جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

نویسنده در آغاز، به منظور شناسایی فلسفه‌ی افلاطون سیر اندیشه و فلسفه‌ی پیش از افلاطون در عهد یونان کهن را بررسی می‌کند. وی در این خصوص می‌گوید: نخستین فیلسوفان یونان (600-450 ق م) نخست در تلاشی برای دست‌یابی به اصل وحدت‌بخشی بودند تا بتوانند تنوع و کثرت عالم را توجیه کنند. آن‌ها در این راه با مسائلی از قبیل ماهیت واقعیت، تقابل تغییر و ثبات، و تمایز بین وحدت و کثرت رو‌به‌‌رو بودند". وی با این دیدگاه که سقراط بیش‌ترین تاثیر را بر فلسفه و حیات افلاطون داشته، به زندگی، احوال و اندیشه‌های سقراط نیز اشارتی می‌کند؛ سپس زندگی و آثار افلاطون را بررسی کرده در بخش اصلی مهم‌تر مباحث رساله‌ی "جمهوری" را معرفی و تبیین می‌کند. گفتنی است رساله‌ی جمهوری در اصل مباحثی است که افلاطون در آکادمی به آن‌ها پرداخته است. اصلی‌ترین دل‌مشغولی افلاطون در این رساله، تعریف مفهوم عدالت و پاسخ به این پرسش است که چرا زندگی عادلانه بهتر از زندگی ظالمانه است. وی هم‌چنین در این رساله ماهیت و ساختار مدینه‌ی فاضله را بررسی می‌کند و موضوع تربیت حاکمان، ماهیت نفس و تعلیم و تربیت را مطرح می‌سازد و به شرح نظریه‌اش درباره‌ی هنر می‌پردازد.

این کتاب آرا و نظریات فلسفی افلاطون را در همه حوزه‎های هستی، عالم معقول و عالم محسوس و معرفت‎شناسی مورد شرح و بحث قرار داده است. نویسنده در آغاز گزارشی از شرح حال، زندگانی و آثار و تالیفات افلاطون به دست داده است. وی در مبحث بعد به تعریف واژه‎های فسلفه و فیلسوف و تفاوت آن با سفسطه پرداخته است. مولف ویژگی‎های فیلسوف راستین را یک به یک برشمرده و در بخش بعد راجع به دانش دیالکتیک، سیر و سلوک دیالکتیکی، دانش‎های مقدماتی، معرفت‎شناسی و زیرمجموعه‎های آن از شناسایی و ادراک حسی گرفته تا اشکال مختلف تشبیهات بحث می‎کند. اثبات ایده نیک محض و شناخت اوصاف آن و شهود و تصویر این ایده یکی دیگر از نظریات مهم فلسفی افلاطون است که نگارنده در صفحات بعد طی براهین مختلف آن را اثبات می‎کند. اما عالم معقول و ماهیت مُثُل، اثبات وجود مثل و بررسی اوصاف و ویژگی‎های آن و ارتباط مثل با دیگر مقوله‎های فلسفی خود بخشی از دستگاه فلسفی افلاطون است که در بخش بعد آورده شده است. وی در بخش پایانی در باب عالم محسوس و حدوث جهان و نفس بدن ذیل عناوین فرعی متعددی به تفصیل سخن می‎گوید.

موضوع این کتاب مباحثی دربارة مفهوم عشق از دیدگاه افلاطون و احمد غزالی است. نگارنده با نگاهی تطبیقی رویکردهای عرفانی و فلسفی دربارة عشق را ارزیابی و مقایسه می‌کند. وی در گام اول به معرفی دیدگاه‌های افلاطون و غزالی می‌پردازد، سپس چیستی و ماهیت عشق در اندیشه‌های هر یک را ذکر می‌کند. در ادامه اقسام عشق از دیدگاه افلاطون و غزالی را برشمرده، ویژگی‌ها و وجوه تمایز هر یک را ذکر می‌کند. همچنین مفاهیم مرتبط با مفهوم عشق نظیر؛ توحید، غیرت، نفی غیر و نیرو بخشی را شرح می‌دهد و نقش «عشق» در اخلاق افلاطونی و اخلاق عرفانی غزالی را توضیح می‌دهد. کتاب با هدف مقایسة تطبیقی مفهوم عشق در عرفان اسلامی و فلسفه افلاطون تهیه و تدوین شده است.

بخش نخست کتاب حاضر، شرح و تأکيد اخير تفسير انتقادي را در برمي‌گيرد. مؤلف در مقدمه به جزئيات اين دو سنت و ويژگي‌هاي هر يک پرداخته و ضمن لحاظ کردن تقدم سنت يوناني، سنت لاتيني که بيشتر زبان شناسانه است را نيز توضيح داده است.

