جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
جستجو در برای عبارت
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 4867
جایگاه فطرت در اندیشه‌های صدرالدین شیرازی
نویسنده:
محمد غفوری‌نژاد
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در آثار صدرا بحثی منسجم درباره فطرت انسانی یافت نمی‌شود، ولی به طور پراکنده مباحث مهمی را در این باب مطرح کرده است. واژه «فطرت» در آثار صدرا مفهوم‌های متعددی یافته است: استعداد تکامل، استعداد قوّه کسب معارف، وجود اندکاکی و اندماجی انسان در مرتبه ذات ربوبی و حالت اعتدالی روح. هرچند اخوان‌الصفا برای نخستین بار آموزهٔ خداشناسی فطری را در منبعی فلسفی مطرح کردند و ابن‌سینا و سهروردی نیز اندیشه‌هایی قابل ارجاع به خداگرایی فطری دارند، ولی این صدرا است که با تمسک به نظریه اتحاد عاقل و معقول و به دست دادن تحلیلی ویژه از فرآیند ادراک و ضمیمه‌کردن نظریه ارجاع علیت به تشؤّن، تقریری جدید از خداشناسی فطری عرضه کرده است. این تقریر از نخستین تلاش‌ها برای مستندسازی آموزه معرفت فطری خداوند، به انگاره‌های عقلانی و فلسفی محسوب می‌شود. صدرا همچنین به فطری‌بودن برخی ادراکات همچون استحاله ترجیح بلامرجح، و نیز برخی گرایش‌ها همچون کمال‌گرایی، حقیقت‌طلبی، طاعت‌گرایی، معصیت‌ستیزی و ... در ساحت وجودی آدمی تصریح کرده است.
صفحات :
از صفحه 7 تا 29
حشر اکبر از نگاه فریقین، با تأکید بر دیدگاه ملاصدرا و فخر رازی
نویسنده:
سلمان قاسم نیا، مهدی فرمانیان
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
حشر اکبر یکی از مسائل کلامی است که فرق اسلامی بر آن اتفاق دارند و معارف مربوط به آن از حیث سعه مفهومی، گستره، محل و کیفیت وقوع درخور توجّه است. این معارف در مقاله حاضر با رویکردی عقلی‌نقلی از نگاه فریقین و به‌ویژه توجّه به تحلیل و رأی دو اندیشمند عقلگرا صدرالدین شیرازی و فخر رازی بررسی شده است. بدین‌منظور، به موازات صدق تعبیر «حشر اکبر» بر مرحله نخست قیامت کبرا تا تعمیم آن بر کل موقف قیامت در تحلیل مفهومی، توجه به تجرد نفس و نیز شعور و ادراک انسان و حیوان در کنار استشهادات قرآنی و روایی، فهم ضرورت و نیز گستره حشر را در تبیین عقلی، تسهیل می‌کند، چنانچه نطق زمین در محشر که از تصریحات قرآنی است، از مقدمات نقلی اثبات این گستره است. همچنین، با وجود اینکه تبیین عقلی درباره محل حشر اکبر رسا نیست، دلالت برخی آیات و روایات بر حضور همین زمین فعلی، با تغییر اوصاف عرضی آن است. کیفیت حشر اکبر نیز، هرچند در خصوص انسان، با ظهور صفات و ملکات نفسانی ناشی از اختیار و تکلیف محل تأکید است، اما این کیفیت به‌روشنی در خصوص حیوانات و نیز نباتات و جمادات تبیین نشده است.
