جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

قرآن‌بسندگان ایرانی از جریان‌های فکری برآمده از مکتب تشیّع امامیّه هستند که با دو شاخصه‌ی قرآن‌بسندگی و دوری‌گزینی از حدیث در نیمه دوّم قرن سیزده هجری و همزمان با نهضت مشروطه در ایران ظهور کردند. این جریان با دو شاخصه‌ی نگاه نقادانه به‌ حدیث و خودبسنده و بی نیازی قرآن از سنت در تفسیر، شناخته می‌شوند. قرآنیان ایرانی همچون قرآنیان اهل سنت، برای نشان دادن بی‌اعتباری حدیث به بهره‌گیری از معیارهای نقد حدیث روی آورده با این تفاوت که جوامع حدیثی شیعه مورد نقد ایشان قرار گرفته و بیشتر تمایل به حکم ابطال حدیث و بخصوص احادیث اعتقادی شیعه با ابزار نقد متن دارند. معیارهای نقد متن مورد استفاده ایشان را می‌توان به دو دسته‌ی أدلّه نقلی(قرآن و سنت) و لُبّی(عقل، إجماع، تاریخ قطعی، علم روز و ...)، تقسیم کرد. با توجه به نقش پررنگ حدیث در شکل‌‌گیری گزاره‌های کلامی شیعه، حدیث‌گریزی ایشان به نفی بخشی از گزاره‌های کلامی امامیّه چون مَهدویّت، علم امام، شفاعت، توسل و... انجامیده است. ما در این مقاله ضمن بیان معیارهای پرکاربرد قرآنیان ایران در نقد متن، به نقد، بیان کاستی‌ها و کژوری آنان در بهره‌گیری از معیارهای پالایش حدیث خواهیم پرداخت.

در این گفتار، روش تفسیری ابوالفضل برقعی بر اساس دو کتاب او، احکام القرآن و تضاد مفاتیح با قرآن استخراج و پس از آن نقد و بررسی شده است. رویکرد او قرآن بسندگی یعنی اکتفا به قرآن بدون رجوع به منبع دیگری، اعمّ از حدیث و تاریخ و اجماع است. در این مقاله با ذکر نمونه هایی از رجوع شخص برقعی به این منابع، روشن میشود که او خود به مبنایش پایبند نیست. بعلاوه بر مبنای ادلّهای که بیان شده، این مبنا پذیرفتنی نیست.

ابوالفضل برقعی، از مشاهیر معاصر، معتقد به قرآن بسندگی در تفسیر و بینیازی نسبت به احادیث معصومان است. او برای این مدعای خود دلایلی میآورد، از جمله: روشن بودن قرآن و ضرورت تدبّر در آن، عدم نیاز به تفسیر امام بلکه مطلق تفسیر به دلیل قابل فهم بودن قرآن، عدم نیاز به فهم تأویل آیات متشابه، مشکلتر بودن متن احادیث نسبت به قرآن، وجود اخبار متناقض و دروغین در روایات تفسیری، ضرورت موافقت روایات با قرآن، عدم وجود تفسیر در صدر اسلام. نقد ادله برقعی و اثبات ضرورت استفاده از احادیث در تبیین قرآن در این گفتار آمده است.

برقعی (1287-1372) یکی از روحانیان و از جمله قرآنیون است که عقاید شیعی را نقد می‌کند. او بر اساس برخی از روایت‌های ضعیف، کلینی و برخی از محدثان و در نهایت شیعیان را به «اعتقاد به تحریف‌ قرآن» متهم می‌کند. این مقاله دیدگاه‌های سید ابوالفضل برقعی را در مسئله ‌تحریف می­کاود و صحت‌ و سقم آرای وی را می‌سنجد. گردآوری اطلاعات در این نگارش کتاب‌خانه‌ای، و پردازش آنها به روش توصیفی‌تحلیلی است. دلایل‌ متعددی بر سلامت‌ قرآن و صیانت ‌قرآن از تحریف نزد شیعه وجود دارد. علاوه بر بسیاری از بزرگان ‌شیعه که به سلامت‌ قرآن از تحریف اشاره ‌کرده‌اند، دانشمندان منصف اهل سنت نیز شیعه را از این تهمت مبرا دانسته‌اند. برقعی به واسطه فصل‌الخطاب شیعه را به تحریف قرآن متهم می‌کند در حالی که در رد فصل‌الخطاب کتاب‌های‌ فراوانی نوشته ‌شده است. یکی دیگر از اشکالات وارد بر برقعی نداشتن نگرش تاریخی به این مسئله و توجه‌نکردن به انگیزه صاحبان کتب حدیثی، یعنی جمع‌آوری حدیث و جلوگیری از نابودی آن، است.

