جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

این پژوهش مسئلۀ چالش برانگیز هویت اگوی استعلایی را در پدیدارشناسی هوسرل بررسی کرده است. موقعیت کانونی این نظریه از یک سوی، ابهامها و انتقادهای اساسی از جانب فیلسوفان وابسته به سنت پدیدارشناسی از سوی دیگر، ضرورت پژوهش در این باره را آشکار مینماید. هوسرل براساس تصویری که به طور کلی از سرشت زندگی اگوئیک و توانایی انشقاق آن ارائه میدهد به مسئلۀ ارتباط اگوی محض و تجربی که به عنوان نقطۀ مرکزی انتقادها تلقی شده است، میپردازد. وی برپایۀ تز تولید اگوی استعلایی از طریق فعالیت اگوی خاص تجربی، این نظریه را بیان کرده است که اگوی تجربی این قابلیت اساسی را دارد که خود را به طرق مختلف از هم باز شناسد و به تولید انبوهی از اگوهای جدید مبادرت ورزد که هر یک از آنها جریان آگاهی منحصر به فرد خود را دارد. از این رو هوسرل ضمن ابراز اندیشۀ همبودی اگوی استعلایی و تجربی، بر دو گونه نگریستن نسبت به اگو تأکید ورزیده است. اگو را هم می توان بسان ابژه ای در جهان نگریست و یا از منظر رابطۀ تجربه – جهان به منظور کشف ساختارهای ذاتی تجربه. براین اساس اگوی استعلایی به عنوان تنها پس‌ماند پدیدارشناختی تقلیل استعلایی، به ما امکان دسترسی به منطقه‌ی هستیِ جدیدی را که مطلق است، میدهد.

اين کتاب تلاشي است نظري و تاريخي براي فهم و تبيين ديدگاه‌هاي معرفت‌شناسانه سه تن از بزرگ‌ترين چهره‌هاي اخير در تاريخ فلسفه غرب: هوسرل، هايدگر و مرلو پونتي. نويسنده کتاب مي‌کوشد با کنار هم قرار دادن آراي اين سه متفکر و توجه به شباهت‌ها و تفاوت‌هاي آراي آنان و همچنين قرار دادن اين آرا و آموزه‌ها در پس‌زمينه معرفت‌شناسي استعلايي كانت، آراي معرفت‌شناسانه هيوم، بارکلي، لاک و دکارت و همچنين تلقي ارسطو و افلاطون از معرفت، گزارشي تازه از معرفت‌شناسي در سنت پديدارشناسي عرضه کند. او علاوه بر بررسي ارتباط آراي معرفت‌شناسانه اين فيلسوفان با مباحث معرفت‌شناسي معاصر از آراي متافيزيکي آنان نيز غافل نيست و مي‌کوشد نشان دهد چگونه هستي‌شناسي اين فيلسوفان در نقاطي مهم با معرفت‌شناسي آنان پيوند خورده است.

هوسرل در بند ۴۰ تا ۵۲ رساله‌ی ایده‌های۱ با اتّکا بر مبانی ایده‌ی پدیده‌شناسی استعلایی، طرح‌واره‌ای از فلسفه‌ی فیزیک خود ارائه می‌کند. رکن اصلی نظریه‌ی او، بحث از چیستی و هستی هویات مشاهده‌ناپذیر و نظری در فیزیکِ ریاضیاتی است. او رأی خود را ضمن رد و نقض دو نظریه‌ی کیفیات اولیه ـ ثانویه و رئالیسم انتقادی بسط می‌دهد و تلاش می‌کند الگویی جایگزین پیشنهاد دهد. در این مقاله، ابتدا با استناد بر متن ایده‌های۱ به بازخوانی وجه آشکار و صریح نظریه‌ی هوسرل درباره‌ی هویات مشاهده‌ناپذیر می‌پردازیم، سپس با پیشنهاد چارچوبی معرفت‌شناختی مبتنی بر پدیده‌شناسی استعلایی، تلاش خواهیم کرد وجوه مبهم و مناقشه‌برانگیز نظریه‌ی هوسرل را تکمیل و بازسازی کنیم. در این راستا، استدلال خواهیم کرد که هویات نظری در فیزیک، شأنی «کلّی» دارند و به‌ همین جهت ضرورت دارد بحث از ماهیت آن‌ها با بهره‌گیری از آموزه‌ی «شهود مقوله‌ای» انجام شود. در ادامه، ضمن توجه به دو نحوه تحقق کلّی‌ها در نظر هوسرل (افلاطونی و کانتی)، با تأکید بر نقش یک دادگی خیالی اولیه در تکوین کلی‌ها، هویات نظری را کلّی در معنای کانتی قلمداد خواهیم کرد و مزایا و محدودیت‌های این تفسیر را مورد ارزیابی قرار خواهیم داد.

