جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ایلات و عشایر آذربایجان و اران و آسیاى صغیر که اندک اندک به تشیّع رو آورده و در خانقاه صوفیان اردبیل از شیخ صفى الدین اردبیلى به این سو پرورش یافته بودند به دفاع از این سلسله صوفیه (صفویه) برخاستند. آنان به تدریج از جنبه‏ى معنوى به سیاست و حکومت‏گرى کشیده شده و با تشکیل اتحادیه‏ى قزلباش پایگاه عقیدتى و نظامى خود را پدید آورده و به مرور با تقویت آن توانستند شاه اسماعیل صفوى را به پادشاهى برسانند. این امر تاریخى که هویت و وحدت ایران را نیز در برداشت در جامعه مقبولیت یافت و نهایتاً سلطنت صفویه، ایران‏گیر شد. اما به سان تمام سلسله‏ها که در آغاز با اندیشه و آرمان به حکومت مى‏رسند و آنگاه از پایگاه‏هاى اصلى ایدئولوژیک خود دور مى‏شوند، قزلباش نیز محو قدرت و نعمت گردید و در مسایل سیاسى و اجتماعى آن چنان دخالت کرد که سرانجام به آشوب و متلاشى شدن انجامید؛ به گونه‏اى که شاه عباس اول آن اتحادیه را در عمل منحل کرد و با تشکیل سازمان شاهسون به گونه‏ى دیگر، سلطنت صفویه را در پناه نظامى‏گرى قرار داد.