جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

ترجمه ماشینی: این کتاب نگاهی اجمالی به گستره تفکر حوزوی در ایران درباره موضوع بحث برانگیز حجاب دارد. در دوران مدرن، ایران دچار تضادها و سردرگمی‌های زیادی شده است که ناشی از تأثیر دیدگاه‌های غربی درباره حجاب در قرن نوزدهم، فرمان رضاشاه پهلوی در سال 1936 مبنی بر ممنوعیت پوشش اسلامی و تحمیل حجاب در پی آن است. انقلاب اسلامی در سال 1979 حجاب به اختلاف نظر حوزویان در مورد حجاب در جمهوری اسلامی ایران با تمرکز بر سه متفکر نماینده می پردازد: مرتضی مطهری که حجاب را اجباری می دانست، احمد قابل استدلال بر مطلوبیت حجاب و محسن کدیور که آن را اجباری می دانست. نه لازم است و نه مطلوب در فصل اول، دیدگاه این سه محقق در چارچوبی که در میان حوزویان به «تفکر نوین دینی» معروف است، زمینه سازی شده است. درک هرمنوتیک این تفکر دینی جدید، کلید درک این موضوع است که چگونه و چرا نسل جوان علما قضاوت های متفاوتی درباره حجاب ارائه کرده اند. در ادامه فصل اول، کتاب به سه بخش موازی تقسیم شده است که هر بخش به یکی از سه حوزوی اختصاص دارد. اینها یک رویکرد زمانی ارائه می کنند و موضع هر محقق در مورد حجاب با توجه به ویژگی تاریخی و دیدگاه فقهی عام خود ارزیابی می شود. نمونه‌های گسترده‌ای از نوشته‌های این سه عالم در مورد حجاب نیز ارائه شده است.

آدرس استماع صوت نشست مجازی ابعاد هویتی حجاب: https://b2n.ir/a18233 آدرس مشاهده فیلم نشست مجازی ابعاد هویتی حجاب: https://b2n.ir/x25251 و: https://www.aparat.com/v/8OIsq

زمینه و هدف: قرآن کریم دو واژه «جلابیب» و «خمر» را به عنوان مصداق‌های پوشش برای بانوان یاد کرده است. حضور این واژگان در آیات قرآن نشان می‌دهد جامعه عرب با این پوشش­ها بیگانه نبوده و از آن‌ها به عنوان وسیله‌ای برای پوشش استفاده می­کرده است؛ هرچند حجاب آنان بیشتر جنبه فطری داشته است تا اعتقادی. در این مطالعه پوشش زنان و الزامات آن با نظرداشت اصل کرامت، مورد بررسی قرار گرفته است. مواد و روش‌ها: مطالعه حاضر از حیث نوع تحقیق، نظری و از حیث روش، توصیفی- تحلیلی است. همچنین شیوه گردآوری اطلاعات، به صورت کتابخانه­ای (اسنادی) است که ضمن مراجعه به کتب و مقالات مربوطه، انجام یافته است. ملاحظات اخلاقی: در تمامی مراحل نگارش تحقیق حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانتداری رعایت شده است. یافته‌ها: «خمار» پوششی برای سر و موها است که طبق آیه 31 سوره نور خدای تعالی فرمود، به وسیله آن فروج سینه را بپوشانید. دلیل دیگر برای پوشش سر این است که مو، جزئی از زینت زن محسوب می‌شود و پوشش زینت لازم است، اما به نظر می‌رسد که «جلباب» نوعی پوشش استحبابی است. نتیجه‌گیری: خدای تعالی شأن و منزلت والایی برای بانوان قائل است و همه این مقامات و کرامات یک بانو را در حفظ عفاف او می‌داند. به نظر می‌رسد اگر حکمی جهت پوشش و حجاب خاص داده شده، در همین راستا از اهمیت والایی برخوردار است. بنابراین آنچه از درجه اهمیت بالاتری نسبت به حجاب برخوردار و نشانه وجود ملکه عفاف است، عدم تبرج در بانوان است. لذا نمی‌توان ادعا کرد کسی که پوششی مانند خمار یا جلباب ندارد، عفیف نیست و کرامت ندارد.

