جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی کتابخانه مجازی الفبا،تولید و بازنشر کتب، مقالات، پایان نامه ها و نشریات علمی و تخصصی با موضوع کلام و عقاید اسلامی

فارسی  |   العربیه  |   English  
telegram

در تلگرام به ما بپیوندید

public

کتابخانه مجازی الفبا
کتابخانه مجازی الفبا
header
headers
پایگاه جامع و تخصصی کلام و عقاید و اندیشه دینی
جستجو بر اساس ... همه موارد عنوان موضوع پدید آور جستجو در متن
: جستجو در الفبا در گوگل
...جستجوی هوشمند
مرور > مرور کلید واژه ها
>
شطح
مرتب سازی بر اساس و به صورت وتعداد نمایش فرارداده در صفحه باشد جستجو
  • تعداد رکورد ها : 12
تحلیل انتقادی تعاریف شطح
نویسنده:
سمانه جعفری ، علی اصغر میرباقری فرد
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
شطح پدیده‌ای است که در گذر زمان تعاریف متفاوت و گاه متناقضی یافته است. این دامنة وسیع تعاریف می‌تواند افزون بر تفاوت نگاه و رویکرد معرّفان، ناشی از سیر تحوّل شطحیات عرفا نیز باشد. اما با وجود اقبال بسیاری از صاحب‌نظران متقدّم و نیز متأخّر به تعریف شطح، اغلب تعاریف صورت گرفته جامع مصادیق شطح نیست و در بسیاری از موارد تنها به ردّ یا قبول و توجیه شطح نظر دارد نه تعریف ماهوی آن. از این رو در پژوهش حاضر ضمن نقد تعریف سنّتی، رویکردهای جدید نسبت به تعریف را مطرح نمودیم. سپس با مروری بر تعاریف ارائه شده از شطح، به بررسی انواع تعاریف مذکور و بسامد مؤلّفه‌های مطرح شده در این تعاریف و نقد اهمّیّت و لزوم هر یک از آنها در تعریف شطح پرداختیم. بررسی تعریف‌های شطح نشان داد که مهم‌ترین موارد مطرح در تعریف شطح، غلبة سکر و وجد، ظاهر غریب و مخالف شرع، ادّعا و رعونت شطّاح و نیز سرریز شطح بر زبان عارف است که نقدهای بسیاری بر هریک وارد است و تعاریف صورت گرفته بر این اساس نمی‌تواند جامع مصادیق شطح باشد. بنا بر این بهتر است شطح را چنین تعریف کنیم: «شطح ابراز و اظهار اسراری است که ظرف محدود الفاظ و افعال انسانی گنجایش آن را ندارد و از این رو در بیان و فعل، ماهیتی متناقض و متشابه می‌یابد.»
صفحات :
از صفحه 149 تا 174
مشخصات اثر
متناقض‌ نما در دیوان کبیر ابن‌ عربی
نویسنده:
روح‌الله صیادی‌نژاد ، فاطمه سمیعی ولوجردی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
یکی از انواع آشنایی‌زدایی در زبان، انتخاب بیان پارادوکسی است که از قوانین شناخته شده رستاخیز کلمات به شمار می‌رود و در حوزه بوطیقاهای جدید و زبان‌شناسی قرار می‌گیرد.ادیبان تاری‌زبان در بهره‌گیری از این ترفند ادبی غافل نمانده‌اند.آنان به ویژه در ادبیات عرفانی، غنی‌ترین جلوه‌های پارادوکسی زبان را به کار گرفته‌اند.آمیختگی عرفان با ادب و تحول تکاملی ادبیات از سادگی به ژرفایی را می‌توان مهم‌ترین عامل گسترش متناقض‌نما در ادب عربی برشمرد. با واکاوی دیوان کبیر محی‌الدین بن‌عربی، عارف قرن ششم هجری در می‌یابیم که بسامد متناقض‌نمایی در عرفان زاهدانه نسبت به عرفان عاشقانه بیش‌تر است و هر چه فاصله دو سویه متناقض در دیوان ابن‌عربی کم تر می‌شود، بر بلاغت سخن او افزوده می‌گردد و پایه و مایه سخنش بالاتر می‌رود.
