جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

چکیده ندارد.

انسان کامل، نقطه شروع و پایان تکوین و تشریع است و افتتاح و اختتام نظام عالم به او وابسته است. وی آیینه تمام نمای اسماء و صفات حق‌تعالی است و مصداق دقیق قبول کننده بار امانت الهی است. این امانت الهی که تمامی موجودات از قبول آن سر باز زدند، همان «ولایت» است. در نظرگاه دینی، ولایت مهم‌ترین رکن ایمان دانسته شده و آیات و روایات بسیاری به تبیین چیستی، چگونگی و مراتب آن می‌پردازد. نوشتار حاضر، به تبیین و بررسی مباحث ولایت در نظر دو عارف برجسته شیعی یعنی سیدحیدر آملی، که در قرن هشت هجری می‌زیسته، و حضرت امام خمینی(ره) اختصاص دارد. کتاب، در سه فصل تنظیم شده و فصل اول، به بررسی معناشناسی ولایت اختصاص دارد. در فصل دوم به ضرورت وجود انسان کامل و بیان ویژگی‌ها و مقامات او پرداخته شده و در فصل سوم، نگارنده، به تحلیل ولایت انسان کامل در دو قوس نزول و صعود و نیز اقسام ولایت انسان کامل پرداخته است.

در این تالیف، ضمن مطالعه‌ی کتاب "جامع‌الاسرار" نوشته‌ی حیدرآملی، نخست مصادر و منابع احادیث موجود در آن کتاب شناسایی و دسته‌بندی شده است. آن‌گاه با ردگیری احادیث آن در متون حدیثی، فلسفی و عرفانی پس از حیدرآملی، گزارشی از وضعیت این احادیث در دوره‌های بعد عرضه گردیده است. گفتنی است جامع‌الاسرار در یک مقدمه و سه اصل مشتمل است بر: توحید و اقسام آن، استشهاد در باب حقیقت توحید، و توابع و لواحق اسرار شرایع الهی.

موضوع پژوهش حاضر، بررسی و شرح احوال و آرای «سید حیدر آملی (720ـ782هـ .ق) است. سید حیدر، یکی از پیشگامان و بزرگان عرفان شیعی بوده است. نگارنده در بخش نخست اثر، زندگی، شخصیت و آثار سید حیدر را معرفی کرده است. بخش دوم به پژوهش در باب وجود و تعریف حدود وجود ارتباط توحید با وجود، اقسام و شروط آن و دیدگاه آملی در این باره اختصاص یافته است. در بخش سوم، معرفت و دشواری‌های آن از دیدگاه سید حیدر، ماهیت و رابطة آن با علم به صورت مطلق، شروط و ارزش آن، اقسام و مراتبش بررسی شده است. مسأله ختم اولیا و ارتباط نبوّت با ولایت و وجود به شکل عام، از دیدگاه سید حیدر، در بخش چهارم اثر تحلیل شده است. اخلاق و اسرار عبادات و تأویل قرآن، از موضوعات دیگری است که در این مجموعه مورد مطالعه قرار گرفته است.

واژه مرگ در عرف عام به معناي مرگ طبيعي است اما در اصطلاح فلسفه و عرفان در باب انحاي ديگري از مرگ سخن به ميان آمده است. در کلمات عرفا مرگ ابيض، مرگ اخضر، مرگ احمر و مرگ اسود که عبارت است از خارج شدن از هرگونه آميختگي با خواسته‌هاي نفساني مطرح شده است. يکي ديگر از تقسيم‌بندي‌هايي که در باب مرگ ارائه شده و فلاسفه و عرفا در مورد آن اتفاق نظر دارند تقسيم مرگ به مرگ طبيعي، مرگ اضطراري و مرگ اختياري است. هدف کتاب حاضر بررسي مرگ اختياري از نگاه ابن سينا و سيد حيدر آملي است.

«حديث حقيقت» كه كميل از امام علي (ع) نقل كرده، مضامين عاليه‌يي دارد و بزرگاني همچون سيدحيدر آملي بر آن شرح نوشته است. آملي در تفسير فقرة اول حديث، يعني «الحقيقة كشف سبحات الجلال من غير اشارة» به اين موضوع اشاره ميكند كه طبق اين حديث، حق تعالي در صور مظاهر ظهور دارد و در عين‌حال، اين مظاهر معدومند. اين جمله متناقض‌نما (پارادوكسيكال) است ولذا سيد حيدر در پي حل آن برآمده است. از نظر او مظاهر و ماهيات در عدم خود ثابتند و به اسم «نور الهي» كه همان وجود حق تعالي است، ظاهر ميشوند. آنها دائماً در عدمند و اين اسم ظاهر الهي است كه آن به آن، به آنها وجود ميدهد وگرنه اگر دائماً موجود باشند، وجود دادن به آنها تحصيل حاصل خواهد بود. او در پاسخ به اين امر تناقض‌نما، از تمثيل دريا و موج بهره برده است. دريا در قالب موج نمود پيدا ميكند، پس موج از جهتي هست و از جهتي نيست. با اين توضيح سيدحيدر سعي كرده تناقض‌نمايي در فقره» اول حديث را مرتفع سازد.