جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مهم‌ترین رویدادهایی که بر پویش­های فرهنگی مسلمانان تأثیر بی­ بدیل و پایدار نهاد آشنایی آنان با کاغذ و صنعت کاغذسازی از سال­های میانین سده دوم هجری بود. در بسیاری از تحقیقات جدید، چنین ادعا شده که ایجاد صنعت کاغذسازی در بغداد و تولید کاغذ بغدادی با چند دهه نخستین تولد این شهر هم­زمان بوده است. بر پایه این تحقیقات که بر گزارش­هایی از منابع نسبتا متأخر استوار شده، چندسالی پس از ساخت کاغذ در سمرقند (حدود 179ﻫ)، تولید کاغذ در بغداد به دستور فضل بن یحیی برمکی، وزیر هارون الرشید (حک. 170-193)، آغاز شد. در مقاله پیش رو، با استدلال بر متأخر بودن نسبی منابع مورد استنادِ این دست از تحقیقات و نیز با ذکر شواهدی چون انحصار تولید کاغذ در چین و سمرقند و نیز اتکای بغداد به واردات کاغذ از این سرزمین­ها تا سده ششم هجری، معلوم شده که قدمت وجود کاغذ بغدادی از سده هفتم که یاقوت حموی از وجود آن در بغداد خبر داده فراتر نمى‌رود.

كوره معرب خوره پهلوی اصطلاحی است كه اعراب آن را از ايرانيان وام گرفتند. كاربرد كوره در تقسيمات كشوری دوره اسلامی - به عنوان واحدی كلان كه ساير واحدهای ديگر زير مجموعه آن قرار می گرفتند- به سرعت فراگير شد، چندان كه نه تنها در سرزمين های شرقی جهان اسلام كه در مصر و شمال افريقا و حتی اندلس نيز مورد استعمال قرار گرفت. اصطلاح كوره از لحاظ ظاهری و معنايی در طول سده های متمادی و در سرزمين های اسلامی كاربردی كمابيش يكسان داشته؛ اما در برخی دوره ها، جغرافيدانانی، خاصه ايرانيان اين اصطلاح را در معانی ديگر به كار برده يا بر جای آن از معادل های ديگری استفاده كرده اند.