جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش با هدف بررسی و تحلیل انقلاب اسلامی با روش توصیفی و تحلیلی و بر اساس نظریه استکبارستیزی امام خمینی به دنبال تجزیه‌وتحلیل وقوع انقلاب اسلامی در نظام جهانی است. پیشینه این موضوع ریشه در تحولات صدسال اخیر جوامع توسعه‌نیافته دارد. فرضیه اصلی این پژوهش عبارت است از اینکه شکل‌گیری انقلاب اسلامی نوعی واکنش هویت خواهانه و استقلال‌طلبانه به دخالت‌های استعمار در ایران بوده است. بر اساس یافته‌های این پژوهش ایران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی نقش یک کشور وابسته را در نظام بین‌الملل بازی می‌کرد. این کشور از دوره قاجاریه تا ظهور پهلوی اول بازیچه سیاست‌های استعماری انگلیس و روسیه و در دوره پهلوی هم مجری سیاست‌های ایالات‌متحده در دوران جنگ سرد شده است. انقلاب اسلامی ایران بر اساس نظریه استکبارستیزی امام خمینی و مفروضات نظریه وابستگی به‌عنوان مهم‌ترین تحول داخلی در ایران و جهان، با تمسک به آموزه‌های دینی موجب سقوط رژیم وابسته به غرب و قطع چرخه‌های وابستگی در ایران شد.

در این مقاله به یکی از نظریات بدیع و نوآورانه امام خمینی در مستوای حکم شناسی که ازنظرها دورمانده پرداخته‌شده است. نظریه‌ای که این ظرفیت را دارد تا با توجه به آن اغلب مباحث اصولی و فقهی، دستخوش تغییرات و پویایی قرار گیرد. بر اساس این نظریه تمامی افراد و آحاد جامعه سیاسی به‌عنوان یک شخصیت مستقل حقوقی و بدون توجه به خصوصیات فردی، ویژگی‌ها و حالات و عوارض شخصی مکلفین، متعلق خطابات و تکالیف سیاسی و اجتماعی شارع قرار می‌گیرند. این عدم انحلال اوامر و نواهی شرعی به افراد جامعه بر اساس بنیادهای عقلی، برهانی و عقلایی استوار گردیده است. از آثار، نتایج و کاربردهای این دیدگاه آن است که می‌توان از این نظریه در راستای استحکام‌بخشی به ارکان نظام مردم‌سالاری دینی که به‌عنوان الگوی حکومتی مدنظر امام برای اداره جامعه است بهره برد. این تناسب، اعتدال و هم‌افزایی نظریه علمی امام خمینی و هماهنگی آن با الگوی عملی ایشان در جهت اداره جامعه نشانگر میزان نقش و تأثیر واقعی (و نه صوری) مردم در تضمین بقا و موفقیت حکومت اسلامی و تبلور و شکوفایی آن در تقابل با دیگر نظام‌های سیاسی در دنیا خواهد بود.

این مقاله در پی آن است که نشان ­دهد چگونه تحول معنایی یک مفهوم می­تواند مسیر حرکت جامعه را به سمتی خاص جهت داده و هدایت کند. مفهوم مصلحت که تا قبل از انقلاب اسلامی، به‌صورت تئوریک و در چهارچوب احکام ثانویه مطرح بود، بعد از انقلاب اسلامی با استفاده از سازوکار اجتهاد و فقه پویا، به دنبال ارائه راه‌حل مناسب، برای مسائل نوظهور، در قالب نهادی به نام مجمع تشخیص مصلحت نظام، خود را نشان داد. این دگردیسی در مفهوم مصلحت، از ابداعات امام خمینی بود که حکومت را از احکام اولیه اسلام و مقدم بر احکام فرعی می‌دانست. سؤال مقاله این است که چگونه تحول معنایی یک مفهوم می‌تواند منجر به شکل‌گیری ظرفیت­های جدید برای آن مفهوم شود؟ در پاسخ بیان می‌شود که تحول معنایی مفهوم مصلحت از معنای اولیه آن را به‌گونه‌ای متحول ساخته است که مبنای تئوریک و نهادسازی نوینی را در ساختار جمهوری اسلامی به وجود آورده است. این پژوهش به روش توصیفی - تحلیلی و مبتنی بر اسناد کتابخانه­ای صورت گرفته و نشان می‌دهد احکام حکومتی‌ که بر اساس مصلحت وقت صادر می‌شوند، جزء احکام اولیه و در مواقعی بالاتر از آن و لازم‌الاجراست.