تحول در پوشش زن مسلمان و زمینه‌های بروز و ظهور آن در قرن اخیر رخدادی شایسته تأمل است. از آنجاکه استناد مسلمانان به قرآن و تفاسیر بدست آمده از آیات مربوط به زن و پوشش او در اجتماع در این تحول نقش به‌سزایی ایفا کرده است، برآن شدیم تا در این رساله، تفاسیر کهن و جدید را ذیل آیات حجاب مورد مطالعه قرار دهیم. آیات مهم مربوط به حجاب عبارتند از: وَ قُلْ لِلْمُؤْمِناتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصارِهِنَّ وَ یَحْفَظْنَ فُرُوجَهُنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ ما ظَهَرَ مِنْها وَ لْیَضْرِبْنَ بِخُمُرِهِنَّ عَلی‌ جُیُوبِهِنَّ وَ لا یُبْدینَ زینَتَهُنَّ إِلاَّ لِبُعُولَتِهِنَّ أَوْ ... وَ لا یَضْرِبْنَ بِأَرْجُلِهِنَّ لِیُعْلَمَ ما یُخْفینَ مِنْ زینَتِهِن ... (نور/31)؛ یا أَیُّهَا النَّبِیُّ قُلْ لِأَزْواجِکَ وَ بَناتِکَ وَ نِساءِ الْمُؤْمِنینَ یُدْنینَ عَلَیْهِنَّ مِنْ جَلاَبِیبِهِنَّ... (احزاب/ 59)؛ وَ قَرْنَ فی‌ بُیُوتِکُنَّ وَ لا تَبَرَّجْنَ تَبَرُّجَ الْجاهِلِیَّهِ الْأُولی...‌ (احزاب/ 33)؛ یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا لا تَدْخُلُوا بُیُوتَ النَّبِیِّ إِلاَّ أَنْ یُؤْذَنَ لَکُمْ... (احزاب/53). خطاب در برخی از این آیات همسران و دختران پیامبر  و در برخی دیگر زنان مومن یا هر دو است. مفسران از سده‌های دور تا کنون به استناد این آیات کوشیده‌اند تا تعریف صحیحی از حجاب تبیین کنند. در این پژوهش، مفسر تنها به نگارندگان تفسیر ترتیبی اطلاق نمی‌شود، بلکه قرآن‌پژوهان، اندیشمندان و نویسندگان کتب و تفاسیر موضوعی که در این زمینه به تفسیر آیات پرداخته‌اند، در زمره‌ی مفسران قرآن قرار گرفته‌اند. برخی مفسران کهن قرآن که در این رساله به تبیین آرای آن‌ها پرداخته خواهد شد، عبارتند از: طبری، طبرسی، فخر رازی و ... نظر به اینکه قصد این رساله نشان دادن تحول آرای مفسران جدید است، لذا تمرکز اصلی برروی آرای مفسران جهان اسلام در حدود یکصد و پنجاه سال اخیر خواهد بود. از مفسران و قرآن‌پژوهان جدیدی که آراء و نظراتشان مورد بررسی خواهد گرفت می‌توان به طباطبایی، جوادی آملی، مطهری، بهبودی، کدیور و ترکاشوند در ایران، محمد عبده، قاسم امین، نظیره زین الدین، محمد شحرور، نصرحامد ابوزید، سید قطب، موسی صدر در جهان عرب و آمنه ودود، رفعت حسن و اسماء بارلاس در آمریکا اشاره کرد. تأکید بر این نکته ضروری است که هدف از این رساله تعیین حکم فقهی برای حجاب و پوشش نیست، بلکه این رساله در نظر دارد تا ضمن نشان دادن سیر تطور آرای تفسیری ذیل آیات مرتبط با حجاب، به بررسی تحول آرای مفسران جدید بپردازد و چیستی و چگونگی و چرایی این تحول را نشان دهد. مفسران جدید تبیینی نو از حجاب و پوشش برای زنان عرضه کرده‌اند که مفسران دوره‌های قدیم خود را در چنین موضعی قرار نداده‌اند یا دست کم کمتر به آن پرداخته‌اند. با نگاهی پدیدارشناسانه، برخی زمینه‌های بروز این تحول را می‌توان در ظهور نهضت احیای دینی، تحصیل و اشتغال زنان مسلمان، واکنش و انتقاد غرب در مواجهه با حضور زن مسلمان با پوشش در اجتماع و مسائلی از قبیل الغای برده‌داری جستجو کرد. تحولاتی از این دست سبب شد تا تفاسیر عقل‌گرایانه‌ی مفسران جدید، سمت و سویی دیگر پیدا کند.

