جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مسئله انسان ‌شناسی یکی از مباحث بنیادین در عرفان و فلسفه اسلامی محسوب می شود که از دیر باز مورد بحث و بررسی بیان متفکران شرق و غرب بوده است و پژوهش‌های زیادی در این زمینه صورت گرفته است.حضرت امام خمینی  هم از جمله فیلسوفانی هستند که در خصوص انسان و ابعاد انسان انظار و افکار ناب و عمیق دارند.در واقع نگاه امام خمینی  به انسان بر اساس نگرش توحیدی و حکمی وی به هستی است که سر منشأ اندیشه وسیله امام  در سایر امور است. از این ‌رو انسان‌ شناسی امام خمینی  به ‌عنوان کلیدی ‌ترین معرفت در ساختار اندیشه امام  مطرح است و تا نوع نگاه امام  به انسان و دریافت او از مرتبت آدمی روشن نگردد، تلقی امام  از دیگر امور به درستی روشن نمی‌ شود. در این رساله در پی تبیین ابداعات حکمی حضرت امام خمینی  در خصوص انسان شناسی هستیم رساله و فصول آن بر اساس این نگرش تدوین و نگارش یافته است. روش تحقیق رساله حاضر تحلیلی، توصیفی با توجه به جمع ‌آوری منابع و مطالب از کتابخانه ‌ها و مصاحبه‌ ها و پایگاه اطلاعاتی می‌باشد. یافته ها و نوآوری های این رساله خیلی زیاد اند و ما اینجا مهم ترین ها را به طور نمونه ذکر می کنیم : حضرت امام  براساس نظریه فطرت بجای اخلاق فلسفی،اخلاق دینی را مطرح کردند که ملاک اخلاق دینی قُرب و بُعد می باشد نه افراط و تفریط واعتدال، که ملاک اخلاق فلسفی است، و همچنین حضرت امام  در افعال انسانی من جمله در مسئله اراده واختیار نوآوری دارند که ایشان طوری اراده انسان را تبیین نموده است که براساس آن تسلسل اراده ها اصلاًپیش نمی آید .و نیز تفسیر و تقریر دقیق حضرت امام  برنظریه امربین الامرین و تطبیق آن برآیات قرآنی.همچنین تقریر دقیق و عمیق حضرت امام  برحقیقت معجزه براساس مبانی عرفانی. نوآوری دیگر حضرت امام  ترتیب جدیدی وحکیمانه ایشان برای اسفار اربعه می باشد.همچنین نظریه خاص ایشان درباره اسم مستأثر برخلاف قیصری ومرحوم شاه آبادی می باشد. نیز حضرت امام  نقدی بر تفسیرجلا و استجلا صدر الدین قونوی دارند. نیز نگاه نو حضرت امام در چینش حضرات خمس.و همچنین حضرت امام  معتقدند که حقیقت محمدیه به مقام تعین اول و فیض اقدس منتسب می باشد در حالی که دیگران به مقام تعین ثانی اطلاق می کنند.حضرت امام  درباره ولایت و مراتب آن هم یک نگاه جدیدی دارند که بیا نگر دقت و عمق ایشان درخصوص ولایت و مراتب آن می باشد.

روش عقلی عبارت است از: روش مطالعه ایده ها، مبادی عقلی، با استفاده از قواعد منطق صوری وبهره گیری از قیاس،استقرا، تمثیل در استدلال است. تحولات قابل توجهی در رویکرد عقلی در نزد امامیه و اشاعره تا پایان قرن هفتم صورت گرفته است. این توسعه در روش عقلی شامل ادله، براهین،و روش های استدلال مورد استفاده در علم کلام شده است، تأثیر این تحول وتطور در نتایج کلامی به دست آمده منعکس شده است، به طوری که برخی از این نتایج ویژگی های این رویکرد یا آن رویکرد تبدیل شده است، این توسعه در روش گسترش یافته است تا شامل تکامل در مواد استدلال و محتوای استدلال ، روش شناختی، تکامل در موضوع، توسعه در اصطلاحات کلامی، و سپس رویکرد عقلی در نزد امامیه واشاعره با ورود اصطلاحات ومکانیسم های فلسفی ، صبغه فلسفی به خود گرفت وبا فلسفه آمیخته شد ،این ادغام در قرن هفتم تشدید شد که در کلام امامیه توسط خواجه نصیر الدین طوسی به اوج خود رسید ودر کلام اشعری با غزالی آغاز شد وتوسط امام فخر رازی تکامل یافت وبه اوج خود رسیده است،اگر چه این دو رویکرد کلامی تحت تأثیر روش فلسفی قرار گرفته است، اما تفاوتهای در نتایج تحقیقات کلامی را می بینیم، به گونه ای ممکن است نتیجه حاصل از مکانیسم های استدلال در روش عقلی نزد اشاعره مورد پذیرش واقع نگردد وبدلیل مخالفت نتایج برهان عقلی با ظاهر دلیل نقلی دست بردارد ،بهترین شاهد بر این مدعا نتایجی که فخر رازی در مباحث صفات ،جواز رؤیت خدا در اخرت،جواز اعاده معدوم و...،که علیرغم مخالفت آن نتایج با برهان عقلی اما چون با ظاهر دلیل نقلی هماهنگ است لذا از به کار گیری برهان عقلی در چنین مسایلی دست برمی دارد وبه روش نقلی ملتزم می شود. هر کدام از دو روش عقلی امامیه واشاعره سه مرحله را پشت سر گذاشتند که عبارتند از: 1) مرحله تأسیس واستقرار: تفاوتی که روش عقلی نزد امامیه با روش عقلی اشاعره در این مرحله داشت در این است که روش عقلی امامیه برخاسته از روایات واقوال معصومین است،احتجاجات امامان با پیروان دیگر ادیان بهترین شاهد این مدعا است، در حالی که روش عقلی اشاعره از افکار مکتب اعتزال تأثیر پذیرفته است. 2) مرحله قیاس عقلی - تمثیلی،(جدلی) 3) .مرحله قیاس عقلی -برهانی.(فلسفی)