جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

بستر جریانات پیش آمده بر قوم بنی‌اسرائیل، نمونة کاملی از مفاهیم عمیق الهی-انسانی مشترک در ابنای بشر است که در این پایان نامه، با بهره گیری از روش تحلیل گفتمان انتقادی و کنکاش کتابخانه ای، به استخراج علل تمرّد این قوم و تطبیق آن بر صهیونیسم به‌عنوان نقاب و اهرم امپریالیسم در دو قرن اخیر- پرداخته شده که تنها وجه اشتراک این دو، مبانی ایدئولوژیکی مشابه است. ماحصل این غور؛ احصاء و استنباطِ علل هشتگانة عدم بصیرت، عدم آینده نگری صحیح و هدف‌گذاری معنوی برای زندگی، نادیده گرفتن فطرت الهی (علل تحریک کننده: حوزة اندیشه)؛ سبک نادرست زندگی، ضعف ایمان و سخت شدن قلب، عدم استکبارستیزی (علل تسهیل کننده: حوزة انگیزه و عملکرد)؛ ولایت ستیزی و استکبارورزی (علل شتاب دهنده: حوزة آثار) است که در تطبیق آن بر پدیده صهیونیسم، جنبة استکبارمآبی، محوری ترین مسئله، شناخته شده است. قرآن کریم، راهبرد جامع خود در برخورد با هرگونه نابهنجاری‌های بشری را در قالب گام های شش گانه چنین بیان می‌کند: افزایش بصیرت دینی و تبلیغی خود، توجه به باریکی مرز کفر و ایمان، سعه‌صدر و سلامت گفتار، توجه به عدم انحصار قرآن برای مسلمانان، ضرورت "جذب" نسبت به "دفع" در مسئله هدایت و توجه به اهمیت کیفیت در مجادلة اعتقادی.

موضوع بهداشت تغذیه و ارتباط آن با ادامة حیات و بقاء انسان، به عنوان اشرف مخلوقات که مرکّب از دو بعد جسمانی و روحانی است، یکی از مهم ترین مسائل زیستی او به حساب می آید که آثار وضعی آن بر سلامت و رشد بدن و نیز تظاهرات روانی مورد بررسی قرار گرفته است که تغذیه صحیح و اصولی در راستای کمیت تغذیه و رعایت آداب اسلامی آن، تضمین کنندة حیات دنیوی سالم و سعادت اخروی انسان است. این پژوهش با روش توصیفی بهره گیری از ابزار فیش برداری کتابخانه ای به بررسی آثار یاد شده با استناد به روایت های اهل بیت ، در کتب حدیثی معتبر، به عنوان ترجمان حقیقی وحی و نیز انطباق یافته ها با دستاوردهای علمی انجام شده است.در این راستا ابتدا به تبیین کلیات، مفاهیم و اصول بنیادین پژوهش پرداخته شده است. سپس به بیان معیارها در حوزة کمیت تغذیه و آثار جسمی برخواسته از آن و نیز آداب مربوط به خوردن و آشامیدن با دسته بندی موضوعی روایت ها، همچنین ارتباط میان جسم و روان و چگونگی اثر پذیری ابعاد روانی و معنوی انسان از تغذیه با استناد به روایات اهل بیت ، تبیین علمی شده است.اثر کمی تغذیه و کیفی برخی مواد غذایی و آثار مطلوب و یا نامطلوب آن ها بر ابعاد روانی و معنوی انسان از دیدگاه حدیثی، مورد بحث و بررسی قرار گرفته است.بر اساس مطالعات انجام شده، توجه به معیار کمی تغذیه به اندازة بحث کیفی آن و حتی فراتر، حائز اهمیت است. علاوه بر آن توجه به آداب تغذیه در تأمین سلامت جسم و روان انسان بسیار مؤثر است و اینکه گزینش منبع مقدار و نوع مواد غذایی، بر همة ابعاد انسانی اثرگذار است. نتیجة پژوهش نشان می دهد که تمامی اصول و معیارهایی که در موضوع بهداشت تغذیه از منظر اهل بیت بیان شده است، از منظر علمی نیز مورد تأئید قرار گرفته است و در مورد آثار روانی و معنوی، میزان و نوع تغذیه در احادیث به صراحت بیان شده است و این در حالی است که آثار علمی در این حوزه بسیار کم، ورود یافته یا سکوت اختیار کرده است.