صفحات :
از صفحه 24 تا 46
سیرى تطبیقى در معناى «برزخ» و «مثال» از دیدگاه فلاسفه، عرفا، و متکلّمان
نویسنده:
احسان ترکاشوند, اکبر میرسپاه
نوع منبع :
مقاله , مدخل مفاهیم(دانشنامه مفاهیم) , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
وضعیت نشر :
قم: مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی,
کلیدواژه‌های فرعی :
صقع ربوبی , اتحاد عاقل و معقول , عقول طولی , وجود منبسط , عالم قبر , تجرد خیال , عالم ماده , صادر اول , عالم عقول , عقبه محشر , اراده الهی به شر , فیض اقدس و فیض مقدس , برزخ صعودی , قاعده «الواحد» , برزخ نزولی , تجرد برزخی , وجود جمعی اشیاء , احکام مجرد , صورت , صورت مثالی , عقول طولیه , عقل اول , هیولی , ماده ثانیه , بدن مثالی , مُثُل , نوع , شی ء محسوس , وحدت تشکیکی , مرتبه احدیت , مرتبه واحدیت , فیض الهی , نظام احسن , اَظلال ( عام ) (عرفان نظری) , حضرات خمس , قاعده امکان اشرف(حکمت اشراق) , حضرت غیب مطلق , حضرت جامع(کَون جامع) , عالَم شهادت((عام)، قسیم عالم غیب و انسانی) , عالم ارواح(قسیم عالم مثال و اجسام و معانی) , عالَم مثال(قسیم عالم معانی و ارواح و اجسام) , مظهر وجود مطلق(وجود منبسط) , صورت ذهنیه(مقابل معلوم حضوری) , امکان اخس , غیب امکانی , غیب محالی , صادر دوم , اثبات کثرت عقول , تروح اجساد , انطباع کبیر در صغیر , معنای لغوی برزخ , ریشه شناسی واژه برزخ , معنی فلسفی برزخ , معنی عرفانی برزخ , برزخ اول , برزخ اخیر , صور اعمال دنیوی , معنی کلامی برزخ , برزخ به معنی قدرت خدا , قوه دماغی , تشخص اخلاق , شهود مجردات , اشباح جسمانی , دیدن فرشته وحی , معنای لغوی مثال , معنی عالُم , عوالم ثلاثه , شمول عالَم بر خدا , کثرت عرضی در عالم عقل , تقسیم موجود به مادی و غیر مادی , اثبات عقول , کثرت ذاتی در عین وحدت ذاتی , اثبات عالم ماده , معانی ماده , اسامی عالم مثال , ادله اثبات عالم مثال متصل , ادله اثبات عالم مثال منفصل , احکام عالم مثال , اتصال به عالم مثال ,
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
واژه «برزخ» در لغت و نیز در اصطلاح، معانى گوناگونى دارد که عدم توجه دقیق به این معانى، گاه موجب سوء برداشت از آن واژه مى شود. از این رو، شایسته است که در یک پژوهش تطبیقى، معانى واژه «برزخ» را در اصطلاح فلاسفه، عرفا، و متکلّمان به طور دقیق بررسى نماییم تا به این وسیله مانع از هرگونه سوء برداشت از این واژه در اصطلاحات گوناگون شویم.از دیدگاه فلاسفه مسلمان، برزخ به مرتبه اى از وجود گفته مى شود که حدّ وسط بین عالم مادّه و عالم عقل است و به دو قسم متّصل و منفصل تقسیم مى شود. امّا از نظر عرفا، برزخ به دو قسم نزولى و صعودى تقسیم مى گردد؛ قوس نزول و صعود برزخ عرفا هرکدام حصّه اى از مثال منفصل فلاسفه محسوب مى شود. از دیدگاه متکلّمان، برزخ همان عالم حدّ فاصل مرگ و قیامت انسان است که از نظر مفهوم، با برزخ در اصطلاح فلاسفه و عرفا تباین دارد؛ ولى از نظر مصداق، همان قوس صعودى برزخ عرفاست و با برزخ فلاسفه رابطه عامّ و خاصّ من وجه دارد.
صفحات :
از صفحه 105 تا 132
دیدگاه ابن سینا و صدرالمتألهین درباره علم الهی
نویسنده:
محمد ذبیحی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مقاله حاضر در صدد تبیین دیدگاه دو فیلسوف نامدار، شیخ‌الرئیس، ابن‌سینا و حکیم، صدرالمتألهین و بیان اختلاف نظر آن دو درباره علم الهی است. علم در حکمت صدرایی، امری وجودی و دارای مراتب و در نظام مشایی، کیف نفسانی است. در حکمت متعالیه علم خداوند به‌ذات و علم به موجودات قبل از ایجاد و بعد از ایجاد، علمی حضوری، ولی در حکمت مشاء علم ذات به‌ذات و علم به صور متقرره در ذات، حضوری و علم به موجودات خارجی، قبل و بعد از ایجاد، حصولی است. در این مقاله به پرسشهایی نظیر: آیا خداوند علم دارد؟ اگر علم دارد، علم او چه نوع علمی است، حضوری یا حصولی، تفصیلی یا اجمالی؟ آیا علم او به موجودات قبل از ایجاد است یا بعد از ایجاد؟ آیا حق تعالی به موجودات مادی و متغیر علم دارد یا نه؟ اگر علم دارد علمش جزئی است یا بر وجه کلی؟ آیا علم خداوند تابع است یا متبوع؟ پاسخ داده شده است.
