جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مولف در این کتاب دو جریان فرهنگی دینی متفاوت را بررسی می‌کند که یکی به حوزه عرفان و تصوف اسلامی اختصاص یافته دیگری مربوط به الاهیات مدرن مسیحیت قرن بیستم است .وی بدین منظور آرا و دیدگاه‌های "ابن عربی "و "رودلف اتو "را درباره تجربه دینی، عناصر عقلانی و غیر عقلانی دین، تجربه مینوی، تجربه عرفانی، ولایت، نبوت و رسالت را مقایسه و ارزیابی می‌کند" .ویژگی‌های تجربه مینوی"، "پدیدارشناسی و تجربه دینی"، "عینیت تجربه دینی"، "هسته مشترک تجربه‌های دینی"، "چیستی و انواع تجربه‌های عرفانی"، "تجربه عرفانی و معرفت به حقیقت هستی "و "وحدت ادیان "از جمله مباحث این کتاب است .

موضوع این مقاله بررسی ومقایسه تأویل از دیدگاه ابن عربی و آیت الله معرفت است. در رابطه با تأویل و معنای آن دیدگاه های مختلفی وجود دارد که با توجه به گوناگونی آن لازم دیدیم نظر ابن عربی و آیت الله معرفت را در این باره مورد مطالعه قرار دهیم. واژه تأویل هفده بار در قرآن بکار رفته است که در برخی موارد، به تأویل آیات قرآن اشاره دارد. این استفاده قرآن از تأویل سبب شد که بابی با عنوان تأویل آیات قرآن و تفاوت آن با تفسیر در میان علما گشوده شود. به طور کلی ابن عربی و آیت الله معرفت هردو بر این عقیده اند که تأویل با تفسیر متفاوت است و آیات قرآن علاوه بر تفسیر، تآویل پذیر نیز هستند اما در چگونگی تأویل قرآن، شباهت ها و تفاوت هایی با یکدیگر دارند. اصلی ترین شباهت آنها در این است که هردو تأویل را باطن کلام خدا می دانند نه مصداق آن،با این وجود تفاوت های آنها سبب شده که مصداق عملی آ نها در تأویل بسیار متفاوت با یکدیگر باشد که مهمترین آن ها این است که ابن عربی تأویل را علمی موهبتی می داند که از جانب خداوند به افراد خاصی الهام می شود اما آیت الله معرفت برای آن ملاک ها و ضوابطی را مشخص می کند که با رعایت آنها می توان به تأویل دست یافت واحتیاجی به الهام نیست.

نوشتار پيش‌رو، به بررسي شناخت انسان از نگاه ابن‌عربي و ملاصدرا و مقايسه ديدگاه‌هاي اين دو انديشمند مي‌پردازد. ابن‌عربي، معرفت نفس را عين معرفت رب و ملاصدرا، آن را مثال حق مي‌داند. ابن‌عربي در شناخت انسان، گرچه روش شهودي را به‌کار گرفته است، ولي براي عقل سليم هم اعتبار قائل مي‌شود. ملاصدرا هم براي شهود ارزش قائل است و حتي آن را فراتر از عقل مي‌داند، ولي تنها آنچه را قابل اثبات با برهان قطعي ضروري است، در آثار خود بيان مي‌کند و شهود را ياور عقل مي‌داند. ابن‌عربي، فصل حقيقي انسان را صورت الهي و ملاصدرا انسان را حيوان ناطق تعريف مي‌کند. سرانجام، انسان بالفعل ملاصدرا همان است که ابن‌عربي آن را فصل حقيقي انسان مي‌داند. ايشان حقيقت انسان را واحد و ظل وحدت حقه حق و ساير قواي نفس را شئون او دانسته و نفس را «جسمانيهًْ‌الحدوث و روحانيهًْ‌البقا» و غايت انسان را انسان کامل مي‌دانند؛ همو که جهان هيچ‌گاه خالي از وجود او نخواهد بود و در هر زمان در شخصي ويژه ظهور مي‌يابد.