جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هدف پژوهش حاضر بررسی سیاست اخلاقی در نظام اسلامی، در اندیشه سیاسی امام خمینی است. روش پژوهش توصیفی تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که در اندیشۀ امام خمینی تنها سیاست مقبول برای ادارۀ جامعه، سیاست الهی است. ایشان در جایگاه یک سیاستمدار دینی برای اخلاق، اهمیت ویژه‌ای قائل بوده است ﻛﻪ در راﺳﺘﺎی ﭘﻴﻮﻧﺪ اﺧﻼق و سیاﺳﺖ و ﻧﻬﺎدن سیاﺳﺖ ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ اﺧﻼق، اﺧﻼق سیاﺳﻲ ﺧﻮد را ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای رﻗﻢ زد ﻛﻪ آرﻣﺎن ﺑﺎ واﻗﻌﻴﺖ ﮔﺮه ﺑﺨﻮرد. ایشان در اﺧﻼق سیاﺳﻲ ﺧﻮد ﺑﻪ ﻋﻤﻠﻲ‌ﺳﺎزی ﻧﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻳﺎ ﻣﺆﻟﻔﻪ دﺳﺖ زد ﺗﺎ واﻗﻌﻴﺖﻫﺎی ﮔﺬرای زﻣﺎﻧﺶ را ﺑﺮ ﭘﺎﻳﺔ اﺻﻮل اﺧﻼﻗﻲ ﻣﻨﻄﺒﻖ ﻛﻨﺪ. ﻋﻤﻠﻲﺳﺎزی مؤلفهﻫﺎی اﺧﻼق سیاﺳﻲ اﻣﺎم خمینی در ﺷﻴﻮۀ ﺣﻜﻮﻣﺖ، ﺗﻮاﻧﺴﺖ ﭼﻨﻴﻦ اﻟﮕﻮﻳﻲ را ﺑﻪ دﻳﮕﺮ ﺣﻜﻮﻣﺖﻫﺎ ﺑﻨﻤﺎﻳﺎﻧﺪ ﻛﻪ سیاﺳﺖ ﻓﻘﻂ ﺑﺎ رﺷﺪ آرﻣﺎن و اﺧﻼق ﺑﻪ ﺳﺮﻣﻨﺰل ﻣﻘﺼﻮد ﺧﻮاﻫﺪ رﺳﻴﺪ، ﻧﻪ ﺑﺎ ﻛﺸﺘﻦ اﺧﻼق در ﻣﺴﻠﺦ ﻗﺪرت و سیاﺳﺖ.

اخلاق سیاسی از مفاهیم مهم در حوزه حکمت عملی و فلسفه سیاسی است که از دیرباز ذهن بسیاری از متفکران را به خود مشغول کرده است. امام خمینی، از جمله اندیشمندان و عالمانی است که تأملاتی عمیق در زمینه اخلاق و سیاست داشته است. ایشان کتاب‎های زیادی را به نگارش درآورده‌ است و مهم‎ترین آنها کتاب شرح جنود عقل وجهل است که بر اساس نظریه دو فطرت، به مسئله اخلاق سیاسی پرداخته ‌است. به همین دلیل، پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی– تحلیلی، به نقش ساختار و مبانی اخلاق سیاسی در اندیشه امام خمینی; در کارکرد نظام سیاسی می‌پردازد. یافته‌های پژوهش در پاسخ بیان می‌دارد که ساختار و مبانی اخلاق سیاسی در اندیشه امام‌; بر اساس فطرت الهی انسان شکل می‌گیرد و دارای ساختمان و ساختاری ماتریسی است که در رأس آن فطرت الهی انسان (فطرت مخموره) قرار دارد و پس از آن عقل و سپس خیر در جایگاه پس از عقل قرار گرفته است و خیر نیز منشأ تمامی فضیلت‌های اخلاقی دیگر همچون ایمان و عدالت می‌شود. اجزای تشکیل‌دهندۀ این ساختار، یعنی مؤلفه‌ها نیز همان فضیلت‌های اخلاقی است که به ‌ترتیب در ساختار جای گرفته و در واقع، هریک بیانگر صفات و نکاتی است که بایدهای اخلاق سیاسی را تشکیل می‌دهد و مبانی اخلاق سیاسی از دیدگاه امام; در سه حوزه معرفت‌شناسی، هستی‌شناسی و انسان‌شناختی است. امام; با توجه به ساختار و مبانی اخلاق سیاسی، سه نوع نظام سیاسی را از هم تفکیک می‌کند که عبارت‌اند از: «شیطانی، حیوانی و الهی». البته نظام مطلوب امام; برگرفته از اخلاق سیاسی مبتنی بر فطرت محجوبه است.