آیۀ استخلاف، پنجاه و پنجمین آیه از سوره‌ی مبارکۀ نور است که خداوند در آن به آن دسته از اهل ایمان که عملی صالح دارند، بشارت به جانشینیِ حکومت صالحان، نشر و بسط دین حق و رسیدن به آرامش را می‌دهد. این آیه، از جمله آیاتی است که از آن، به قیام حضرت مهدی تأویل می‌شود. ابوالفضل برقعی با برخورداری از پیشینۀ تعلّق به مذهب شیعه و البته با سوق یافتن به گرایش تجدیدنظر طلبانه، عقایدی بر خلاف اصول اساسی تشیّع مطرح و در این اصول تشکیک کرد. وی در کتابِ "بررسی علمی در احادیث مهدی"، ضمنِ باب "الآیات المؤوّله بقیام القائم"، سعی دارد نظر عموم مفسّران شیعه بر این مطلب، که مصداق حکومت موعود در "آیه استخلاف"، حضرت‌مهدی و اصحاب ایشان است را دفع کند و در این مسیر با مغالطه در کلام علمای امامیّه همچون شیخ طوسی در تبیان، طبرسی در مجمع البیان و ابوالفتوح در روح الجنان، آنان را با خود هم‌سو نشان دهد. این مقاله در صدد است، با تطبیق تفسیرهای مذکور با اظهارات برقعی، به نقد استدلالات وی در این زمینه بپردازد

رجعت یکی از ضروریات مذهب تشیع بوده و ادلۀ فراوانی بر حقّانیت آن وجود دارد. کتب و مقالات متعددی از صدر اسلام تا به حال، با بهره­مندی از آیات، روایات و تحلیل­های عقلی، به نقد و یا اثبات این نظریه پرداخته­اند. اهل سنت و سلفی­های ایرانی، رجعت در امت اسلام را نپذیرفته­اند و اعتقاد به آن را غلوآمیز می­پندارند و در ردّ امکان آن، به آیاتی از قرآن استناد می­کنند و اکثر روایات این باب را مجهول، مرسل و ضعیف می­پندارند. بزرگان شیعه در اثبات امکان و لزوم تحقّق رجعت، به آیات قرآن استناد می­ کنند و اکثر روایات مربوط به رجعت را صحیح دانسته و از آنها تواتر را برداشت می­کنند. در میان سلفی­های ایرانی، عبدالوهاب فرید تنکابنی و سید ابوالفضل برقعی، اشکالات متعددی را بر عقیدۀ رجعت مطرح کرده­اند. نگارنده بر آن است تا با محوریت آیات قرآن و روایات تفسیری، به نقد و بررسی شبهات وارده در کتاب «اسلام و رجعت» اثر عبدالوهاب فرید تنکابنی و بخش­هایی از کتاب­ «بررسی علمی در احادیث مهدی» و«تابشی از قرآن» اثر سید ابوالفضل برقعی بپردازد.

