جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

به رغم گذشت بیش از دو دهه از پذیرش قطعنامه 598 توسط امام (ره)، کماکان زوایای پنهانی در مورد این رویداد وجود دارد که ذهن بسیاری از صاحب نظران را به خود مشغول ساخته است؛ از جمله این که: به چه دلیل امام راحل (ره) پذیرش قطعنامه را از نوشیدن جام زهر کشنده تر دانستند و چه مصلحتی باعث قبول این کار شد؟ به تعبیری دیگر، آیا امام خمینی (ره) با پذیرش قطعنامه، از آرمان های خود در قبال جنگ تحمیلی دست کشیدند؟ و به طور کلی تر، آرمان ها و واقعیت ها در اندیشه امام (ره) چه جایگاهی داشتند؟ نویسنده برای پاسخ به پرسش تحقیق، از مباحث تصمیم گیری در سیاست خارجی بهره می گیرد و به مطالعه گفتار و کردار امام (ره) می پردازد. بر این اساس، فرضیه ای که این مقاله مطرح می کند، چنین است: در اندیشه امام (ره)، آرمان ها بر اساس مقتضیات، شرایط و واقعیت های زمانه اولویت بندی شده و دارای مراتب حداقلی و حداکثری بوده اند. در مورد پذیرش قطعنامه 598 نیز، اگر چه آرمان های حداکثری امام (ره) محقق نشد، اما به آرمان های حداقلی ایشان جامه عمل پوشیده شد.

سرمایه اجتماعی را می توان مجموعه ای از عناصر نظیر اعتمادجمعی، هنجارها و شبکه ها دانست که موجب ایجاد ارتباط و مشارکت بهینه اعضای یک جامعه شده و در قالب آن همکاریها تسهیل می گردد. به حرکت درآوردن سرمایه های اجتماعی متروک، مولفه ای مثبت در راه تجمیع نیروها و تقویت همکاری ها است ودرفرآیند ایجاد تغییرات سیاسی- اجتماعی نقش قابل توجهی دارد. این نکته در انقلاب ها که ازمصادیق مهم تغییرات اجتماعی هستند، جایگاه برجسته ای می یابد. چراکه انقلاب ها نیازمند مشارکت، آگاهی و اعتمادند و این مهم بابکارگیری سرمایه اجتماعی و استفاده بهینه از آن میسر می شود. در این نوشتار پس از تبیین مفهوم سرمایه اجتماعی و ابعاد آن، با نگاهی استنباطی و مبتنی بر سیره نظری و عملی امام خمینی (ره) و با تکیه بر تحلیل گفتارها و واکاوی اندیشه وی در این باب، نشان می دهیم که ایشان با بهره گیری بهینه از عناصر و نهادهای مذهبی، سه مولفه اعتماد، انسجام و مشارکت را تقویت نموده و در نتیجه توانست سرمایه اجتماعی جامعه ایران را به طرز مطلوب و در راستای شکل گیری نظام جمهوری اسلامی تقویت و مدیریت نماید.

هدف از پژوهش حاضر، بررسی اندیشه «تقریب» در دیدگاه های امام خمینی (ره) و آیت اله بروجردی است. با توجه به این که یکی از مقاصد مهم شریعت های آسمانی و فرامین عقلی، مساله وحدت و اتحاد است و این مقصد ضرورتی عقلی و شرعی و از عوامل حفظ بقای اجتماع انسانی می باشد و از طرفی، تفرقه که امروزه به یکی از تاکتیک های سیاسی قدرت های بزرگ در کشورهای اسلامی تبدیل گردیده، باعث شده است تا وحدت و اتحاد سیاسی مسلمانان یکی از دغدغه های مصلحان بزرگ تاریخ باشد، پژوهش حاضر به بررسی این سوالات می پردازد که امام خمینی (ره) و آیت اله بروجردی (از جمله احیاکنندگان اندیشه تقریب) چگونه تقریب بین مذاهب را ارزیابی می کردند؟ اتحاد سیاسی مسلمانان از نظر آنان چگونه محقق می شود؟ آیا وحدت، رویکردی تاکتیکی است و یا استراتژیکی؟ آثار و نتایج و پیامدهای اتحاد سیاسی جهان اسلام چیست؟ و راه های تقویت وحدت کدامند؟ با توجه به هدف و پرسش های فوق، این پژوهش با استفاده از روش تحقیق اسنادی و با استناد به تمام آثار به جا مانده از اندیشمندان فوق به بررسی موضوع پرداخته است. نتایج بررسی نشان می دهد که امام خمینی و آیت اله بروجردی طرح راهبردی تحقق وحدت و تقریب را در قالب یک نظریه سیاسی و تلقی وحدت به عنوان امری راهبردی و استراتژیک می نگریستند و در تلاش بودند که طی یک فرایندی، در چند مرحله شامل ایجاد بستر و شرایط مناسب برای تحقق وحدت، فعال شدن نخبگان سیاسی و مذهبی به عنوان مجریان وحدت، به کارگیری ابزارهای لازم را برای حرکت در مسیر اتحاد سیاسی مسلمانان اعمال نمایند.

نظریه مراحل تحول انقلاب برینتون، از نظریه هایی است که برای مطالعه انقلاب اسلامی نیز به کار رفته است. اکثر مطالعاتی که این نظریه را مبنای پژوهش خود قرار داده اند، به جایگاه و نقش امام خمینی (ره) در انقلاب اسلامی توجه نداشته اند. در این مقاله، قصد داریم این جایگاه را در انقلاب اسلامی بر اساس نظریه برینتون و با نگاهی انتقادی به این مطالعات، بررسی کنیم. بدین جهت، بر اساس چارچوب نظری که برگرفته از نظریه مراحل تحول انقلاب برینتون است و با روش تحلیل محتوا به جستجو در صحیفه امام (جلد 6 تا 21) می پردازیم تا بر اساس مواضع ایشان، ویژگی های امام (ره) را با هر یک از گروه های میانه رو، تندرو و عمل گرا مقایسه نموده و به این پرسش تحقیق پاسخ دهیم، چه نسبتی میان جایگاه ایشان و این گروه ها وجود دارد؟

کاربست گفتمان غربی توسعه در کشورهای مسلمان نتایجی ناگوار در پی داشته، که از آن جمله تردید مسلمانان بر سر دوراهی های متعدد و نوین توسعه بوده است، اما بابی که اسلام در رویارویی با نظریه های معاصر غربی توسعه می گشاید چیست (سوال)؟ گفتمان اسلامی توسعه، با اثرپذیری از تحولات تاریخ اسلام و جنبش های اصلاح دینی، با محوریت آموزه های اسلامی و اندیشه های سیاسی امام خمینی (قدس سره)، راهی نو فراروی مسلمانان گشوده است (فرضیه)، که بررسی آن در پرتو توجه به وحدت دینی، پیوستگی اسلامی و منافع ملی و نیز تاثیر آن بر تولید و تداوم توسعه میسر است (روش).در مقاله حاضر کوشیده ایم ثابت کنیم که گفتمان اسلامی توسعه در مبانی نظری و عملی خود از استحکام لازم برخوردار است (هدف). همچنین، نتیجه گرفته ایم که لزوم عزم عمومی برای پیاده سازی گفتمان اسلامی، ضرورت تاسیس نهادهای مدنی مناسب و فعال در این راه و نیز اهتمام مردم به ارزش های دینی پیش نیاز دستیابی به توسعه به شمار می آید (یافته ها).

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.