل می‌گردد و راه‌کار‌های عبور از آن‌ها پیدا می‌شود. ۵- جای ‌جای کتاب به شخصیت اشراقی حضرت امام«رضوان‌الله‌علیه» پرداخته است. اول این‌که معنی شخصیت اشراقی چیست و دیگر این‌که به چه دلیل حضرت امام یک شخصیت اشراقی است و با نور قلب خود ملکوت خود را در معرض انوار الهی قرارداده و سوم این‌که چگونه باید افرادِ جامعه را تربیت کرد که بتوانند رابطه‌‌ای اشراقی با حضرت امام داشته باشند و در ذیل پرتو شخصیت ایشان به جامعیت لازم برسند. البته با طرح این مباحث عملاً ما متوجه معارف ارزشمندی خواهیم شد که نه‌تنها نگاهمان به حضرت امام تصحیح می‌شود تا ایشان را صرفاً یک دانشمند ندانیم، بلکه با به‌دست‌آوردن چنین نگاهی بین شخصیت‌های علمی و انسان‌های اشراقی تفاوت قائل می‌شویم و متوجه سنّت خداوند در پرورش زعمای دین خواهیم شد. ۶- کتاب به تأسی از مقام معظم رهبری«حفظه‌الله» به شاخصه‌های اصول‌گرایی حقیقی پرداخته و به طور جدّی به راه کار‌های رسیدن به آن نوع اصول‌گرایی نظر کرده و روشن نموده امروز با نظر به شخصیت جامع حضرت امام در علم و عمل می‌توانیم به آن اصول‌گرایی دست یابیم که مدّ نظر مقام معظم رهبری است. در تبیین شخصیت امام در کنار شخصیت فقهی ایشان، به جنبه‌های فلسفی و عرفانی ایشان نیز تأکید نموده تا مسیر آن سلوکی را که شایستگی قرارگرفتن در ذیل شخصیت حضرت امام را به انسان می‌دهد، روشن کند. ۷- راز تجلّی نور انقلاب اسلامی بر قلب مبارک حضرت امام، از نکات مهمی است که در کتاب بر روی آن بحث شده است و نویسنده روشن نموده چگونه مکتب حضرت امام شایستگی تحقق راه‌حل‌هایی را دارد که جهان امروز را از ظلمات مدرنیته آزاد ‌کند و به وحدت قدسی برساند و امکان تفکّر و تفاهم را به بشر امروز بر‌گرداند. ۸- یکی از حساس‌ترین فراز‌های کتاب نظر به تفصیل درآوردن حقایق اجمالی است که موجب ظهور حقانیت آن حقایق می‌شود و مردم می‌توانند قدسی‌بودن آن‌ها را لمس کنند. این مبحث روشن می‌کند همان‌طور که ائمه‌ی معصومینh نقش تفصیل‌دادنِ وَحی محمدیf را داشتند، وظیفه‌ی نیروهای معتقد به انقلاب است که خود را شایسته‌ی به تفصیل درآوردن حقیقت انقلاب اسلامی کنند، همان‌طور که مقام معظم رهبری«حفظه‌الله» عامل تفصیل انقلاب شدند و توانستند استعدادهای انقلاب اسلامی را در مواطن مختلف ظاهر نمایند تا آن حقیقتِ اجمالی در مظاهر تفصیلی به رؤیت درآید و مورد تصدیق قرارگیرد. ۹- اساسی‌ترین نکته‌‌ای که در کتاب مدّ نظر قرارگرفته، «وجود» یا «حقیقت» است. در جلسات مختلف، زاویه‌های مختلفی نسبت به چگونگی رجوع به «وجود» باز شده است، زیرا می‌توان گفت:‌شاخصه‌ی اصلی مکتب حضرت امام«رضوان‌الله‌علیه» رجوع به «وجود» و تأکید بر اصالت وجود است تا از یک طرف به بهترین شکل به حضرت مهدیg نظر شود و انقلاب اسلامی مسیر رجوع به آن حضرت گردد و از طرف دیگر ماهیت غرب که از طریق سوبژکتیویته به «وجود» پشت نموده نیز روشن گردد. ۱۰- در حال حاضر تجلّی نور مهدیg از آئینه‌ی انقلاب اسلامی، به کمک شخصیت اشراقی حضرت امام«رضوان‌الله‌علیه» به صحنه آمده و عدم رجوعِ کامل به انقلاب اسلامی عین ماندن در جاهلیت و بی فکری است، و بی فکری همواره با تضاد و عدم وحدت هم‌آغوش است. پس اگر امروز به دنبال وحدت حقیقی در جامعه هستیم باید به راه‌کارهای قرارگرفتن در ذیل شخصیت اشراقی حضرت امام فکر کنیم و سراسر کتاب چنین عزمی را دنبال می‌کند. ۱۱- در آخر متذکر می‌شویم که این کتاب برای مخاطبانی که با آثار استاد طاهرزاده از جمله مباحث «معرفت نفس» و «از برهان تا عرفان» و «غرب‌شناسی» و «آن‌گاه که فعالیت‌های فرهنگی پوچ می‌شود»، آشنایی دارند بیشتر قابل استفاده‌ خواهد بود.

