جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

باتوجه به متفاوت بودن روش ها در مکتب هاي حديثي، بررسي روش هرکدام از سه مکتب حديثي قم، بغداد و اصفهان مي تواند ما را به مجموعه انديشه هايي که در مباني اخذ و نقل حديثي، ديدگاهي همسو يا متفاوت دارند، آشنا سازد. در اين مقاله سعي بر اين است که روش شناسي احاديث مهدويت از ديدگاه اين سه مکتب بيان شود: از مکتب حديثي قم، کتاب کمال الدين و تمام النعمه شيخ صدوق، از مکتب حديثي بغداد، کتاب الارشاد شيخ مفيد و از مکتب حديثي اصفهان، کتاب بحارالانوار علامه مجلسي انتخاب شده است. از جمله اهداف، بازشناسي اصول و معيارهاي مولفان در گزينش، گزارش، تحليل و تبيين محتوايي و اعتبارسنجي روايات مهدويت است. از اين رو، به بررسي تطبيقي و بيان وجوه اشتراک و افتراق اين سه کتاب پرداخته مي شود.

پیدایش مدعیان دروغین مهدویت از چالش های مهم امامیه در روزگار غیبت صغرا بوده است. «احمد بن هلال عبرتائی»، از جمله مدعیان شناخته شده در این روزگار است. در این پژوهه با هدف بررسی ادعاهای دروغین وکالت در روزگار غیبت صغرا، طرح ادعای دروغین احمد بن هلال عبرتائی بیان گردیده است. این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی سامان یافته و برحسب هدف تحقیق از نوع اکتشافی و به لحاظ نوع داده های مورد استفاده، یک تحقیق کیفی است.همچنین سعی شده است ضمن طرح زیست نامه احمد بن هلال عبرتائی، به عوامل پیدایش چنین ادعایی از سوی وی اشاره شود. رفتارشناسی امام عصر در تقابل با او، از جمله مباحث طرح شده در این پژوهه است. در پایان نیز به بازکاوی شخصیت رجالی احمدبن هلال عبرتائی می پردازیم. بحث پایانی نیز به انبوه روایات نقل شده از وی اختصاص دارد. به دلیل برخورد قاطع امام عصر با او، ادعای وی پیروان چندانی به خود جذب نکرد. البته مرگ وی در همان سال ادعای دروغین در این زمینه بی تاثیر نبوده است.

کتاب «نور الانوار» یکی از مجموعه کتاب هایی است که در دوران قاجاریه و از سوی یکی از روحانیون مقیم تهران نگارش شده است. این کتاب در مورد امام مهدی نگارش گردیده و یکی از منابع اصلی کتاب های پس از خود در این موضوع مانند مظهر الانوار شیخ ابوالحسن مرندی، علائم ظهور ناظم الاسلام کرمانی و وقایع الظهور عباسعلی گورتانی بوده است. در کنار وجوه قوت این کتاب، مطالبی در مورد نشانه های ظهور درج شده که بدون سند بوده و از اقوال شاذ و برداشت های اشتباه نشات گرفته است. از این رو، لازم است با بررسی و ریشه یابی مطالب این کتاب، برخی از انحراف برداشت ها و نقل در فضای مهدویت را که امروزه در میان عموم جامعه وجود دارد، اصلاح کنیم. روش این مقاله توصیفی- تحلیلی بوده و هدف آن بررسی سندی و دلالی دیدگاه های این فرد در زمینه نشانه های ظهور است.

نمادهایی در میان ملل مختلف وجود دارند که در عین تفاوت، دارای دیدگاه ها و آرمان های مشترک هستند؛ مثل نجات بخشی، ظلم ستیزی، گسترش و عدالت و ظهور و بروز منجی در اوج ناامیدی؛ که در ادبیات ملت ها به عنوان اسطوره یاد شده اند. نوشتار پیش رو، تلاشی است در برابر دغدغه های مهم بشر، نظیر این که اسطوره در نگاه اسطوره شناسان به چه معناست؟ آیا بین اسطوره ها و آموزه های وحیانی تعارضی است؟ آیا از این نمادها می توان پیامی عمومی و فطری از ملل مختلف بدون درنظر گرفتن رنگ، نژاد، طبقه اجتماعی و غیره ارائه داد؟ به نظر می رسد پیام مشترک در همه این نمادهاو اساطیر وجود یک منجی نجات بخش در تاریک ترین و ظلمانی ترین بخش تاریخ ملت ها؛ به ویژه در آخرالزمان است.هدف این نوشتار اثبات این فرضیه است که اسطوره های نجات، نماد موعودخواهی ملت ها است. نکته مهم این که در صورت اثبات این امر، می توان آن را در کنار دیدگاه ادیان، به عنوان یکی از مویدات منجی خواهی بشر اثبات کرد.

کارآمدترین ایده قابل طرح درباره سبک زندگی اسلامی و عملی کردن آن، شیوه ای از زندگی اسلامی است که بر محور انتظار حضرت مهدی موعود شکل گرفته و از آن به «سبک زندگی منتظرانه» تعبیر می شود؛ اما اثبات این مطلب، پیش از هر چیز، به تبیین مفهومی نیاز دارد. این نوشتار با روشی توصیفی- تحلیلی، در بررسی چیستی سبک زندگی منتظرانه، با هدف جایگاه شناسی این سبک در زمینه سازی ظهور سامان یافته و مهم ترین شاخصه سبک زندگی منتظرانه را «ماهیت جهادی» آن می داند. از این رو و برای رسیدن به این مقصود، مفاهیم وابسته به آن، نظیر سبک، زندگی، اصطلاح سبک زندگی، انتظار و سرانجام جهاد را با روش کتابخانه ای بررسی کرده است.

آموزه مهدویت و فرهنگ انتظار، از مهم ترین سویه های فعال سازی اسلام سیاسی بوده و هست. این آموزه به عنوان یکی از سیاسی ترین گزاره های اعتقادی اسلام، در شکل دهی به هیجانات و التهابات اجتماعی، در مفصل بندی های سیاسی جوامع اسلامی نقش آفرین بوده است. انتظار ظهور مهدی، همواره زمینه ای برای بروز جنبش های مقاومت گرا در طول تاریخ پر فراز و نشیب اسلام بوده است. ماهیت انقلابی و تهاجمی این آموزه، آن را از سایر گزاره های دینی متمایز گردانیده است. ترکیب این اندیشه با سیاست و ایدئولوژیزه شدن آن، ماهیت غیر خنثی و انفجاری آن را آشکار می سازد. سیاست مداران غربی به این باور دست یافته اند که پدیده مهدی گرایی و آرزومندی پرچم داری تهیدستان جهان از سوی منجی موعود و ترکیب این آموزه در معادلات سیاسی و بین المللی را نباید پدیده ای اتفاقی و سطحی انگاشت. از این رو با تکنیک سازی و تولید استراتژی هایی، درصدد حذف و تقلیل برد اندیشه موعود گرایی اسلامی برآمده اند. تبیین و واکاوی این استراتژی ها، رسالت اصلی این نگارش است.