نگارنده کتاب بر آن است اندیشه‌های فلسفی ارسطو و افلاطون، همچنین تاثیرات آنها را بر اندیشمندان پس از خود نقد و بررسی کند .مولف در ابتدای کتاب درباره سنت ارسطویی خاطر نشان می‌کند" :مطابق تعریف، سنت ارسطویی، عبارت است از مجموعه‌ای از نوشته‌ها و آثار ارسطو ـ اعم از اصیل و غیر اصیل و شروح و تفاسیر مبتنی بر آن‌ها که طی ادوار و ازمنه مختلف در بستر فرهنگ‌های یونانی مابی، سریانی، اسلامی و مسیحی تدریجا تکوین یافته و البته در هر دوره و عصری مختصات فرهنگی آنها را به خود گرفته و اکنون مجموعه عظیمی از رویکردهای مختلف و متنوع و بعضا متعارض و ناسازگار را پدید آورده است...سنت ارسطویی در مسیر پر فراز و نشیب تاریخی خود با یکی از حوزه‌های بس تاثیرگذار و مهم یعنی حوزه مکتب نو افلاطونی مشترکاتی یافته، بلکه در برخی فقرات ممزوج شده تا آن جا که حداقل تا مدت‌های مدید امکان تشخیص و تفکیک این حوزه‌ها از یکدیگر ناممکن می‌نمود...اصطلاح مکتب نو افلاطونی، اصطلاح جدیدی است و ظاهرا از قرن شانزدهم به این طرف رواج یافته و بنابراین در زمان شکل‌گیری این مکتب، پیروان و شاگردان آن خود به انتخاب چنین واژه‌ای اقدام نکرده‌اند، اما می‌دانیم مفاد این واژه چنین نیست که گویی با این مکتب تصویری نو از افلاطون ارائه گردیده و لابد سایر تصاویر و تفاسیر عرضه شده از افلاطون کهنه تلقی شود .پیروان این مکتب با خواندن آثار افلاطون مطالبی را از خود و نوشته‌های دیگران به آن می‌افزودند .مکتب نو افلاطونی آخرین تلاش نظری فیلسوفان وفادار به سنت یونانی، در عهد یونانی مابی و آغازین سده‌های ظهور و بسط مسیحیت بوده است...با بررسی و تامل در متون نو افلاطونی و تحقیقات تاریخی و فلسفی محققان نشان داده شده که این مکتب حامل مجموعه‌ای از سنت‌ها و عناصر فلسفی، عرفانی و دینی متعدد بوده که به طرز استادانه‌ای با یکدیگر آمیخته و ترکیب شده و در نتیجه نمی‌توان سهم و اثر هر یک از آنها را نادیده گرفت .حضور و تاثیر عناصر ارسطویی از زمره این‌هاست .و این نوشتار هم به قصد تاکید بر همین نسبت و ارتباط نگاشته شده و به عبارت دیگر فرض اصلی کتاب حاضر این بوده است که نشان دهد، نسبت ارسطویی نه فقط در صورت و هیات مشائی و عقلی، بلکه حتی در صورت نو افلاطونی و اشراقی هم ظاهر شده تا آن حد که در مقطعی از تاریخ با آثار منحول ارسطو مواجه می‌شویم ."مطالب اصلی کتاب با این موضوعات سامان یافته است" :شکل‌گیری سنت ارسطویی"، "استمرار و بسط سنت ارسطویی"، "فرهنگ یونانی و فرهنگ لاتینی"، "سنت ارسطویی در غرب لاتینی"، "سنت ارسطویی، بازتاب‌ها و گرایش‌ها"، "افلوطین، بزرگترین متفکر مکتب نو افلاطونی"، "مابعدالطبیعه افلوطین"، "دیدگاه افلوطین درباره انسان"، "فرفوریوس، اشاعه دهنده مکتب نو افلاطونی "و "میراث مکتب نو افلاطونی ."

مجموعة «زیبایی و فلسفة هنر در گفت‌وگو» مشتمل بر پرسش‌ها و پاسخ‌هایی دربارة مسائل بنیادین زیباشناسی و فلسفة هنر نزد فیلسوفان و مکتب‌های فلسفی است. این کتاب نخستین مجلد از این مجموعه است که در آن سلسله گفت‌وگوهایی دربارة فلسفة زیباشناسی افلاطون به رشتة تحریر در آمده است. در این گفت‌وگوها که با برترین استادان فلسفة کشور ایران صورت گرفته مباحثی چون: نسبت میان هنر و نظام هستی‌شناسی و معرفت‌شناسی افلاطون، ویژگی‌های زیبایی اخلاقی، دید کلی به هنر در زمان افلاطون، معنای واژة «میمسیس» از نظر افلاطون، رابطة زیبایی و خبر در نگاه افلاطون و... مطرح و بررسی می‌شود. شایان ذکر است در پایان کتاب بیوگرافی کوتاهی از استادان گفت‌وگو نیز ارائه شده است.