جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

وهابیان با هرگونه آموزش و یادگیری فلسفه مخالف­اند؛ علاوه بر این تکفیر و ملحد خواندنِ فلاسفه از سخنان و فتاوای رایج در میان وهابیان است. گرچه آنان تلاش کرده­اند ستیز خود با فلسفه و فلاسفه را علمی و مستدل جلوه دهند، لکن ارزیابی سخنان و دلایل وهابیان این نتیجه را به دست می­هد که نقص تصوری وهابیان از مفاهیم فلسفی، سوء برداشت آنان از متون فلسفه، در کنار تعصبات عقل‌‌‌ستیزانه، بیشترین تأثیر را در تخطئه‌ و ستیز وهابیان با فلسفه و فلاسفه داشته­ است. به نظر می‌رسد تکفیر فلاسفه و تحریم فلسفه از سوی وهابیان بیش از آن‌‌که مبنای علمی داشته باشد، بر پایه تعصبات و نسبت‌‌های ناروا استوار است. در این نوشته، با روشی توصیفی ـ تحلیلی، نظریات مخالفان فلسفه بررسی و نقد شده است.

وهابیان بر این باورند که استغاثه به مخلوقِ زندۀ غایب و میت و همچنین استغاثه به مخلوق زندۀ حاضر در امور کلان، مانند شفا خواستن، شرک در ربوبیت و عبادت است. محمد بن عبدالوهاب و هوادارانش پیوسته برای اثبات ادعایشان به برخی از آیات قرآن استدلال کرده‌اند، این درحالی است که این آیات با ادعای وهابیان بیگانه است. در حقیقت آیات مورد استدلال وهابیان مربوط به عبادت‌های «آلهة من دون الله» توسط مشرکان است. مشرکان صریحاً مدعوهای خود را معبود و آلهه می‌خواندند، درحالی‌که هیچ یک از مسلمانانِ اهل استغاثه به‌هیچ‌وجه مستغاثان و مدعوهای خود را آلهة من دون الله ندانسته‌اند و نمی‌دانند. بنابراین تطبیق آیات مشرکان بر مسلمانان، مردود است.

وهابیان با تقسیم­بندی استغاثه به اموری که مقدور بشر است و اموری که تنها از خداوند برمی­آید سپس تفسیر ویژه و منحصر به فردی که از این دو مفهوم دارند، پیوسته تلاش کرده­اند استمداد از پیامبر6 و دیگر بزرگان دین را، کاری مشرکانه قلمداد کنند. آنچه وهابیان را به این گمراهی کشانده چند موضوع مختلف است: 1) بی­توجهی به عنصر نیت و اعتقاد درخواست­کننده کمک. 2) تفسیر ناصواب وهابیان از مفهوم «ما لا یقدر علیه الا الله». تفسیری که وهابیان از مفهوم «ما لا یقدر علیه الا الله» دارند با چند اشکال روبروست:این تفسیر نه تنها در کتاب، سنت و سلف ریشه­ای ندارد بلکه با آنها در تضاد است. علاوه براین برخی از باورها و رفتارهای رایج در میان سلف نیز ذیل عنوان مذموم «ما لا یقدر علیه الا الله» قرار می­گیرد.

دو علم کلام و منطق از جمله علوم مبتنی بر عقل هستند که نقشی محوری و تعیین کننده در شکل گیری علوم اسلامی دارند، با این وجود وهابیان به ستیز با این دو علم برخواسته و دو علم یاد شده را بدعی و گمراه کننده خوانده­اند، از این رو همواره هواداران خود را از مطالعه کتب متکلمان و اهل منطق برحذر می­دارند. وهابیان به زعم خویش دلایلی در ابطال و رد این دو علم بیان کرده­اند، در این مقاله سعی شده این دلایل ابتدا تبیین، سپس ارزیابی شود و در نهایت سستی دیدگاه وهابیان در مخالفت با علم­های کلام و منطق واضح گردد.

طلب از غیر خدا، پس از آن‌که در قرن هشتم از سوی ابن‌‌تیمیه عملی شرک‌‌آمیز اعلام شد، به یکی از پردامنه‌‌ترین بحث‌‌ها میان سلفیان و مسلمانان تبدیل گشته است. این گروه با استناد به آیات قران و آنچه اجماع امت می‌نامند، طلب از غیر خدا را سبب خروج از دایره اسلام می‌دانند. تبیین ماهیت مشرکانه استغاثه، این گروه را واداشته تا دلیلی تحلیلی نیز بر مدعای خود اقامه کنند. در این دلیل ادعا شده است که استغاثه از غیرخدا مستلزم انتساب صفات خاص خدا به بندگان و تشبیه آنها به خداست و از این جهت، عملی مشرکانه است. این در حالی ‌است که انبیای الهی نیز از غیرخدا طلب کمک می‌کردند. افزون بر این، به گواهی قرآن و احادیثی که خود سلفیان نیز قبول دارند، صفاتی که این گروه مدعی اختصاص آنها به خداهستند، مختص خدا نیست و بندگان نیز می‌توانند آنها را کسب کنند.