جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

در مقاله حاضر تلاش شده تعیین وقت ظهور از دو منظر مورد بررسی قرار گیرد یکی از منظر زمان‌مند بودن آن و اثبات این‌که ظهور از آن‌جا که پدیده‌ای اجتماعی است هم زمان دارد و هم زمان مشخص و نهایی دارد و هم زمان شناور و متغیر. منظر دیگر، به علم به زمان ظهور باز می‌گردد و این‌که آیا می‌توان زمان ظهور را به دست آورد؟ از نظر ثبوتی، پاسخ این پرسش، مثبت است و از نظر اثباتی _ با روش تحلیلی و کتابخانه‌ای _ ابتدا روایات موجود در این زمینه استقصاء شد و بیست و یک روایت استخراج و در پنج عنوان دسته‌بندی گردید. نتیجه روایی بحث این شد که اولا علم به زمان ظهور امکان ندارد. ثانیا توقیت، به خودی خود حرمتی ندارد و حرام بودنش در صورتی است که مستند به اهل‌بیت؟عهم؟ یا از روی هوی و هوس باشد وگرنه دلیلی بر حرمت کذب خبری در دست نیست. در پایان، به دو پرسش مطرح درباره روایات باب نیز پرداخته شده که براساس آن عدم امکان دست یافتن به زمان ظهور در راستای طرح کلی خداوند متعال و توقیت‌های اهل‌بیت نیز ناظر به زمان گذشته است گو آن‌که از لحن بیان آنها اطلاعی در دست نیست.

مهدویت از اعتقادات جهان‌شمول بشریت است که با چشم‌پوشی از اختلافات محتوایی، کلیت آن را همه ادیان پذیرفته‌اند. بنابراین، ممکن است با طرح چند شک و شبهه، برخی را فریب داد، اما به سادگی نمی‌توان ریشه الهی آن را از جا بر کند. گلدزیهر از مستشرقان مجارستانی پرتلاش در حوزه علوم اسلامی است. او در کتاب العقیده و الشریعه فی الاسلام در زمینه‌های گوناگون از جمله شخصیت رسول خدا؟ص؟، فقه، اعتقادات، تصوف و فرق اسلامی پژوهش‌هایی انجام داده است. او در مبحث «فرق» از کتاب یاد شده ، اعتقاد مهدویت را برگرفته از دین یهود و مسیحیت می‌داند. به نظر او احادیثی هم که در این خصوص آمده است جعلی و ساختگی است و از صحت و وثاقت قابل اعتماد برخوردار نیست. وی از مستشرقانی است که تاثیر فراوانی روی افکار و اندیشه‌های «سعد محمد حسن» نویسنده کتاب المهدیه فی الاسلام منذ اقدم العصور حتی الیوم داشته است. نویسنده از اساتید دانشگاه الازهر و مدرس آموزش و پرورش مصر است. و کتاب خود را سی و دو سال پس از درگذشت گلدزیهر نوشته است، اما اقتباس فراوانی از نوشته‌های او داشته است. پژوهش پیش‌رو شامل دو قسمت می‌شود، قسمت نخست شبهات گلدزیهر درباره مهدویت است و قسمت دوم تاثیرگذاری او بر روی افکار و اندیشه‌های مولف کتاب فوق می‌باشد که همان شبهات را با شرح و بسط بیشتری آورده است.

طبق احادیث متعدد وقتی امام عصر؟عج؟ ظهور مینمایند امر ایشان روشنتر از خورشید است، امر معانی متعددی دارد که معنای جامع آن امامت است. امر امام زمان؟عج؟ نیز نسبت به افراد متفاوت است برای کسانی است که طالب امامند و نسبت به ایشان احساس نیاز نمایند، امر امام و اهداف و مقاصد ایشان برای آنان از ابتدا و قبل از ظهور، روشن است اما نسبت به کسانی که به چنین نیازی نرسیده باشند به حسب درجات معرفت و رشد آنان، امر امام روشن میشود؛ نسبت به عدهای با دیدن علائم و حوادث خارقالعاده، نسبت به عدهای با شواهد و قرائن و نسبت به عدهای دیگر این مقدار از ادله کفایت نمیکند بلکه با توجه به سنت الهی مبنی بر اتمام حجت بر تمام انسانها، امام زمان؟عج؟ شروع به احتجاج مینماید و با اقامه شواهد، آوردن مواریث، معجزات، کتب انبیاء و نزول عیسی؟ع؟، امر امام بیش از پیش روشن میگردد.

قدرت، لایه‌های مختلفی داشته و قدرت نرم نیز یکی از انواع آن می‌باشد که توانایی ایجاد تغییر در ترجیحات دیگران و همراه نمودن آنان با خود بدون توسل به ابزارهای سخت قدرت می‌باشد. سوال اصلی مقاله پیش رو این است که در انقلاب جهانی حضرت مهدی؟عج؟ که برای برقراری عدالت جهانی و شکوفایی زندگی انسانی شکل خواهد گرفت، قدرت نرم چه جایگاهی داشته و چه مولفه‌هایی از آن در این حرکت جهانی مورد توجه خواهد بود، چهارچوب نظری تحقیق نیز نظریه یا گفتمان قدرت نرم خواهد بود. در این تحقیق از روش توصیفی تحلیلی برای بررسی آموزه‌های دینی بهره گرفته شد و پس از بررسی آموزه‌های دینی مشخص گردید که مولفه‌های روان‌شناختی، اجتماعی فرهنگی، علمی و سیاسی قدرت نرم، در این حرکت جهانی مورد توجه خواهد بود.