مشخصات اثر
تابوشکنی در متون عرفانی
نویسنده:
یعقوبی جنبه سرایی پارسا
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
کلیدواژه‌های اصلی :
شطح , تابوشکنی , طامات , لباسات
چکیده :
هنگام مطالعه متون عرفانی، در کنار ارتباط جذبی سالک با خدا که توأم با توکل، شیفتگی، تسلیم و در نهایت فناست، ارتباط دیگری نیز وجود دارد که در ظاهر گفتار و کردار، حریم مقدس و نامقدس را رعایت نمی کند. اجتماع این تلقی «تابوشکنانه» با آن رابطه انفعالی، هر خواننده ای را دچار تناقض می کند. نوشتار حاضر در صدد بررسی انواع، مصادیق و دلایل تابوشکنی در متون عرفانی با استناد به برخی از اقوال و رفتار ده تن از مشاهیر عرفان اسلامی از رابعه تا مولوی است. تابوشکنی در آثار این عرفا با دو شکل «فاصله گریزی» و «واسطه ستیزی» نسبت به مقدس و نامقدس نمود می یابد و شامل موضوعات متعددی از جمله «حال اتحاد»، «من و تو کردن با خدا»، «نماز و روزه»، «ابلیس» و غیره است. تامل در دلایل تابوشکنی نشان می دهد که گرچه گستاخی عرفا در مواردی اعتراض به تحریف ارزش هاست، در اغلب موارد محصول صمیمیت و شیفتگی انسان نسبت به خداوند است و هیچ منافاتی با سرسپردگی وی ندارد.
صفحات :
از صفحه 199 تا 216
مشخصات اثر
شطح و توجیه شطح گویی عرفا تا پایان قرن 7 هجری
نویسنده:
عناقه عبدالرحیم, باهنر میترا
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
کلیدواژه‌های اصلی :
فنا , سکر , شطح , صحر , شطحیات
چکیده :
در میان سخنان عرفا کمابیش به اقوالی برخورد می کنیم که از همان ابتدا مواضع دوگانه ای را نسبت به خود، به وجود آورده است. در این دست اقوال که به «شطحیات» شهرت یافته اند، سالک از عباراتی سخن می راند که منتقدان آن را به نوعی یاوه گویی و هنجارشکنی تلقی کرده، ظاهرش را مخالف و معارض با شرع دانسته و نهایتا قائل این اقوال را محکوم به کفر و زندقه و مهدور الدم می شمارند. سوال اساسی اینجاست، حکم به ظاهر تا چه اندازه در مورد شطح با انصاف مواجه است و آیا هیچ راهی برای تاویل این قبیل سخنان وجود ندارد؟ طرف دیگر این جریان نیز، البته ساکت ننشسته به توجیه و تاویل «شطحیات» در کلام «شطاح» پرداخته و آن را به نوعی نشانه تنگی ظرف کلام و فراخی مظروف تجربیات عارفانه می دانند. توجیهات ایشان بیانگر این مطلب است که تجربه عارفانه فنا، شطح را به دنبال خود به یدک می کشاند، چیزی که نامحرمان از فهم آن عاجز مانده اند. از این منظر، شطاح نه تنها از اتهام سنگین کفر و زندقه مبراست، بلکه وی همان موحد حقیقی است که خدا از زبان او قائل قول «انا الحق» است.
مشخصات اثر
سبک نثر و اندیشه روزبهان در شرح شطحیات
نویسنده:
آتش سودا محمدعلی
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
چکیده :
نوشتار حاضر به بررسی سبک نثر و اندیشه کتاب «شرح شطحیات» نوشته روزبهان بقلی اختصاص دارد. ویژگی های سبک شناختی اثر مذکور در سه سطح بررسی شده است: سطح زبانی، سطح ادبی، سطح فکری. در سطح زبانی خصلت های آوایی، واژگانی و نحوی شرح شطحیات مشخص شده است. در سطح ادبی، صنایع بدیعی و بیانی این اثر نشان داده شده است. در سطح فکری نیز تلاش شده است تا محورهای اصلی اندیشه روزبهان در این کتاب بازکاوی شود. به نظر می رسد که اعتقاد به وحدت وجود، بنیادی ترین اندیشه مطرح در شرح شطحیات باشد. تفکر وحدت وجودی روزبهان با ویژگی های سبکی اثر وی، مانند گزینش واژگانی، جناس اشتقاق، تشبیهات عقلی به حسی و ترکیبات متناقض نما ارتباطی مستقیم دارد. از دید روزبهان، بروز کلام شطح آمیز از سوی صوفی نیز محصول اتحاد وی با خداست و به همین جهت کفر آمیز می نماید و نیازمند تاویل است.