انقلاب اسلامی به عنوان یکی از مهم ترین انقلاب‌های دوران معاصر،که با اندیشه الهی-انسانی توانست به پیروزی دست یابد. و بساط ظلم و استکبار را درهم کوبید. به همین دلیل از زمان پیروزی، 1357، تاکنون دشمنان واستکبار جهانی به روش‌های مختلف این انقلاب را بابحران‌ها وچالش‌های زیادی مواجه کرد که با حضور مستمر مردم درصحنه، این بحران‌ها خنثی و نقشه‌های جبهه استکبار جهانی همواره نقش بر آب شد با این وجود متون دینی بخصوص کتاب شریف نهج البلاغه برای حفظ وتداوم انقلاب اسلامی راهکارهایی و معیارهای اخلاقی فراوانی برای حل مشکلات اجتماعی و رفع بحران های سیاسی ارائه کرده‌اند. دراین کتاب به نقش نخبگان درحل مشکلات نظام سیاسی تاکیدفراوانی شده‌است . بر این اساس با استناد به حکمت‏‌هاى آن، به تحلیل این مسأله از منظر امام على علیه السلام پرداخته می‌شود که نخبگان درحفظ وتداوم انقلاب اسلامی چه مسؤلیت‌هایی دارند؟ فرضیه تحقیق که باروش توصیفی، تحلیلی و تاریخی و با روش گردآوری و مراجعه به اسناد تاریخی ازجمله کتاب شریف نهج البلاغه، مهمترین مسؤلیت‌های نخبگان را برای حفظ وتداوم انقلاب اسلامی:1. ولایت‌پذیری، 2. پرهیز از دنیا طلبی و ریاست طلبی ،3.عدم وابستگی عصبیت قومی، خویشاوندی و حزبی،4 . دوری از نفاق، 5.انصاف، 6.تقوی،7. شجاعت،8. زیرکی در برابر دشمن می‌داند.

هدف پژوهش حاضر بررسی رابطه دین و تمدن می‌باشد. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی بوده و نتایج نشان داد که با همه رفت و آمد تمدن‌ها، دین عاملی مؤثر و کلیدی در تولید کردن، پرورش دادن و به ثمر رساندن تمدن بوده ‌است. تاریخ ادیان و انبیای الهی در قرآن کریم، بسط تمدن را بیان کرده است. چراکه دین بشر را به سوی برپایی اجتماعی منسجم و منظم و بدور از پراکندگی و بی‌سامانی رهنمون شده و با ارائه عقلانیتی متعالی، انسان‌ها را در مسیر نیل به سعادت و رفاه، به پیش می‌راند. لذا، با در نظر گرفتن مبادی مذهبی تمدن درمی‌یابیم که در تمدن‌های بزرگ، فعالیت‌های اجتماعی، تجارب سیاسی، اقتصادی، اخلاقی، فکری و فلسفی، برخاسته از نوعی نگاه مذهبی و گرایش دینی بوده و برای جامعه اسلامی، رسیدن به تمدن، بازگشت و عمل به آموزه‌های اسلامی است.