صفحات :
از صفحه 91 تا 115
ماهیت نفس حیوانی و فرجام آن از دیدگاه ملاصدرا
نویسنده:
محمدعلی دیباجی، مسلم شوبکلائی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
صفحات :
از صفحه 33 تا 68
شرح نهایه الحکمه جلد2
نویسنده:
محمدتقی مصباح یزدی؛ تحقیق: عبدالرسول عبودیت
نوع منبع :
کتاب , شرح اثر
وضعیت نشر :
قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(قدس سره),
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
شرح نهاية الحكمه، بخشى از درس‌هاى آيت‌الله مصباح يزدى، به زبان فارسى است كه توسط عبدالرسول عبوديت تحقيق و نگارش شده است. ايشان، درس‌هاى استاد مصباح درباره كتاب نهايه را از قالب گفتارى بيرون آورده و شكل نوشتارى به آن‌ها داده‌اند و در تدوين آن گفتارها به‌صورت كتاب، سه اصل زير را رعايت كرده‌اند: تبويب و دسته‌بندى مطالب؛ اضافه كردن توضيحات لازم؛ نگارش كامل. محور اصلى اين شرح، نهاية الحكمه مرحوم علامه است. استاد مصباح، ابتدا مطلب كتاب نهايه را كاملا تقرير و تبيين كرده‌اند و در موارد لازم به نقد آن پرداخته و در پايان نظر مختار خود را مطرح ساخته‌اند. اين سبک تدريس در رشد فكرى و استقلال نظر دانشجو تأثير بسزايى دارد. گفتنى است كه استاد اين مباحث را به طلاب آشنا با مقدمات فلسفه و انواع استدلال‌هاى آن و آشنا با مذاق استاد و شيوه تدريس و نقدها و موشكافى‌هاى وى درس مى‌داده‌اند، لذا بعضى از مطالب را كمتر توضيح داده و حتى گاه به اشاره‌اى بسنده كرده‌اند. روى اين اصل، محقق ارجمند، آقاى عبوديت در نگارش اين اثر، زير نظر استاد مطالبى را افزوده‌اند (كه بعضى را از ساير كتاب‌هاى استاد و چند مورد را از كتب مرحوم شهيد مطهرى برگرفته‌اند)؛ مثلاًدر فصل چهارم از مرحله چهارم، درباره قاعده «واجب بالذات واجب من جميع الجهات» به‌گونه‌اى مشروح بحث شده است. البته امكان آن بود كه اكثر مباحث طرح‌شده در اين دو جلد به‌تفصيل بيشترى بررسى شوند، از جمله در هر مبحث بين اقوال فلاسفه مقايسه به عمل آيد يا اشكالاتى كه به مطالب وارد است ذكر گردد يا لااقل سؤالات منطقى‌اى كه مطلب مورد بحث ايجاب مى‌كند و مغفول‌عنه واقع شده، طرح شود، ولى از آن خوددارى شده؛ به دليل اينكه اين‌گونه تفصيلات براى مبتديان چندان سودمند نيست و چه‌بسا موجب پريشانى انديشه شود. اين كتاب با افزوده‌هاى فاضل محترم، آقاى عبوديت بسيار روشن و روان گرديده و خواننده را در فهم مطالب فلسفى يارى مى‌رساند. كتاب، در دو جلد به شرح زير تنظيم شده است: جلد اول، از آغاز تا پايان مرحله دوم و جلد دوم، از آغاز مرحله سوم تا پايان فصل هشتم از مرحله چهارم كتاب نهاية الحكمه را شرح داده است.
دیدگاه ملاصدرا در مورد حیوانات
نویسنده:
رضا داوری اردکانی
نوع منبع :
مقاله , کتابخانه عمومی
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
م‍ع‍اد ج‍س‍م‍ان‍ی‌ در ح‍ک‍م‍ت‌ م‍ت‍ع‍ال‍ی‍ه‌‬‫
نویسنده:
م‍ح‍م‍درض‍ا ح‍ک‍ی‍م‍ی‌.‬
نوع منبع :
کتابشناسی(نمایه کتاب)
وضعیت نشر :
‏‫ق‍م‌‬‏‫: دل‍ی‍ل‌ م‍ا‬‏‫‏,
کلیدواژه‌های فرعی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
مقدمه کتاب، در واقع براعت استهلالی بشمار می‎آید برای همه مطالب آن و با مطالعه آن، یک آگاهی کلی از مباحث تحقیق به ذهن‎ خواننده منتقل می‎شود و خواننده به‎زودی درمی‎یابد که این کتاب در دفاع از ملاصدرا‎ نوشته شده است که عده‎‎ای او را معتقد به معاد روحانی/مثالی ‎(وجود لذت و رنج برای روح بعد از مرگ) دانسته و تکفیر کرده‎اند و استاد حکیمی بر مبنای مکتب‎ تفکیک ‎(جداسازی یافته‎های بشری از حقایق وحیانی) می‎خواهد «مقام این فیلسوف اسلامی درهم نشکند» و سرانجام به این نتیجه می‎رسد که «صدرالمتألهین نیز در معارف الهی و مسائل اعتقادی حوزه قرآن کریم را از حوزه فلسفی بنیاد اشراقی و روانی نهاد و عرفان‎استناد جدا می‎کرده است و قرآن کریم و تعالیم پیامبر اکرم(ص) و اوصیا(ع) را تا سطح عرفان و فلسفه تنزل نمی‎داده است». نویسنده در این کتاب به دفاع از ملاصدرا‎ برخاسته و می‎گوید: ملاصدرا از دو دیدگاه به معاد نگریسته‎ است: یکی دیدگاه فلسفی که نتیجه آن معاد روحانی است و دیگر دیدگاه قرآنی و حدیثی که بی‎هیچ چون و چرایی حقایق وحیانی و قرآنی را پذیرفته است و این دو دیدگاه و ایستار‎(موضوع‎گیری) را باید از هم جدا کنیم و درهم نیامیزیم.
