جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بررسی تأثیر و تأثر نفس آدمی از افعال و رفتار بر یکدیگر مسئله ای حائز اهمیت است که به گونه ای منجر به سرانجام بشر و سعادت و شقاوت نفس می شود. با تکیه بر مبانی هستی شناسی ملاصدرا چون اصالت وجود و تشکیک آن، و اتحاد عاقل و معقول و به ویژه حرکت جوهری اشتدادی نفس، می توان به تأثیر این حرکت اشتدادی بر افعال ، رفتار، و نیات و اندیشه هایی که از نفس صادر می شوند، پرداخت . به عقیده ی ملاصدرا، نفس مبدأ همه ی آثار و افعالی است که از انسان سر می زند. و این آثار و افعال متناسب با شدت یا ضعف وجودی نفس است. نفس در هر مرتبه از مراتب وجود یا در هر مرحله از مراحل حرکتش که باشد، تنها آثاری متناسب با آن مرتبه یا مرحله از او صادر می شود. از طرف دیگر افعال و آثاری که از نفس صادر می شوند همچون افعال بدنی و مادی و همچنین افعال باطنی و مجرد مثل نیات ، تصورات و تخیلات و اندیشه های فرد، نیز از آنجا که بر ملکات نفس رسوخ دارند و شدت وجودی نفس را جهت دهی می نمایند، بر شکل گیری شاکله ی نفس و مرتبه ی وجودی آن اثر گذارند و بدین ترتیب افعال بعدی را که از نفس صادر می شود، متناسب با مرتبه ی آن رقم می زنند. بنابراین یک رابطه ی تأثیر و تأثری دو سویه بین نفس و آثار و افعال آن به معنای عام وجود دارد. پژوهش حاضر با ارائه برخی روایات معصومین و آیات قرآن در لابه لای مباحث فلسفی ملاصدرا، در صدد این است که نشان دهد چگونه ملاصدرا در تبیین فرآیند حرکت اشتدادی نفس، به تأثیر همه ی افعال آدمی همچون عبادات و سایر افعال بر تعالی یا تنزل نفس معتقد است. در واقع با آوردن شواهد روایی و آیات، قاعده "النفس جسمانیت الحدوث و روحانیت البقا " ی ملاصدرا را تبیین نموده و فرآیند آن را توضیح داده است.