رویکرد پدیدارشناسانۀ هوسرل با انتقاد از وضع کنونی علم و معرفت از آن تعبیر به بحران می‌کند. هدف هوسرل این بود تا با ارائۀ برنامه‌ای فلسفی راهی برای برون‌شد از این بحران پیشنهاد کند. اما تلاش برای بازگرداندن فلسفه به جایگاه وحدت‌بخش قدیم و نجات این علم بحران‌زده و بخشیدن چهره‌ای انسانی و معنوی به آن، مستلزم در نظر گرفتن ملاحظاتی دربارۀ عینیت و عقلانیت علم است که غفلت از آن ما را در مسیری قرار می‌دهد که براساس آموزه‌های عقلانیت نقاد هم نادرست است و هم نامطلوب. توضیح داده می‌شود که این آموزه‌ها متضمن بازنگری در خصوص ذات‌گرایی و موجه‌گرایی و توجه به اهمیت و جایگاه صدق در رویکرد پدیدارشناسانۀ هوسرل است

هوسرل در پژوهش ششم از پژوهش‌های منطقی، دربارۀ «شهود مقولی» بحث کند. در شهود مقولی با اضافه‌ای فوق بر ادراکات حسی مواجه‌ایم که در مرحلۀ انتقال ادراک حسی به گزاره‌ای، محمولی بدان افزوده می‌شود. مسئلۀ مقالۀ حاضر، تبیین جایگاه شهود مقولی و نسبت آن با ادراک از نظرگاه هوسرل در پژوهش‌های منطقی اوست. ضرورت و اهمیت این مسئله آن اندازه است که می‌توان آن را شالوده و سنگ‌بنای پدیدارشناسی و هر نظریۀ شناخت آینده دانست و حتی هایدگر آن را یکی از چهار موضوع اصلی پدیدارشناسی هوسرل برمی‌شمرد. روند بحث با توضیح تفاوت «ادراک»، «شهود»، «ابژه» و «پُرشدگی» آغاز می‌شود. سپس با استفاده از روش تحلیلی- توصیفی رابطۀ شهود مقولی با عناصر مقولی تفکر، تقابل افعال بسیط و مقولی، مراحل افعال در شهود مقولی تألیفی، نقش مهم احساس در شهود مقولی و در کنار شهود مقولی تألیفیْ، شهود ایدتیک بررسی خواهد شد. یکی از دستاوردهای این نوشتار، شرح مراحل سه‌گانۀ شهودهای مقولی تألیفی است: ادراک بسیط ابتدایی از کل، ادراکات تقسیم‌کننده به اجزای کوچک‌تر، و التفات تألیفی مقولی بالفعل. نوآوری این نوشتار در این است که از نظر هوسرل ما همان‌طور که از ابژه‌های حسی شهود داریم، شهود عقلی و شهود مقولی نیز داریم.

