جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

محورهای اصلی اعلامیه مشترک واتیکان و الأزهر که در سال 2019 با عنوان «سند برادری انسانی» به امضای طرفین رسید، عبارت‌اند از: نقش ادیان در برقراری صلح و عدالت، احترام به انسان در پرتو ایمان به خدا، لزوم همدردی و مهرورزیِ خداباوران با همگان، فرهنگ گفتگو و هم‌زیستی مسالمت‌آمیز، تقویت ارزش‌های دینی و آزادی، شکایت از پسرفت‌های فکری و اخلاقی ضمن اعتراف به پیشرفت‌های مادی، گِله از بیداد و جنگ، آرزوی صلح و دادورزی و همچنین اهمیت حقوق قربانیان و مستضعفان و اقلیت‌ها و زنان و کودکان. اما بی‌گمان افزون بر انگیزه‌های الهی و انسانی، طرفین ملاحظات دیگری هم داشته‌اند؛ از یک‌‌سو واتیکان، الأزهر را بهترین نماینده اسلامِ سُنی می‌داند و از طریق رابطه گرم با او، نزد هم‌تمدنی‌های غربی خود که از جانب مسلمانان نگران‌اند و بسیار مایل‌اند کسی را داشته باشند که زبان مسلمانان را بفهمد و بتواند با آنان ارتباط واقعی برقرار کند، اعتبار می‌جوید. از دیگر‌سو چون غربیان در ارتباط با غیرغربیان، واتیکان را بخشی لازم‌الاحترام از تمدن خویش برمی‌شمرند، ارتباط گرم دیگرانی مانند الأزهر را با واتیکان نشانه احترام آن دیگران به فرهنگ و تمدن و ارزش‌های خویش می‌دانند و این برای آن دیگران نزد غربیان احترام می‌آفریند.

شورای دوم واتیکان نقطه عطف بسیار مهمی در تاریخ کلیسای کاتولیک رومی بود و این کلیسا را تا حد بسیار با جهان مدرن آشتی داد. در این شورا، که از 1962 تا 1965 به درازا کشید، ترقی‌خواهان و محافظه‌کاران در برابر یکدیگر صف‌آرایی کردند که نتیجه‌اش تصویب 16 سندِ عمدتاً ترقی‌خواهانه بود. مهم‌ترین ابعاد نوشدگیِ آموزه‌های کاتولیکی عبارت‌اند از: تنوع زبانی و فرهنگی در آیین عبادی، وحدت‌گرایی مسیحی، ارتباط با پیروان سایر ادیان، اختیارات مشترک و مساوی اسقفان، عدالت‌خواهی، و جایگاه غیرروحانیان در کلیسا. این شورا متأثر از برخی زمینه‌های اجتماعی و الاهیاتی بود. به ‌لحاظ اجتماعی، اوضاع کاتولیک‌های کشورهای فقیر تأثیر بسیار بر مصوبات آن داشت. از نظر الاهیاتی نیز اندیشه‌های الاهی‌دانان مدرنی چون تِیار دو شاردن، آنری دو لوباک، ایو کونگار و کارل رانر بسیار مؤثر بود. پس از شورای دوم واتیکان، پارسامنشی کاتولیکیِ رومی نیز جانی تازه گرفت و به ‌طور خاص، مادَر ترسای کلکته و هنری ناون برجستگی خاصی در این وادی داشتند.