جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

تردیدی نیست که فهم فلسفی دیالوگ‌های افلاطون در گروِ فهم موضع فلسفی سقراط است و فهم موضع فلسفی سقراط در گرو فهم زبان فلسفی و منش و تفکر اوست که ویژگی برجسته و چشمگیر آنها ماهیت آیرونیکشان است. سقراط استادِ آیرونی است و این خوانشِ دیالوگ‌های افلاطون را از بداهت ظاهری آن به پیچیدگی‌هایی ژرف درمی‌افکند. اینکه سقراط آیرونیک است را هم از سویی می‌توان از طریق واقعیت‌های تاریخی دریافت و هم از سوی دیگر به‌واسطۀ تدبر عمیق فلسفی در دیالوگ‌های افلاطون؛ اما اینکه خودِ آیرونی و به‌طور ویژه، آیرونی سقراط چیست، مسئله‌ای است که موضوعِ پژوهش‌های متعددی بوده است. این مقاله بر آن است تا با صورت‌بندی سطوح آیرونی سقراط در سه سطح که درحقیقت سه لایۀ تفکر او و به تَبَع سه لایۀ معنایی متنِ دیالوگ‌های افلاطون را نیز تشکیل می‌دهد، زمینۀ لازم را برای فهم دیالوگ‌های فلسفی افلاطون فراهم آورد[i]. این سه سطحِ آیرونی سقراط عبارت‌اند از: 1. سطح سخن‌ورانه (کلامی‌ـ‌عملی) 2. سطح بودگارانه (رفتاری‌ موقعیتی) 3. سطح فلسفی (هستی‌شناسانه ‌کلی).

ترجمه حاضر از زبان عربی، مشتمل بر سلسله درس‌هایی است که در آن مقوله فلسفی "حسن و قبح عقلی افعال "تشریح شده است .نگارنده طی سه بخش اصلی جنبه‌های برهانی بودن، تکوینی بودن و بدیهی بودن قضایای حسن و قبح عقلی را با تاکید بر فلسفه هندی، یونانی و اسلامی بررسی کرده است .در این بین، به اندیشه‌های سهروردی، خواجه نصیرالدین طوسی، میرداماد، ملاصدرا، حکیم سبزواری، مهدی نراقی، سقراط، افلاطون، ارسطو، فارابی، محقق اصفهانی، و علامه طباطبایی اشاره شده است .عناوین سه بخش کتاب عبارت‌اند از" :فضای فلسفی قبل از بوعلی"، "دوران فلسفه بوعلی به بعد "و "دوران فلسفه معاصر ."

بحث رساله حاضر مربوط است به گفتگوی سقراط و کریتون هنگامی که سقراط در زندان بوده و کریتون تلاش می‏کند سقراط را متقاعد کند تا از زندان فرار نماید. نویسنده بعد از نقل گفتگو که توسط محمدعلی فروغی ترجمه شده به شرح و توضیح مفاهیم و موضوعات مورد بحث می‏پردازد و دیدگاه سقراط را درخصوص تربیت، خودشناسی، عقیده مردم، قانونگرایی، فداکاری، حقیقت‏جویی و فضیلت و عشق با نگرشی‏ها و آموزه‏های شخصیتهای اسلامی و عرفا و فلاسفه اسلامی مقایسه می‏نماید. عمده بحث پیرامون نگرش معنوی نسبت به مرگ و زندگی و ارتباط خواب و تجرد نفس و رؤیت صور مثالی در عالم خواب و دیگر مباحث نفس‏شناسی است که به صورت تطبیقی ارائه شده است.