ترجمه ماشینی : این کتاب اولین پرداخته گسترده به پدیدارشناسی هوشیاری زمان هوسرل است. نیکلاس دو وارن از تجزیه و تحلیل دقیق متون هوسرل استفاده می کند که برخی از آنها اخیراً به زبان آلمانی منتشر شده اند تا رفتار هوسرل با آگاهی زمان و اهمیت آن را برای برداشت او از ذهنیت بررسی کند. او توسعه تفکر هوسرل در مورد مسئله زمان را از روانشناسی توصیفی فرانتس برنتانو دنبال می کند و آن را در چارچوب پروژه متعالی خود به عنوان یک کل قرار می دهد. بحث‌های خاص شامل اهمیت آگاهی زمانی برای سایر مضامین پدیدارشناختی است: تجربه ادراکی، تخیل، یادآوری، خودآگاهی، تجسم، و آگاهی دیگران. نتیجه، کاوشی روشنگر در مورد چگونگی و چرایی این موضوع است که هوسرل مسئله آگاهی زمان را سخت‌ترین و در عین حال محوری‌ترین چالش‌های پیش روی کار فلسفی منحصربه‌فرد خود می‌دانست.

ترجمه ماشینی : هوسرل و ایده اروپا استدلال می کند که تأملات متأخر ادموند هوسرل در مورد اروپا را نباید نه به عنوان انحراف از پدیدارشناسی استعلایی اولیه او یا به عنوان تمرین ساده نقد فرهنگی، بلکه به عنوان تأملات پدیدارشناختی سیستماتیک در مورد زایش و تاریخمندی خواند. تیمو میتینن نشان می دهد که تاملات هوسرل در مورد اروپا متقاعدکننده ترین و رادیکال ترین تفسیر او از ابعاد بین الاذهانی، جمعی و تاریخی پدیدارشناسی است. هوسرل و نسل او پس از جنگ جهانی اول، در حالی که اروپا در تلاش بود تا خود را بازتعریف کند، کار کردند و او نوشته‌های اواخر خود را با جمع شدن ابرهای جنگ جهانی دوم نوشت. چند دهه بعد، سقوط اتحاد جماهیر شوروی دوباره هویت این قاره و تقسیمات سیاسی و اقتصادی آن را تغییر داد. میتینن به عنوان یک اروپایی درگیر مسئله اروپا می نویسد و بسیاری از نویسندگان و منتقدان اخیر او در این اثر - مانند میشل فوکو، ژاک دریدا و جورجیو آگامبن - نیز عمیقاً با این مشکل جدید هویت اروپایی درگیر هستند. این کتاب مشکل چندوجهی ایده عقلانیت اروپایی را روشن می کند و از مفاهیم بدیع جهان گرایی و غایت شناسی به عنوان مؤلفه های ضروری تأمل فلسفی رادیکال دفاع می کند.

ترجمه ماشینی : هدف کتاب اخلاق پدیدارشناسی هوسرل این است که مسئله اخلاق را در قلب پدیدارشناسی هوسرل قرار دهد. این مبتنی بر این ایده است که پدیدارشناسی هوسرل یک تحقیق معرفت‌شناختی است که در نهایت به انگیزه یک تقاضای اخلاقی است که در نوشته‌های او از انتشار تحقیقات منطقی (1900-1901) تا بحران علوم اروپایی و پدیدارشناسی متعالی (1935) فراگیر شده است. خواکیم سیلس بوراس مفاهیم اخلاقی آشکار در سرتاسر مجموعه اصلی آثار هوسرل را ردیابی می‌کند و استدلال می‌کند که پدیدارشناسی آگاهی، تجربه و معنا هوسرل در نهایت برانگیخته‌ی یک تقاضای اخلاقی است که هدف هوسرل از طریق آن تعریف مجدد فلسفه و بازنگری علم است. با هدف توانمند ساختن فلسفه و علم در مواجهه با مبرم‌ترین پرسش‌های مربوط به معناداری وجود انسان.