مسئله زنان همواره بحثی فراگیر در تاریخ‌‏‏ ‏‏اندیشه‌ها بوده و در دوران معاصر با رشد ‏‏بیشتری مواجهه شده است. رویکرد معقول به این عرصه و دفاع منطقی از ‌اندیشه‌های اسلامی ‌در مورد زنان، مستلزم تعمق در کلام و رویة مراجع تقلید مؤثر، پویا و معاصر است تلاش اسلام برای زدودن غبار جهالت و نجات انسان،‌ به‌ویژه زن در محیطی که زن را مایه ننگ و شرمساری می‌دانست انکارناپذیر است، اما عقب‌ماندگی زنان را باید بیش از هر چیز در فرهنگ مردسالارانه حاکم بر جوامع گذشته دانست. جریان‌های شبهه ساز در راستای جنگ نرم و ناامید سازی زنان به‌عنوان نیمی از جمعیت ایران بر وضعیت زنان متمرکزشده‌اند. سؤال این است که آیا آرمان‌های جمهوری اسلامی در جهت انحطاط جایگاه اجتماعی و سیاسی زنان حرکت کرده است ؟ در این پژوهش با روش تحلیلی و توصیفی به دنبال بررسی رویکرد عملی امام به‌عنوان تئوریسین و مجری جمهوری اسلامی ایران در تحقق حقوق سیاسی و اجتماعی زنان هستیم. زنان ایران در پرتو سیره و سخنان امام به‌صورت مثبت نسبت به ابعاد مختلف نظام سیاسی حساسیت نشان دادند و رابطه فعالی با آن برقرار کردند امام ابعادی از مشارکت را به‌عنوان تکلیف مطرح و این حقوق را با وظایف شرعی پیوند زدند.

پژوهش حاضر با هدف اعتبارسنجی «اصل عدم تذکیه» و دامنه جریان آن در انواع مختلف شبهه با محوریت آرای امام خمینی نگاشته شده و در هر مورد پس از نقد و بررسی نظرات علما، نظر نهایی امام خمینی ارائه‌شده است، روش به‌کاررفته در آن کتابخانه‌ای و رایانه‌ای بوده و یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که ازنظر امام خمینی در شقوق مطروحه در شبهات حکمیه، به دلیل اشکالات عدم جریان استصحاب عدم ازلی و تعدد موضوع در قضایای متیقنه و مشکوکه و اشکال اصل مثبت بودن در برخی شقوق، «اصل عدم تذکیه» جاری نمی‌شود و در شبهات موضوعیه با چشم‌پوشی از اشکالات مطروحه در شبهات حکمیه –که ایشان معتقدند در اینجا نیز مطرح است- در موردی که گوشت یا جلد مطروحه‌ای یافت شود، اصل عدم تذکیه جاری و در سایر شقوقِ شبهات موضوعیه نمی‌توان حکم به عدم تذکیه نمود و در جلود و گوشت‌هایی که از سرزمین‌های دیگر وارد می‌شود، اصاله الحلیه و اصاله الطهاره بدون معارض جریان می‌یابد.