دیدگاه مشهور امام خمینی ره بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، در تشبیه آمریکا به «شیطان بزرگ» و پیگیری آن به‌عنوان سیاست ثابت نظام از آغاز پیروزی انقلاب تاکنون، همواره چالش‌برانگیز بوده و اشکالاتی را در عرصة بین‌الملل و شبهاتی را در داخل کشور به همراه داشته است. با توجه به تحولات عرصه بین‌الملل و فروپاشی نظام دوقطبی و سلطه‌طلبی و یک‌جانبه‌گرایی آمریکا در جهان و در منطقه و تغییر رویکرد برخی کشورهای اسلامی و تبعیت این کشورها از استکبار، همچنین تغییر نگرش‌های بعضی از انقلابیون در داخل نسبت به تحریف سخنان امام راحل و نگاه سازشکارانه همراه با مطیع شدن در برابر استکبار جهانی، ضرورت واکاوی مبانی این موضوع را از منظر قرآن بیشتر می‌شود. به همین دلیل، این تحقیق به این سؤال جواب می‌دهد که مبانی قرآنی دیدگاه امام خمینی ره درباره اینکه آمریکا شیطان بزرگ است، چیست؟ با توجه به فرضیه تحقیق، امام راحل مبنایی دینی داشته و این جمله هم براساس مبانی قرآنی بیان شده است. روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی، و گردآوری اطلاعات از طریق منابع کتابخانه‌ای، سایت‌های داخلی و خارجی است. منبع اصلی تحقیق نیز قرآن است.

رفتارمطلوب سیاسی یکی ازشاخصه‌های حاکمیت است که می‌تواند تاثیر زیادی دراستحکام حکومت داشته باشد. درمورد نگاه به رفتار سیاسی، دو دیدگاه مثبت (مشروع) و منفی(نامشروع) وجود دارد که درنگاه مثبت، رفتار سیاسی را مطلوب و تعالی بخش برای جامعه می­‌داند و درمقابل درنگاه منفی، سیاست به معنای دروغگویی و دغل بازی تفسیرمی‌شود. درسیره علوی علیه السلام رفتار سیاسی به معنای نیکو دیدن سیاست برای کمال و سعادت جامعه است. بر این اساس، تحقیق به سؤال زیر جواب می­‌دهد که مؤلفه‌های رفتارمطلوب سیاسی درسیره علوی کدامند؟ فرضیه تحقیق براساس نظریه آدلر که ازچهار شاخصه‌ی نحوه تعامل، خود خلاق، سبک زندگی و آینده­ نگری تشکیل شده‌ است، بدست می‌آید که در شاخصه اول نحوه تعامل رفتاری حضرت علی علیه السلام در چهار حوزه‌ی تعامل با خلفا، با مذاهب اسلامی و ادیان، حمایت از محرومان، تعامل امام علیه السام با مردم، در شاخصه دوم رفتاری آن حضرت، خود خلاقیت در سه حوزه‌ی جهاد و دعوت، ائتلاف با مخالفان و خود خلاق در برخورد با مخالفان، در شاخصه سوم رفتاری، سبک زندگی در چهار حوزه‌ی عدالت محوری، بی‌توجهی به تعلقات، ساده زیستی، عمل به تکالیف و وظایف محوله ؛ و در شاخص‌ چهارم آینده نگری در سه حوزه‌ی فهم و تحلیل درست از شرایط تاریخی، ارائه طرح تأسیس نظام جدید و تدابیر عملی و کارساز در ادره امور جامعه و اولویت‌بندی مسائل را در رفتار مطلوب سیاسی علوی بازتولید، تعریف و تفسیر می‌شود.

رجال شیخ طوسی از مهم‌ترین کتاب‌های رجالی شیعه به شمار می‌رود که در میان متأخران و معاصران جایگاهی والا دارد. برخی افراد، این کتاب را برای برداشت‌های رجالی و گاه تاریخی کافی می‌دانند، اما به نظر می‌رسد اعتماد ویژه به رجال شیخ، آن هم بدون در نظر گرفتن دیگر گزارش‌های تاریخی نادرست است. این مقاله با چنین پیش‌فرضی برای مشخص شدن میزان اعتبار این کتاب، آنچه را که شیخ طوسی درباره اصحاب امام حسین(ع)بیان کرده است، مورد بررسی و واکاوی قرار می‌دهد. در این پژوهش با تکیه بر دیگر گزارش‌ها و تحلیل‌های تاریخی و تطبیق نسخ خطی و چاپی متعدد از رجال شیخ طوسی، قابل تأمل بودن برخی گزارش‌های شیخ طوسی درباره اصحاب امام حسین(ع)به اثبات می‌رسد.