فاقد چکیده

اينجانب سيد محمد تقي حسيني ورجاني متولد 1332‏ ‏, اهل ورجان قم هستم و بيش از سي سال است با عقايد وهابيت و تفكرات به اصطلاح قرآنيان در ايران آ‌شنايي كامل دارم . من با نوشته هاي ابن تيميه ، محمد بن عبدالوهاب ، خرقانی , شريعت سنگلجي و میرزا يوسف شعار كاملا آشنا بوده و با افرادي چون حيدرعلي قلمداران ‏، سید ابوالفضل برقعي ، مصطفي طباطبائي كه امروزه شما اسامي آنها را به عنوان مبلغين وهابيت در ايران مي شنويد و نوشته هاي آنها را می خوانيد ، زندگي كرده ام. با آنان گفتگوهاي حضوري داشته و از عمق نظريات آنها مطلع هستم و حتي در اواخر عمر بعضي از آنها ,‏ در كنار آنان بوده ام. مخصوصا اينجانب با آقاي مصطفي طباطبائي كه امروزه يكي از مبلغين انديشه وهابيت در ايران مي باشد ، حدود 25 سال رفاقت و بحث و مناظره علمي داشته ام. بعد ازساليان متمادي تحقيقات و بررسيهاي علمي و بحث و مناظره با ديگران ، كم كم به برخی از اعتقاداتم تا آنروز شک كرده و به تدریج با بررسی های عمیق تر اشتباهات خودم پي بردم و این شک تبدیل به يقين شد و مجددا به درستی بعضي از افكار گذشته خودم و حقانيت امامت شيعه واقف شدم و اين لطف خدا بود که شامل حال من شد. قران و متواترات روايي و تاريخي بر انحرافات و تناقضات آشكاري در گفته ها و كتابهاي آقايان خرقانی , شريعت سنگلجي , شعار , قلمداران , برقعي , طباطبايي و ديگرانی که پیرو اين مشرب فكري می باشند , دلالت دارد . به هر حال به دليل 30 سال همراهی با روش فكري به اصطلاح قرآنیان که اشتراکات وسیعی با دیدگاه های وهابيت دارد ، كاملا با افكار و آثار آقاي قلمداران و برقعي و طباطبايي و پیروان اين گروه اشنا هستم و با توجه به اینکه خودم سال ها با آنها همفکر بوده و بعد از آن متحول شده ام ، لذا مطالبي را كه در این وبلاگ به نظر شما می رسانم كاملا با دليل و برهان است و اگر كسي طالب حقیقت باشد مي توانم مستندات مربوطه را ارائه داده و پاسخگوي تمامي سوالات شما در این زمينه باشم . اينجانب در نظر دارم مشروح خاطرات و نقد های علمی خود را به صورت سلسله مقالات پيوسته در اين وبلاگ ارائه نمایم .

چکیده این رساله با عنوان «نقد و بررسی آراء آیت الله سیدابوالفضل برقعی با علامه طباطبایی پیرامون امامت» پژوهشی در راستای تبیین و دفاع از اصول بنیادی اعتقاد شیعه در مسئله امامت و ولایت است. امامت از نظر شیعه، پدیده ای است که پیوسته همپای مسئلة نبوت مطرح بوده و بدون آن هدف بعثت, امری تحقق نایافتنی شمرده شده است و همین اهمیت موضوع است که ضرورت پرداختن به این گونه نقدها را دوچندان می کند. برقعی که خود را یکی از علمای شیعی می داند, به نقد شدید اعتقادات شیعه در زمینه ولایت و امامت پرداخته و این اعتقادات را غلوآمیز و آکنده از خرافاتی که علمای شیعه آن ها را به دین نسبت داده اند, می داند. او در کتب مختلف خود به نقد آراء شیعه در این زمینه می پردازد و مهم ترین مسائلی که مورد نقد و بررسی قرار می دهد, مسائلی از جمله شفاعت، عصمت، علم غیب و انتصابی بودن امامت است. این رساله در هر یک از موضوعات شفاعت، عصمت، علم غیب و انتصابی بودن امامت، با استفاده از نظرات عالم فرهیختة شیعی علامه طباطبایی, به نقد و پاسخگویی نظرات و شبهات برقعی پرداخته و سپس با اثبات عقلی و نقلی بار دیگر آراء شیعه پیرامون مقام شامخ امام را تحکیم و تثبیت می نماید. کلید واژه ها: عصمت، علم غیب، انتصابی بودن امامت، طباطبایی، برقعی