حجاب و پوشش زنان یکی از احکام شناخته شده و تردید ناپذیر اسلامی است که اصل آن مورد وفاق همۀ مذاهب اسلامی می باشد و در عصر حاضر، حجاب زنان از نگاه ملت های مختلف، یکی از مشخصه ها و نمادهای زن مسلمان شناخته می شود. اگر اقامۀ نماز و یا حرمت شراب، در شمار ضروریات دین اسلام قرار دارد، حجاب زن نیز در همان سطح و اندازه به شمار می آید.

موضوع این بحث عفت از دیدگاه قرآن و سنت می باشد.هدف از ان هدف از انتخاب این موضوع شناخت حد و مرز عفت و وظایفی که به وسیله آن بر انسان واجب می شود است که با انجام این تحقیق حکمت بسیاری از این مسائل روشن می گردد.روش تحیق کتابخانه ای است و سعی شده از منابع قدیمی استفاده شود. واژه عفت در قرآن 4 مرتبه آمده است. در آیه 283 سوره بقره که در مدح گدائی نکردن است، در آیه ی 33 سوره نور که عفت را در هنگامی که وسیله ای برای نکاح نباشد توصیه کرده است. در آیه ی 6 سوره نور نیز واژه ی عفت برای نوعی استثناء در حکم حجاب آمده است که زنان سالخورده را اجازه می دهد تا حجاب نداشته باشند. در آخرین آیه نیز عفت را در جلوگیری از تصرف مال یتیم آورده است. عفت در روایات نیز دارای اهمیت است. در روایات عفت را به عنوان رأس هر خیر، بالاترین ارزش ها، افضل اجتهاد و بزرگترین پاکدامنی معرفی نموده است. برای رسیدن به عفت اسباب و عواملی لازم است از جمله تعقل، ایمان، تقوا وحیا. اما این ها بررسی واژه ی عفت در قرآن و روایات بود. عفت در اخلاق قسمت عمده ی این تحقیق را دربرمی گیرد. عفت دارای دو جنبه افراط و تفریط است. تفریط آن یعنی خمود و خودداری از ازدواج و افراط در عفت که همان افراط در شهوت جنسی و شکم است که شهوات جنسی مثل زنا، مسامحه، لواط و... است و افراط در شهوت شکم نیز شامل زیاده روی کردن در خوردن و آشامیدن است. اما در همین قسمت برای جلوگیری از افراط در شهوت جنسی چند راه حل پیشنهاد شده است 1- ازدواج دائم، 2- ازدواج موقت. 3- اخلاق جنسی داشتن 4- حجاب . اما این عفت در دو عنصر عضو بدن بوده و سایر اعضای بدن نیز باید عفت داشته باشند از جمله فکر، نگاه، زبان، دست و پا ؛ برای هر کدام از اینها مصادیق عفت و بی عفتی ذکر شده است. اما انسان هایی که الگوی انسان های مختلف هستند، مانند حضرت یوسف ( علیه السلام) ، حضرت مرین ( سلام الله علیها)، پیامبر اکرم ( صلی الله علیه و آله و سلم) و نیز ائمه اطهار به عنوان نمونه آورده شده است تا راهنما و هادی باشند به عنوان اسوه برای همگان. از مهمترین و کاربردی ترین مسائل، بسترسازی عفت در خانواده و جامعه است. خانواده وظایفی برعهده دارد که با انجام آنها خانواده