مشخصات اثر
تجربه عرفانی و بیان پارادوکسی ( تجربه دیدار با خدا در سخن )
نویسنده:
امیر بانو کریمی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
وضعیت نشر :
تهران: دانشگاه تهران,
کلیدواژه‌های اصلی :
تجربه سخن گفتن با خدا
چکیده :
مقاله حاضر به تبیین تجربه عرفانی و بیان پارادوکسی می پردازد؛ در بخش اول به کارکرد اصلی این دو مقوله، در حوزه بیان توجه دارد که خارج کردن زبان از حالت اعتیادی و مرده و بخشیدن زندگی به آن است؛ در نتیجه سخن گفتن به زبانی حقیقی و از روی صدق و یکی کردن دل و زبان. در بخش دیگر به این سوال های مهم پاسخ می دهند که آیا متناقض نمایی خصوصیت ذاتی تجربه عرفانی است و آیا محتوای تجربه عرفانی فقط با بیان پارادوکسی قابل انتقال است یا می توان همان تجربه را بی آنکه محتوایش از دست برود با بیان غیر پارادوکسی ارائه کرد؟ برای پاسخ به این سوال ها، ابتدا نظریات گوناگونی را که در این باره وجود دارد ارائه می کند که بعضی از این نظریات، معتقدند پارادوکس های موجود در آثار عرفانی صرفا لفظی اند و بعضی دیگر، متناقض نمایی آثار عرفانی را محصول ناتوانی زبان در بیان تجارب عرفانی معرفی می کنند؛ اما پس از رد این گونه نظریات به این نتیجه می رسد که زبان عارفان تنها به این جهت، متناقض نماست که تجربه شان متناقض نماست و زبان، تجربه را درست منعکس می کند. در پایان نیز توصیف آخرین مرحله کمال زبان عرفانی – تجربه دیدار با خدا در سخن؛ یعنی، تجربه شطح که نقطه غایی پیوند تجربه عرفانی و بیان پارادوکسی است – می پردازد.
صفحات :
از صفحه 21 تا 41
مشخصات اثر
«سرّ و مصادیق آن در عرفان با تأکید بر اندیشۀ ابن عربی»
نویسنده:
مجید صادقی حسن آبادی,فاطمه زارع
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
چکیده :
در تحلیل و بررسی جوهرۀ عرفان ابن عربی، سرّ یا راز یکی از مضامین کلیدی محسوب می شود. سرّ، یکی از لطایف الهی است که خداوند آن را در ذات موجودات به ودیعه گذارده است و مربوط به طور ورای عقل می باشد. در اندیشۀ این عارف، خداوند به عنوان یکی از انواع راز می تواند مدرَک عارف قرار گیرد. البته ادراک اسرار، متعلق شهود و ایمان است و در طور و تور عقل قرار نمی گیرد. تنگنای زبان متعارف برای بیان تجارب عرفانی عارف در این وادی، زمینۀ تناقض گویی، شطح و بیان رمزواره را برای عارف مهیا می کند. ابن عربی، روش بیان اسرار را زبان تمثیل، استعاره و رمز می داند، ولیکن شطح را رعونت نفس می داند که ناشی از نقصان سلوک است و آن را ابزار بروز اسرار به شمار نمی آورد. رابطۀ راز و سرّ با مقوله هایی از قبیل حیرت و مصادیق اسرار از دیگر مباحث قابل تأمل در این مقاله است.
