جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

منابع علم امام به عنوان خاستگاه‌های علم خاص امام، شامل موارد متعددی چون پیامبر اکرم(ص)، انبیا، امام قبل، قرآن کریم، جامعه، جفر، روح‌القدس و الهام است. محققان معمولا این منابع را در عرض یکدیگر ذکر کرده یا در دو قالب میراثی و غیر میراثی یا مکتوب و غیر مکتوب تقسیم می‌کنند. اما ادعای مقاله این است که نقش و اعتبار رسول اکرم(ص) در ایجاد منابع علمی در عرض سایر منابع نیست بلکه منابعی چون علم خاص رسول اکرم (ص)، میراث انبیا، علوم متخذ از قرآن کریم، جامعه و جفر از طریق ایشان به حضرت علی علیه‌السلام منتقل شده است.لذا رسول اکرم (ص) در انتقال علوم انبیا به ائمه علیهم‌السلام، نه تنها بر اساس روایات، قطعا منبعیت داشته و طریقیت حضرت علی علیه‌اسلام نیز قطعی است، بلکه میزان منبعیت ایشان قابل مقایسه و هم عرض با سایر منابع و خاستگاه‌های علم امام نیست. در نتیجه باید گفت اولا حضرت رسول اکرم (ص) در علم خاص ائمه علیهم‌السلام منبعیت اصلی را داشته و برخی منابع مهم، در حقیقت از سوی ایشان محاسبه شده و منابع مجزا نیستند ثانیا حضرت علی علیه-السلام در این انتقال طریقیت دارد.‌

مسأله‌ی عقل و دین و عقل و ایمان از جمله مسائل عمیق و بحث برانگیز فلسفه و کلام است که سابقه‌ای بس طولانی در تاریخ تفکر و تأملات انسانی دارد. درباره‌ی ماهیت ایمان و ارتباط آن با عقل و پاسخ به این سوال که آیا اعتقاد دینی عقلانی است و یا غیر عقلانی و ضد عقلانی، میان متکلمان اسلامی و مسیحی، همواره اختلاف رأی و نظر بوده است که مبنای نحله‌های فکری و رفتاری، قرار گرفته است. گروهی از متکلمان، میان ایمان و عقل نگاه بیگانه‌ای دارند و گروهی دیگر ماهیت ایمان را معرفتی و عقلانی دانسته‌اند و باورهای ایمانی را قابل استدلال می‌دانند. تضاد و بیگانگی که بین دین و عقل در مسیحیت دیده می‌شود، نتیجه‌ی فرایند تحریفی است که در مسیحیت به وجود آمده و این درست برخلاف آموزه‌های اسلام است که در آن، رابطه‌ی تنگاتنگی میان عقل و ایمان وجود دارد؛ لذا قرآن و روایات همواره به تعقل تشویق نموده‌اند. در این میان تأمل و ژرف کاوی در سخنان امامان علیهم السلام به عنوان مفسران پاک و راستینِ سخن وحی، علاوه بر اینکه بر ارتقای آگاهیهای دینی و معرفت بشری و عقلانیت می‏افزاید، می‏تواند درباره این نوع مسائل که در طول تاریخ تفکر دین شناسی همواره مطرح بوده، راهگشا باشد. در این رساله، حقیقت و ماهیت هر یک از عقل و ایمان، از منظر سخنان گوهربار امام علی و امام صادق علیهماالسلام مورد بحث قرار گرفته است و برای درک بهتر مسئله، آراء متکلمان نیز مورد بررسی قرار گرفته، تا ضمن مشخص شدن اهمیت تاریخی و جایگاه سخن امامان(ع)، امکان تأملات مقایسه‌ی فراهم گردد.در این رساله ضمن تبیین کاربرد عقل و قلمرو آن در حوزه‌ی دین، به رابطه‌ی عقل و دین و عقل و ایمان و نقش و تأثیر هر یک در حوزه یکدیگر،پرداخته شده است و این نکته به دست آمده که از این منظر، معنای ایمان عقلانی و معرفتی است.

یکی از ریشه‌ها و علل رفتارهای انسان به طور کلی مربوط به شناخت‌های اوست. هدف این نوشتار با استفاده از روش تحلیلی – توصیفی، نشان دادن چگونگی تأثیر سازندۀ معارف حکمی در عرصۀ رفتار انسان و مولفه­های همراه آن(اخلاق عملی) و با تأکید بر نهج البلاغه است. حاصل بررسی‌های به عمل آمده که به شیوه ی کتابخانه ای فیش برداری شده آن است که تأثیر معارف حکمی در اصلاح و رعایت اخلاق در چند جایگاه است. این معارف در کیفیت­بخشی به هدفمندی انسان نقش سازنده داشته و در انطباق فعل با اهداف او نیز موثرند. همچنین در فراهم­کردن مقدمات معرفتی ایمان نقش کلیدی داشته و بالاخره در رفع موانع فعل اخلاقی نیز مؤثرند. انسان جهت اصلاح رفتار و اخلاق خود در کنار دیگر عوامل سازندۀ اخلاق، نیازمند فراگیری معارف حکمی نسبت به مبداء و منتهای عالَم و همچنین انسان است. لذا ورود آموزش‌های عقلی و فلسفی در متون درسی جهت تربیت اخلاقی متوازن، ضروری به نظر می رسد.