عنایت‌ الهی‌ از دیدگاه‌ ابن‌ سینا و ملاصدرا
نویسنده:
محمد ذبیحی
نوع منبع :
مقاله , مطالعه تطبیقی
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
رابطۀ خدا و جهان که در حوزۀ اندیشه­های انسانی عمری به درازای تفکر بشر دارد، جزو بنیادی­ترین مسائل فلسفه و کلام در دنیای اسلام به­شمار می­آید . چرایی و چگونگی پیدایش نظام آفرینش ، تناقض­نماهایی نظیر وحدت و کثرت ، حادث و قدیم، اراده و ضرورت علّی، اول­الاوائل، آخر­الاواخر و ... اندکی از بی­شمار مسائل فلسفی است که آرامش و قرار را از ذهن متفکران در طول تاریخ گرفته است. پیدایش دیدگاه­های طبیعت گرایانۀ محض، پوچ­گرایی سوفسطایی، اصالت انسان، تفکر خدامحوری و ده­ها نحلة فکری دیگر هر یک حاکی از تلاش مستمر و همه­جانبۀ اندیشمندان برای تبیین ارتباط خدا و جهان است. در مقاله حاضر، نگارنده با اشاره­ای بسیار گذرا به پیشینۀ بحث صفت عنایت الاهی، به تبیین دیدگاه دو فیلسوف نامدار جهان اسلام شیخ الرئیس ابن­سینا و حکیم صدرالمتألهین و اختلاف نظر آن دو در این باره و بیان کیفیت فاعلیت خداوند می­پردازد.
صفحات :
از صفحه 85 تا 114
بررسی دیدگاه ملاصدرا دربارۀ استمرار اشیاءِ درزمان در پرتو اکنون گرایی اولویّتی
نویسنده:
حجت ایمانی کیا ، محمد سعیدی مهر ،سید محمدعلی حجتی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
فهرست گزیده متکلمان،فیلسوفان و عالمان شیعی :
چکیده :
در متافیزیک تحلیلی معاصر دو نظریّه رقیب در مسألۀ چگونگیِ استمرار اشیاء در زمان موجود است، دوام‌گرایی (endurantism) و امتدادگرایی (Perdurantism). براساس دوام‌گرایی اشیاء سه بعدی‌اند و از طریق حضور تام در هر لحظه از زمان موجودند و براساس امتدادگرایی اشیاء چهاربعدی‌اند و علاوه بر اجزاء مکانی، دارای اجزاء زمانی نیز هستند. اوّلی اکنون‌گرایی و دوّمی سرمدی‌گرایی درباب زمان را پیش‌فرض می‌گیرند. اکنون‌گرایی این ایده است که تنها «اکنون» و محتویات آن موجودند و گذشته/آینده واقعیت ندارند. براساسِ سرمدی‌گرایی تمامیِ مواضعِ زمان یعنی گذشته/اکنون/آینده به نحو مساوی موجود و واقعی هستند. از ترکیب نظریات زمان و استمرار چهار ترکیب بوجود می‌آیند: 1. امتدادگرایی/سرمدی‌گرایی، 2. دوام‌گرایی/سرمدی‌گرایی، 3. دوام‌گرایی/اکنون‌گرایی و، 4. امتدادگرایی/اکنون‌گرایی. دیدگاه صدرا دربارۀ استمرارِ در زمان، با (1) و (4) شباهت دارد امّا، بدلیل ناسازگاریِ درونی(4) و ناسازگاری‌اش با (1)، دیدگاه صدرا این دو هم نیست و بلکه، ایدۀ پنجمی می‌تواند باشد که می‌توان آن را امتدادگرایی/اکنون‌گرایی اولویّتی نام نهاد که بر اساس آن هویّات اکنون به صورت بنیادینِ درزمانی موجودند و گذشته/آینده موجودند امّا، بر اکنون مُبتَنی هستند.
صفحات :
از صفحه 49 تا 72
  • تعداد رکورد ها : 4867