هدف از پژوهش تحلیلی-توصیفی حاضر تبیین انسان شناختی-جنایی در حوزه بزه‌دیده شناسی اولیه در کیفر قصاص با تأکید بر آرای امام خمینی است. این مقاله تمسک به نظریات انتخاب عقلانی و نظریه شتاب دهندگی بزه دیدگی و قاعده اقدام و تحریک‌کنندگی و اقوی بودن سبب از مباشر با ویژگی‌های خاص احکام تعبدی، بزه دیدگی بزه دیدگان منفعل و بی‌تقصیر و محرک را در آرای امام خمینی تبیین می‌نماید. بزه دیدگی در قصاص بسته به اباحه فعل جانی و هدر بودن خون مقتول و مهدورالدم بودن اعم از مطلق یا نسبی نظیر دفاع مشروع و قتل همسر در فراش اجنبی و یا رابطه ابوت و بنوت، رضایت بزه‌دیده در قتل، عدم‌تساوی بزهکار و بزه‌دیده در عقل و دین در بزه دیدگی مؤثر است. تفاوت انسان‌شناسی جنایی اگوست کنت با نظرات الهی فقه امامیه و اسلام که در آرای امام منعکس گردیده، در جبر و تجربه‌گرایی صرف و تک‌بعدی قلمداد کردن انسان توسط اگوست کنت و انسان‌شناسی دینی و جامع‌العلوم دانستن قرآن و روایات، با راهنمایانانی مصون از خطا و اشتباه، در اسلام است.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه معنوی فطرت و سیاست و اقسام آن از منظر امام خمینی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و در پاسخ به این سوال که در اندیشه امام خمینی، معنویت فطری- توحیدی چگونه در سیاست الهی تاثیر دارد؟ فرض بر این است که حرکت کمالی- معنوی فطرت مخموره به سیاست الهی و حرکت افقی و سقوطی فطرت محجوبه به سیاست مادی و شیطانی می‌رسد. در این راستا و در چارچوب تحلیلی یعنی نظریه دو فطرت، اقسام محرک‌های معرفتی و انگیزشی در دو فطرت مذکور و مبحث ریاست قوه عاقله و نقش علم و عدل در اصالت معنویت فطری- توحیدی و پیامدهای انسان‌شناسی و سیاسی آن و نیز مأموریت ولایت و شریعت در برداشتن حجاب‌های فطرت و بازگشت به فطرت مخموره و حرکت کمالی عاشقانه به سوی خداوند در تمام عرصه‌ها از جمله سیاست مورد بررسی قرار گرفت.

هدف پژوهش حاضر تبیین ارزش‌های سیاسی و اجتماعی از منظر امام خمینی است. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و یافته‌های پژوهش حاکی از آن است که انقلاب اسلامی با پشتوانه باورها و عقایدی که امام خمینی آنها را از متن منابع اسلامی به گستره جامعه کشانید و بدان جامه عمل پوشانید، به وقوع پیوست. امام خمینی در احیای ارز‌ش‌های سیاسی و اجتماعی دو رویکرد داشتند: اول: معرفی ارزش‌های سیاسی و اجتماعی است که مهم‌ترین آنان خودباوری و اعتماد به نفس بوده و می‌توان آن را پیشران انقلاب اسلامی در مسائل مختلف نامید. امام خمینی برای تحقق هر یک از این موارد تلاش نمود و با استفاده از ظرفیت‌های دینی و اجتماعی و گفتمان‌سازی به سوی تحقق آنها حرکت کرد. دوم: معرفی ضدارزش‌ها یا ارزش‌های آفت‌زده که می‌توان به از خودبیگانگی، بی‌هویتی، نشناختن دشمن واقعی، پراکندگی و بی‌تفاوتی در جامعه در مقابل ارزش‌های پیش گفته اشاره کرد. از این‌رو گروه‌‌های اجتماعی بدون آن دچار اختلال در گفتار و رفتار اجتماعی شده و سردرگمی پدید می‌‌آید.

روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که در جهان‏بینی اسلامی ملاصدرا، امام خمینی و مقام معظم رهبری، انسان موجودی مدنی الطبع می‌باشد و برای زیستن به برقراری تعاملات اجتماعی، سیاسی، اقتصادی نیازمند است. از این‌رو، ملاصدرا بر زعامت اجتماعی و سیاسی انسان ایده‌آل تاکید دارد. امام خمینی و مقام معظم رهبری نیز با توجه به پیروزی انقلاب اسلامی ایران و نقش محوری میان مردم، رهبری و ایدئولوژی اسلامی، بر کرامت و ارزش والای انسان و آزادی توأم با مسئولیت او در برابر خدا، آگاهی‌بخشی و تأمین آزادی‌های سیاسی و اجتماعی در حدود قانون برای رشد مادی و معنوی جامعه تأکید دارند. بر این اساس، ارتباط میان سه اندیشمند در این موضوع را می‌توان چنین ترسیم کرد که ملاصدرا به صورت بنیادین و ریشه‌ای به مسئله نقش اجتماعی و سیاسی انسان ایده‌آل پرداخته، امام خمینی در قالب اندیشه کاربردی و براساس حکمت متعالیه به مسئله نظر دارند و مقام معظم رهبری نیز بر گستره کاربرد اندیشه‌ای امام خمینی افزودند و بر نقش‌آفرینی آن در قالب مصادیق در پیکره جامعه تأکید دارند.