جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

مقالۀ حاضر با رویکرد بینارشته­ای بر دغدغۀ مشترک هانا آرنت و میلان کوندرا متمرکز است: خطرات تاریخ برای فرد. پرسش محوری این است: چرا آرنت و کوندرا در آثار متعدد خویش نسبت به مفاهیمی همچون نیروهای تاریخ یا ارادۀ تاریخ بدبین بوده­­اند؟ از دید آرنت و کوندرا، فرد به نام فراخوان­های غیرشخصی و دست­های نامرئی، خود را از یاد می­برد و تسلیم نیروهای فراانسانی می­شود. توتالیتاریسم همواره به پشتوانۀ این نیروهای فراانسانیِ تاریخ، فرد را به انقیاد کشیده است. به همین دلیل است که به گفتۀ آرنت، آیشمن را تاریخ تباه کرد؛ زیرا از هر گونه تصمیم و انتخاب شخصی عاری شده بود و فقط به صدای خداگونۀ تاریخ گوش سپرده بود. بیرون از این راهبردهای تاریخ، هر گونه کنش تحول­بخش ناممکن شده است. بازگشت به کنش (به تعبیر آرنت) و نگهبانی از میراث رمان (به تعبیر کوندرا) مقاومت در برابر چنین دست‏درازی‏های تاریخ است. به اعتقاد آرنت، هر کنشی آغازگر داستان شخصی خود است و به گفتۀ کوندرا، حافظۀ رمان تجربه­هایی را ثبت می­کند که در تاریخ رسمی به فراموشی سپرده شده‏اند؛ در نتیجه، از دیدگاه آرنت و کوندرا، تاریخ شخصی در برابر تاریخ غیرشخصی، کنش در برابر واکنش و تصمیم در برابر دستور اهمیت می­یابد و هر کس نسبت به داستان‏های خودش مسئولیت شخصی دارد. تأکید آرنت بر اهمیت کنش و توجه کوندرا به استقلال رمان در برابر تاریخ، وفاداری به خلق فردیت شاعرانه­ای است که در عصر مدرن رو به فراموشی است.

بنشی‌های اینیشیرین اثر مارتین مک‌دونا (1970- ) است که در قالب یک فیلم تراژدی-کمدی سیاه به ما رخ می­‌نماید. در این فیلم علیرغم نمایش صحنه‌­های خیال­‌انگیز اولیه به ناگاه آن تصاویر زیبای جزیره به سیاهی و شوربختی تبدیل می­‌شود. این پژوهش می‌کوشد با تکیه‌ بر اندیشه‌­های هانا آرنت (1976-1906)، فیلسوف سیاسی قرن بیستم نشان دهد که چرا علی­رغم همۀ آن زیبایی‌های اولیه، در پایان ما شاهد آتش، جنگ، مرگ و مهاجرت و در نتیجه شوربختی و ناخرسندی هستیم. در این نوشتار، مدار و محور بحث بر سه مفهوم اساسی کتاب وضع بشرِ آرنت یعنی، زحمت، کار و عمل استوار شده است و سعی بر آن است تا نشان داده شود که فقدان مفهوم عمل است که باعث آن‌ همه تاریکی، تلخی و شوربختی در پایان فیلم می­‌گردد. این نوشتار در واقع می­کوشد تا نشان دهد که سه گانۀ مورد نظر در جهان انسانی در وضع بشر آرنت، باید باهم و در کنار هم متحقق شوند، چراکه غیاب عمل یا چشم­‌پوشی و عدم درک جایگاه هستی­‌شناختی آن موجب شوربختی جهان انسانی می­‌گردد.