از بی عفتی مصون می ماند. ابتدا وظایف والدین که شامل یادخدا هنگام آمیزش، توجه داشتن به رابطه بین مادر و کودک و رفتارهای عشقی، جنسی والدین در برابر کودکان است و نیز اهمیت دادن به تربیت و تعلیم کودکان و پرورش اخلاق متعففانه. بعد از کودکان نوبت به نوجوانان و جوانان می رسد که در باب تعلیم دادن عفت مثل القا این اخلاق حسنه ، تقویت کردن حیا ، آموزش های پیش از ازدواج ، پاداش نگاه پاک و همچنین ایجاد زمینه برای بازداری فرد از انحرافات از وظایف والدین در قبال فرزندان و وظایف بزرگتری نیز بر دوش جامعه است از جمله کنترل بر وسائل ارتباط جمعی، برنامه ریزی های طولانی مدت، گرو های امر به معروف و نهی از منکر. از آموزش هایی که لازم است برای افراد داده شود، آشنایی آنها با مجازات عاملان بی عفتی است که حکم هایی از جمله سنگسار و یا شلاق برای روابط جنسی نامشروع ( زنا) در نظر گرفته شده است ، بقیه افعال بی عفتی نیز دارای مجازات مختلفی هستند و این برای حفظ جامعه از سقوط در دره بی عفتی است. این مباحث به طور کلی در سه بخش آمده است.بخش اول: شامل سه فصل است. فصل اول تعریف عفت در قرآن آمده و در فصل دوم به بررسی عفت در روایات پرداخته شده است که سعی شده اکثر قریب به اتفاق روایات جمع آوری شود. پس از آن به اسباب عفت که شامل ایمان، تقوا، عقل و حیا است اشاره شده است. در بخش بعدی، عفت در اخلاق بررسی شده که شامل شهوت های شکم و جنسی است که عفت را از جنبه های افراط و تفریط مورد کنکاش قرار می دهد. وکه در شهوت جنسی مصادیق عفت از جمله ازدواج دائم، موقت، اخلاق جنسی و حجاب است و نیز در شهوت شکم به مصادیق بی عفتی و مصداق های عفت شکم پرداخته شده است. در فصل دوم نیز به عفت در سایر اعضای بدن از جمله عفت زبان، دست، گوش و ... اشاره شده است. در فصل سوم به نمونه هایی از عفیفان الهی در قرآن و روایات اشاره شده است. در آخرین بخش، راهکارهای زمینه سازی عفت ابتدا در فرد، بعد خانواده و سپس در جامعه آمده است و زمینه های گسترش عفاف در جامعه و البته برای زنان و مردان جداگانه نیز ذکر شده است. در فصل آخر همین بخش به مجازات شرعی عاملان بی عفتی در جامعه و مروّجان فحشا اختصاص داده شده است. نتایجی که می توان از عفاف گرفت اول عفاف و دوری از ارتکاب گناه در تمام اعضاء و جوانب بدن است و دومین نتیجه ای که حد آن بالاتر است در سطح خانواده و اجتماع، برای حفظ و انسجام کانون گرم خانواده دوری از انحطاط آن، برکنار ماندن از آسیب های اجتماعی، رشد صحیح فرزندان در سایه فرهنگ اسلامی و بالتبع رشد چشمگیر و پیشرفت های علمی فرهنگی اجتماعی جامعه است.