بیشتر آثار مهدوی که شیعیان امامیه نوشتهاند، به اثبات کلامی و نقل روایات درباره امام دوازدهم میپردازد. در این میان کتاب الارشاد شیخ مفید که درباره زندگانی دوازده امام است، با رویکردی تاریخی _کلامی به این موضوع پرداخته و بخش آخر آن به تاریخ امام دوازدهم اختصاص دارد. با توجه به اهمیت این کتاب و جایگاه نویسنده آن شیخ مفید، لازم است منابعی که در این کتاب بهره برده شده است شناسایی شود تا اتقان یا ضعف اخبار و روایات آن کتاب روشن گردد. مقاله حاضر با بررسی اخبار و روایات این کتاب در بخش زندگانی امام عصر، تلاش میکند به مصادر آن دست پیدا کند. بدین منظور برخی از روایات الارشاد با آثاری که پیش از آن نوشته شده و اکنون در دست است، مقایسه شد. نتیجهای که مقاله بدان دست یافته، آن است که به رغم مشخص بودن دستهای از مصادر این کتاب، گروهی از منابع آن ناشناختهاند.

یکی از کارکردهای اساسی جامعه مهدوی تقسیم مساوی منابع و درآمدها و ایجاد عدالت اقتصادی است که در آن فقر اقتصادی به کلی ریشه‌کن خواهد شد. مقاله حاضر براساس تحلیل و تطبیق محتوای احادیث و روایات معتبر مرتبط با فقر و غنای مفرط اقتصادی از یک‌سو و شاخص‌های جامعه مهدوی از سوی دیگر و نقش پرچالش این دو بر یکدیگر تدوین گردیده است. هدف از پژوهش حاضر استخراج عوامل تحدید کننده، فقر و غنای مفرط است که می‌تواند در جامعه مهدوی نقشی آسیب‌زا داشته باشد. با استفاده از روش تحلیل منطقی و تطبیق محتوای احادیث و روایات، نقش تهدیدکننده و پرچالش فقر و غنای مفرط اقتصادی بر تحقق جامعه مهدوی به این شرح تدوین گردید: نقش فقر اقتصادی: بعد فردی (با 5 کد فرعی شامل: سرگردانی عقول، ضعف در یقین، عدم اتکا به نفس و یاس و ناامیدی، زایده تنبلی و ناتوانی). بعد اجتماعی (با 5 کد فرعی، شامل: نزدیکی به کفر، نقص در دین، عامل تفرقه و دشمنی و بلا و فتنه، عامل ذلت) نقش غنای مفرط: بعد فردی (با 3 کد فرعی، شامل: شهوترانی، مشغولیت به پستی، سستی در دین و تباهی در یقین). بعد اجتماعی (با 3 کد فرعی، شامل: فخرفروشی، طغیان و سرکشی، غصب حقوق فقیران).

واضح است که ظهور امام عصر(عج)، صرفا ظهور یک رهبر نیست؛ بلکه ظهور کمال ارزش های اخلاقی در میان جامعه منتظران است. به عبارت بهتر، ظهور موعود دارای ابعادی است که از آن جمله می توان به بارز شدن شعور یا به تعبیری، ظهور شعور، در میان جامعه منتظران اشاره کرد. این مهم، لازمه ظهور و استقرار حکمرانی حق مدار و عدل محور امام زمان(عج) به حساب می آید؛ چرا که ظهور، به معنای آشکار شدن و نمایان شدن است و ظهور شعور، یعنی بارز شدن شعور، فهم و درک عمیق پیروان از منطق رفتاری و سیره عملی امام معصوم(ع). در همین امتداد است که تاکید می شود: حکمت خداوند متعال و اتمام حجت او بر ابناء بشر، در برخورداری از نعمت حاکمیت معصوم(ع)، منوط به «قیام جامعه منتظر برای ارتقاء میانگین سطح شعور و آگاهی اجتماعی » است ؛ تا از این طریق، با شکل گیری جامعه صالحان ، شرایطی فراهم آید که مردم سالاری در آن جامعه ، منتج به واگذاری حکومت به ولایت حق مدار معصوم(ع) گردد. این مطالعه، با تامل بر سوالاتی درباره عوامل موثر بر استقرار حکومت عدل معصوم(ع) «و شرایط ضروری برای حفظ و پایداری آن » انجام شده است و در این بین، به ثبات سنت معصوم(ع) و عدم وجود تفاوت میان سیره معصومین (ع)، تاکید می شود که اگر در گذشته شرایطی فراهم شده است که موجب اهتمام پیامبر اکرم(ص) به استقرار حکومت عدل گردیده ، تکرار این شرایط، سبب بروز رفتار مشابهی در میان سایر معصومین(ع) خواهد شد. وجود دلالت های صریح در کلام و سیره معصومین(ع) نشان از ضرورت وجود یارانی ذی شعور و صالح و جامعه ای همراه، به منظور تشکیل حکومت عدل دارد؛ وجود یارانی آگاه و مخلص که شایستگی ملازمت و همراهی با معصوم را داشته باشند. بنابراین، سکوت امام علی(ع) و سپس قیام ایشان برای اجرای عدالت ، صلح امام حسن(ع) و قیام امام حسین (ع)و سنت سایر ائمه اطهار(ع)، همگی بر یک منطق واحد استوار است؛ مبنی بر این که ، شعور پیروان، شرط ضروری برای استقرار و پایداری حکومت عدل معصوم(ع) است. در این میان، نقش محوری علماء ربانی به منزله پیروان خاص معصوم(ع)، در ارتقاء سطح بلوغ اجتماعی و شعور و آگاهی آحاد جامعه، قابل توجه است.

