جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مطالعه سرچشمه‎ها و خاستگاه‎های پیدایشی انسان و منطقه‎هایی از پیکر مرموز او که چاقوی تشریح قدرت شکافتن آن را نداشته و رفتارهای ظاهری عجیب، قابل تأمّل، چندوجهی و متضادّ او، بیانگر وجودی عمیق و نامرئی در انسان دارد و ما را اوّلاً در شناخت خود انسان و ثانیاً تعدیل، اصلاح و اثرگذاری بر رفتارهای انسان، یاری می‎رساند. نهج‎البلاغه حاکی از مکتب و نظام انسان‎شناختی بسیار عمیقی، در این باب است چرا که مصاحبت و شاگردی علی# با رسول گرامی اسلام از سویی و درگیری عملی ایشان با انسان‎های رنگ به رنگ و دارای مشکلات اخلاقی عدیده از سویی، آن حضرت را در جایگاه «ممتازترین معلم انسان‎شناسی و اخلاق زیستی» قرار می‎دهد که سرشار از بهترین راهکارها برای بنای صحیح ساختمان انسان و انسانیّت، اصلاح کج‎رفتاری‎ها، تربیت اصولی او، التیام دردها و مرهم زخم‎های انسان در تمام طول تاریخ بوده و هدف از اجرای پایان‎نامه رسیدن به اُفقی هموار و چشم‎اندازی شفاف از انسان، و در پرتو آن، وصول به حوزه‎هایی از وجود بشر که بتوان با بررسی، تحلیل، کاوش، شناخت صحیح و در نهایت با تأثیر در آنها، بر هر چه اخلاقی شدن او اُمید بست. روش ما در حالت کلی همان شیو? کتابخانه‎ای به صورت مطالعه متن نهج‎البلاغه، استخراج موضوعات، تبویب ابواب، یافتن ارتباطات مفهومی ـ پیوندهای معنایی و در آخر تأمّل در جانمایه یک موضوع و نتیجه‎گیری از کلام امام علی# است. نتایج به دست آمده حاکی از 1. نظام انسان‎شناختی حقیقی و بسیار راستین، عمیق، چندسویه و 2. نگرش‎های انسان‎شناسانه کاملاً مرتبط با حوزه اخلاق، اساسی‎ترین دردهای بشر و ارائه‎کنند? راهکار‎های درمان آن‎ها که اغلب تاکنون و پس از قرن‎ها رمزگشایی نشده و به صورت «متن خام» باقی مانده است.

دو نظریه «ناظر آرمانی» و «امر الهی» نظریه هایی بر ساخت گرا و اراده گرا هستند. بر طبق نظریه ناظر آرمانی، حقایق اخلاقی براساس نگرش های ناظران آرمانیِ فرضی، تعریف و معنا می شود. بر این اساس، شالوده این نظریه ها بر نفی حقایق اخلاقی مستقل شکل خواهد گرفت. بنابراین وجود حقایق اخلاقیِ مستقل و بدیهی که بتواند مکشوف عقل آدمی قرار گیرد، انکار می شود و حقیقت اخلاقی، ساخته و پرداختۀ پسند / ناپسند ناظرانی آرمانی شمرده می شود. به همین دلیل، خودِ این ناظران خالی از فضایل اخلاقی مستقل اند و در داوری های اخلاقی خود ملزم به رعایت هیچ اصل و ارزش اخلاقی نخواهند بود. نظریه امر الهی نیز دارای تقریرهای متعددی است و نظریه ناظر آرمانی با مبانی فرا اخلاقی خود، به برخی از گونه های نظریه امر الهی شباهتی تام دارد. در این میان، یکسانی ماهیت نظریه های ناظر آرمانی و امر الهی اشاعره بسیار چشمگیر است. گویا نظریه ناظر آرمانی همان نظریه اشاعره است که به صورت لابشرط نسبت به وجود و عدم ناظرانِ ایدئال در لباسی غیردینی نمودار شده است. این مقاله با طرح و مقایسه این دو نظریه، درپی بازتاب ماهیت یکسان آن دو است.

پیوست در منابع دیجیتالی