«کل شیء فیه کل شیء» یا «کل شیء فی کل شیء» به عنوان اصلی کلی از جانب ابن عربی مطرح شده و از سوی شارحان وی پذیرفته شده است. این اصل که از دو جنبه وجودی و شهودی در میراث عرفانی ابن عربی تبیین و توجیه شده است، در آثار عرفانی امام خمینی به صورت مستقیم جلوه نداشته و بدان تصریح نشده است. در این پژوهش با تبیین سه مسئله نفس رحمانی _حضور آن در تمام اشیاء عالم و اندماج تمام اسماء و کثرات در آن_، اسماء الاهی _عینیت اسم و مسمی و حضور تمام اسماء در هر اسمی_ و تناظر انسان و عالم _مطابق بودن انسان با کل اشیاء عالم_، محمل اصل فوق و امکان پذیرش آن در عرفان امام خمینی با سه قرائت، تحلیل و توجیه شده است. بدین صورت که مصداق لفظ «شیء» که در این قاعده دو بار تکرار شده است، می تواند نفس رحمانی-کل تعینات هستی، اسما-اسما و انسان-عالم یا بالعکس باشد.

کتاب " ولاء الحقیقی فی الشعب الافریقی" کتابی است بسیار مفید و ارزنده درباره آفریقا و اسلام در آفریقا و ارزش و اهمیتی که در طول تاریخ اسلام ، آفریقاییون در دین اسلام داشته اند، ایثار ها کرده اند و اهل بیت هم کارشان را تایید کرده اند.

مسألة نقش و جایگاه علما و فقها در سیاست و حکومت از دیرباز در مرکز مبحث های سیاسی قرار داشته است. در این زمینه، سه دیدگاه عمده در دوران پس از غیبت کبری وجود دارد: دیدگاه نخست، منع هرگونه دخالت فقهای شیعه در حکوت در دوران غیبت؛ دیدگاه دوم، قائل بودن نقش نظارتی و حداقلی برای علما و دیدگاه سوم، قائل بودن نقش حداکثری برای فقها. پژوهش حاضر، تالشی برای مقایسة دیدگاه های دوم و سوم است و بدین منظور، دیدگاههای عالمه نائینی به عنوان نظریه پرداز دیدگاه دوم و دیدگاه های امام خمینی(ره) به عنوان نظریه پرداز دیدگاه سوم به روش مقایسه ای مورد بررسی قرار میگیرد. در این مقاله به بررسی تشابه، تفاوت و عوامل تأثیرگذار بر اندیشة سیاسی عالمه نائینی و امام خمینی(ره) در حوزة حکومت و حاکمیت سیاسی میپردازیم.

به نظر می رسد در گذشته ادیان ، پیروان دین خود را اهل نجات و رستگاری و پیروان سایر ادیان را محکوم به گمراهی و عذاب می دانستند ؛ اگر چه امروزه هم در گوشه و کنار جهان می بینیم افرادی که با انتساب خود به دین های الهی ، تنها مسیر نجات را از باریکه دین خود می دانند و اقیانوس عظیم سایر انسان ها را یکسره محکوم به تباهی و محروم از بهشت تصوّر می کنند . امّا در دهه های پیش ، بیش از گذشته این بحث (انحصار گرایی در نجات) جای خود را به کثرت گرایی در نجات داده است. اگر چه جان هیک و فیلسوفان دین مسیحیّت ، این نوع از تفکّر را به صورت منسجم مطرح کرده اند امّا نظر فلاسفه اسلامی با دیدگاه تفصیلی ایشان درباره نجات اکثریت مردم متفاوت است.حضرت امام خمینی(ره) ، علّامه طباطبایی و استاد شهید مطهری ،با تکیه برآیات قرآن معتقدند : این گونه نیست که پیروان سایر ادیان یکسره اهل نجات و رستگاری باشند بلکه تنها زمانی اهل نجات محسوب می شوند که اگر با تلا ش به دینی که به نظرشان حق است رسیدند ؛ با آن و اصولش عناد نورزند و آن را بپذیرند و به آن عمل نمایند ؛ در غیر این صورت مصداق جاهل مقصّر و اهل عذاب و شقاوت خواهند بود . این مسأله غیر از این که صفت هدایت گری خداوند را تحقّق می بخشد تأثیر زیادی بر فرد و جامعه خواهد گذاشت . انسان ها وقتی دیگران را نیز مانند خود نجات یافته تصوّر کنند تمام امتیازات انسانی را از آن خود نمی دانند و در نتیجه جامعه ثبات و آرامش بیشتری خواهد یافت . این پژوهش با روش توصیفی – تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه ای نگاشته شده است و سعی شده است دیدگاه سه شخصیت مورد پژوهش( که تأثیر زیادی بر افکار جامعه متخصص دارند) درباره نجات اکثریت مردم نمایان شود.