مقاله حاضر دیدگاه مرحوم حاج آقا نورالله نجفى و شهید مدرس را در مورد دفاع از امنیت ایران مورد بحث قرار مى‌دهد. پرسش اصلى این است که مرحوم حاج آقا نورالله نجفى و شهید مدرس در امنیت ملى ایران چه نقشى داشتند؟ نتیجه بررسى در جواب پرسش مذکور این است که مرحوم حاج آقا نورالله با تأسیس شرکت اسلامى و تأکید بر داشتن قوه حربیه قوى در امنیت اقتصادى و نظامى ایران نقش عمده‌اى ایفا کرد. شهید مدرس با حضور در صحنه تحولات سیاسى اجتماعى ایران و مبارزه با بیگانگان و همچنین مبارزه با واگذارى امتیازات به بیگانگان همانند قرارداد 1919 و سیاست موازنه عدمى در امنیت سیاسى ایران نقش تعیین کننده‌اى داشت.

دغدغة بشر و از جمله اندیشمندان از دیرباز تا به امروز این بوده است که چگونه باید جوامعی را ایجاد کرد که به دنبال امنیت، عدالت، صلح و سعادت بشر باشد در جواب این سؤال، اندیشمندان بسیاری تئوری‌پردازی کرده‌اند و از میان آنها، فارابی در جهان اسلام و آگوستین در جهان مسیحیت، جامعه‌ای آ‌رمانی را طراحی کرده‌اند تا بتواند عدالت، امنیت، صلح و سعادت بشر را تأمین کند. در این مقاله این سؤال مطرح می‌شود که جامعة آرمانی فارابی وآگوستین دارای چه ویژگیهایی است؟ نگارنده ضمن تبیین مدینة فاضله در اندیشة هر دو متفکر، به اشتراکات و افتراقات هر دو می‌پردازد و درصدد اثبات این فرضیه است که، نظام آرمانی فارابی در مدینةالنبی’ تحقق پذیرفته و در طول زمان، قابل تحقق بوده و می‌باشد، اما جامعة آرمانی آگوستین درصدد رفع شبهه بوده، یک تئوری افسانه‌ای است نه واقعی. "اما در مدینة فاضلة فارابی، چگونگی تشکیل مدینه و ویژگیهای رئیس مدینه جانشین وی بیان شده است او ابتدا رئیس مدینه را رئیس اول معرفی می‌کند که او آن چنان کسی است که به طور مطلق نیازمند به رئیسی دیگری نیست که بر او ریاست کند؛ نه در کلیات و نه در جزئیات، نه در هیچ امری از امور؛ و بلکه بدان پایه‌ای باشد که همة علوم و معارف بالفعل او را حاصل شده باشد و در هیچ امری نیازمند به کسی دیگر نباشد که او را رهبری و هدایت کند؛ و او را هم نیروی ادراک امور و وقایع تدریجی الوقوع باشد که هر آنچه متدرجا و در طول زمان پیش آید دریابد و احکام آنها را بداند و هم نیروی ارشاد کامل داشته باشد که دیگران را در جهت آنچه می‌داند، از اعمال و کارهای خوب، هدایت و راهنمایی نماید؛ و نیز نیروی قوی و کامل داشته باشد که به وسیلة آن وظایف هرکس را به درستی معین کرده و هرکسی را به کاری که باید انجام دهد و معد برای آن می‌باشد رهبری کند و بدان امر بگمارد و نیز صاحب نیرویی بود که به وسیلة آن حدود وظایف و کارهای افراد را معین کند و آنان را به سوی سعادت سوق دهد."

این تحقیق رابطه دولت و جامعه را در اندیشه سیاسی امام خمینی تببین می‌کند. بنابراین، پرسش این است که رابطه دولت و جامعه را در اندیشه امام خمینی براساس چه ویژگی‌هایی و چگونه می‌توان تبیین کرد؟ درباره رابطه دولت و جامعه نظریه‌های مختلفی بیان شده است. این نظریه‌ها رابطه را براساس اقتدار دولت و جامعه یا ضعف دولت و جامعه بررسی کرده‌اند. در اندیشه امام برخلاف نظریه‌های مطرح‌شده، رابطه دوطرفه تعریف می‌شود و رابطه دولت و جامعه به صورت حمایتی، مشارکتی، همکاری‌جویانه، هدایت‌گری، دین‌گرایی، خدمتگزاری و جز آن تبیین می‌شود. از این رو، امتداد دولت بر اساس امتداد جامعه و بالعکس تعریف، مکمل، و لازم و ملزوم همدیگرند.