معنویت دینی برآیند و حاصل شکلی از زیستن است که بر پایه رابطه قلبی - ایمانی با خدا و پیوند حبی نسبت به پیامبر و اهل‌بیت طاهرین‌اش شکل گرفته» اعمال و زندگی فرد معنوی را برپایه تعالیم وحیانی و تلاش برای برپایی حکومت ولی‌عص رال تبلور می‌بخشد. با توجه به گسترش جریان‌های معنوی جدید که ماهیتی تکثرگرا داشته مخاطبان را به ورطه نسبیت گرایی و اباحه گرایی سوق می‌دهند. معنویت دینی معنویتی به دور از اباحه گرایی و نسبیت‌اندیشی معرفتی یا اخلاقی است. این نوشتار با روش توصیفی -تحلیلی و برپایه محکمات عقلی و نقلی هویت معنویت دینی را از منظ ر آموزه های شیعی -مهدوی در چهار بخشش معرفت‌شناختی» هستی‌شناختی» انسان‌شناختی و وظیفه شناختی مورد بررسی قرار داده و به این نتایج رسیده است که معنویت دینی قائل به عقلانیت » وحیانیت » وجود خداء عصمت و علم فرابشری و پیامبرو امام معصومء ضرورت اقتدا به امام معصوم برای دوری از انحرافات» وجود و اصالت روح و امام معصوم به عنوان واسطه فیض و ولی نعم است و معنویت دینی آخرت گراء شریعت گرا و اعتدال‌گراء قائل به پذیرش ولایت معصوم به عنوان شرط قبولی اعمال و بالاخره ضرورت احیای امرمعصوم به عنوان اصلی ترین وظیفه منتظران حقیقی است

شواهد تاریخی و روایی مبنی بر تقابل قوم یهود با حضرت مسیح، پیامبر اکرم؟ص؟ و حضرت مهدی؟عج؟ را نشان می‎دهد. مستنداتی نیز دال بر وجود قومیت‎گرایی افراط‎گرایانه یهود هم در فقرات عهد عتیق و جدید، هم‌چنین تلمود و بسیاری از آیات و روایات اسلامی، علاوه بر جریانات تاریخی مواجهه این قوم با انبیای بزرگ الهی، همگی به مثابه چالش بزرگ فرا روی حکومت موعود امم است. طیف گسترده‏ای از روایات باب امام مهدی؟عج؟، گمانه‎های قومیت‌گرایی را از مهم‌ترین چالش‌های تهدیدکننده حکومت‎ عدالت‌خواه حضرت رقم می‎زند. هدف پژوهش حاضر تبارشناسی چالش‎های قومی، تا قبل از دولت امام مهدی؟عج؟ است.

امروز جوامع در ابعاد مختلف در حال تغییرند و رهبران به منظور حفظ باقی جوامع خود، نه تنها باید خود را با تغییرات آینده وفق دهند، بلکه باید با ایجاد تغییر و تحول مطلوب، در جامعه اثربخشی بیش تری داشته باشند. در این جهت وظایف آنها، از جمله مدیریت رفتار در حال دگرگونی است. نظر به اهمیت موضوع این مقاله به بررسی بعضی از مهم ترین اقدامات در اصلاح تغییر رفتار فردی و اجتماعی می پردازد که مورد توجه حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه الشریف در جامعه عصر ظهور است. با استفاده از روایات فرق، اساس تئوری تغییر و اصلاح رفتار فردی و اجتماعی ایشان بر دو محور شکل گرفته است: محور اول، از طریق ایجاد خودانگیختگی در افراد دست به اصلاح رفتار فردی می زند؛ محور دوم، با فرهنگ سازی و نهادینه سازی آن در جامعه دست به اصلاح رفتار اجتماعی می زند. بسیاری از آموزه های مهدوی به حوزه فرهنگ سازی توجه داشته و دستورهایی به این منظور صادر کرده است. با توجه به روایات فرق به نظر می رسد که حضرت با ایجاد انگیزش و فرهنگ سازی، رضایت مندی افراد را جلب نموده و انسان ها با آگاهی کامل رفتار ناصواب خویش را رها می سازند.