مشخصات اثر
بررسی و تحلیل زبان عرفانی در آثار عین القضات همدانی
نویسنده:
سید علی اصغر میرباقری فرد,شهرزاد نیازی
نوع منبع :
مقاله
منابع دیجیتالی :
نسخه PDF
کلیدواژه‌های اصلی :
شطح
چکیده :
پیدایش تصوف و عرفان و ورود معانی، تجربه ها و آموزه های عرفانی به حوزه زبان منجر به شکلگیری زبانی خاص با نام زبان عرفانی شد. این زبان به دو قسم زبان عبارت و زبان اشارت تقسیم می شود. عارف در جریان سیر و سلوک خود به اندیشه ها، حقایق و تجربه هایی دست می یابد که چگونگی بیان آن در قالب الفاظ، به دلیل ماهیت این گونه معارف، به سادگی امکان پذیر نیست. اما عرفا با به کارگیری همه ظرفیت های زبان، دریافت های عرفانی خود را در قالب محدود لفظ و کلام به دیگران منتقل کرده اند. عین القضات همدانی، عارف بزرگ قرن ششم هجری، به عنوان یکی از پیشروان تصوف اسلامی در آثار ارزشمند خود، اندیشه ها و مواجید عرفانی را با تعابیر و تفسیرهای بدیعی ارائه می کند. در این پژوهش می کوشیم دیدگاه های وی را درباره زبان و نحوه بیان بررسی کرده و آثار او را از لحاظ زبانی تحلیل و تبیین کنیم. حاصل بررسی ها نشان می دهد، قاضی همدانی از همه ظرفیت های زبان- زبان اشارت و زبان عبارت- برای تبیین آراء و عقاید و بیان تجارب عرفانی خود سود جسته است.
مشخصات اثر
فراهنجاری یا ناهنجاری های گفتمان صوفیانه و علل آن و داوری موافقان و مخالفان در این باره
نویسنده:
تقوی سیدنعمت اله
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
چکیده :
فراهنجاری گفتاری یا شطح های صوفیانه از مهم ترین عوامل عرفان ستیزی در تصوف و عرفان اسلامی است. در این مقاله ابتدا به تعریف شطح و معرفی شطامان پرداخته شده و دلایل پیدایش این پدیده در تصوف و نیز نمونه هایی از شطح و طامات صوفیانه آمده است. آیا آن چه به عنوان شطح گفته می شد جهان بینی و باور گویندگان بود و یا در حالت غلیان و جذبه چنین دعاوی شگفتی بر زبان آنان جاری می شد. داوری حکیمان عارف و نیز متشرعان عرفان ستیز نیز در طی این نگارش آمده است.
صفحات :
از صفحه 66 تا 84
مشخصات اثر
تاثیرپذیری حافظ از طواسین و دیوان حلاج
نویسنده:
شوقی نوبر احمد
نوع منبع :
کتابخانه عمومی , نمایه مقاله
کلیدواژه‌های اصلی :
شطح , دایره , نقطه , طواسین , پرگار
چکیده :
خواجه حافظ چنان که از اشعارش پیداست به حسین بن منصور حلاج، عارف بلند آوازه قرن سوم دلبستگی وافر، و با سرگذشت تحسین برانگیزش آشنایی کامل داشته است. همین علاقه وافر سبب شده که خواجه، اگر نه همه آثار، دست کم بعضی از آنها، از جمله «طواسین» و «دیوان» اش را مطالعه کند و در نتیجه، تحت تاثیر اندیشه های بلند عرفانی او قرار گیرد.از آنجا که درباره تاثیرپذیری های حافظ از «طواسین» و «دیوان» حلاج تاکنون تحقیقی صورت نگرفته و یا نگارنده از آن بی خبر است، در این مقاله کوشش شده است که نخست این دو اثر حلاج به اجمال معرفی شود، و سپس تعریفی از شطح که پایه سخنان حلاج در این دو کتاب بر آن است ارایه شود و آنگاه هر یک از وجوه تاثیرپذیری های حافظ از حلاج به طور تطبیقی بیان گردد، بدان امید که طرح این موضوع خود انگیزه ای باشد بر این که اهل قلم، در این زمینه دست به تحقیقات بیشتری بزنند.البته، در دیوان حافظ ابیات دیگری نیز در ارتباط با «دایره» و «نقطه» هست که نشانی از تاثیرپذیری از «طواسین» و «دیوان» حلاج در آنها به چشم نمی خورد، بلکه خواجه در سرودن آنها به شکل هندسی و مفاهیم متداولشان نظر داشته است، با این حال، ما برای فزونی فایده این گفتار، نظری اجمالی به این قبیل موارد نیز خواهیم داشت.
صفحات :
از صفحه 83 تا 92
مشخصات اثر
  • تعداد رکورد ها : 12