«زکات» یکی از ارکان و پشتوانه‌های جامعۀ اسلامی محسوب می‌شود که متأسفانه در عصر حاضر مورد بی‌مهری واقع شده است. لذا کاوش در ابعاد مختلف این واجب الهیِ تقریباً فراموش شده را، باید با رویکردها و روشهای مختلف و نوین سرلوحۀ کار خود قرار دهیم تا به عمق معنایی بیشتری از آن دست یابیم. از اینرو، مطالعه معناشناختی «زکات» به مثابه نگاهی از زاویه دیگر، ضرورت خود را نشان میدهد.در این روش با استخراج کلمات همنشین واژۀ «زکات» مانند «آتوا»، «صلوۀ» و «ایمان» به درک دقیقتری از معنای آن در این همنشینی میتوان اشاره کرد از جمله اینکه در همنشینیِ دو واژه «ایمان» و «زکات» و اشتراک معنای لغویِ «مدح و ستایش» به هدف اصلی خلقت انسان یعنی«عبودیت» رسیدیم. همچنین کلمات جانشین این واژه چون «صدقه» و «انفاق» را با اختلافات و اشتراکاتی که از حیث معنای لغوی و کاربرد قرآنی دارند، شناسایی کرده و به علت این جانشینی پی ‌بردیم برای نمونه؛ «صدقه» نوعی بخشش در عین صداقت است و «انفاق» در معنای بخشیدن چیزی که دیگر اختیاری در آن نخواهی داشت و این دو از مؤلفههایی است که در کاربرد قرآنی «زکات» وجود دارد یعنی بخششی برای اثبات صداقت که هیچ حقی در مالکیت و غیره بعد از پرداخت، بر آن مترتب نیست. و نیز با بررسی کلمات متقابل آن چون «ربا» محدودۀ دقیق‌تری از کاربرد این واژه را به‌دست آوردیم از جمله این‌که «ربا» در تقابل قرآنی با «زکات» بر نیت «فی سبیل الله» و «فزونی و افزایش» ی که با برکت از جانب خداوند در این بخشش وجود دارد، تأکید داشت یعنی دو مؤلفه‌هایی اصلی که وجه تمایز آن با «ربا» است. واژۀ «زکات» در قرآن، به معانی «پاکی و طهارت، مدح و ستایش، رشد و نمو و پرورش و واجب عبادی» استعمال شده است. مؤلفه‌های معنایی این واژه با توجه به قرآن و روایات و کاربرد آن در کتب مقدس بر انجام "عملی عبادی در ادیان الهی" دلالت دارد که سبب "رشد و نمو و پاکی اخلاقی و مالی" شده و بر زندگی دنیایی و آخرتی فرد و پذیرفته شدن اعمال دیگر وی، اثرگذاری ویژه‌ای دارد. این عمل به دو دستۀ «واجب و مستحب» قابل تقسیم است که شامل «مالی و غیر مالی» است و وجوب هر کدام با توجه به قراین فقهی مشخص می‌شود. و نتیجه این‌که هر چند به «زکات» بیشتر از بُعد مالی و واجب نگریسته و برای آن انواع و اصنافی ذکر شده امّا بُعد مغفول ماندۀ آن یعنی «زکات غیر مالی» می‌تواند اثرگذاری فردی و اجتماعی بالاتری داشته و حتی زمینۀ خودالزامی در پرداخت «زکات مالی» را که در عصر حاضر مورد بی‌مهری واقع شده است، را پدید آورد.

صنعت التفات، از صنعت‌های ادبی مورد بحث در علوم بلاغت؛ در متون ادبی همه‌ی زبان‌ها و مقوله‌ی انتقال، کاربرد فراوانی دارد. از آنجا که قرآن کریم در اوج فصاحت و بلاغت است و برجسته‌ترین متن ادبی زبان عربی به شمار می‌رود و بسیاری از قواعدی که امروز در زبان عربی وجود دارد، برگرفته از آیات این کتاب الهی است، از این صنعت در این کتاب آسمانی، فراوان استفاده شده و در کتب مختلف ادبی و بلاغی از آیات بسیار برای بیان این صنعت به عنوان مثال آمده است. صنعتی که با یادگیری آن به فهم عمیق‌تر اعجاز بلاغی قرآن و ساختار کلامش و درک صحیح آیات الهی دست می‌یابیم و در زبان عربی بیش از سایر زبان‌ها، بروز و ظهور دارد و در پویایی سخن، تأثیر به سزایی دارد و چه بسا غفلت از آن، ما را از درک حقیقت کلام خداوند باز دارد.از آنجایی که ادب‌پژوهان زبان عربی درباره‌ی این صنعت اتفاق نظر ندارند و هر کدام به گونه‌ای این صنعت را تعریف و برای آن شاهد مثال‌های متفاوتی می‌آورند، در این پژوهش ابتدا مبانی مختلف تعریف و کاربرد التفات را مشخص کرده و سپس با استفاده از آن، به بررسی تطبیقی صنعت التفات در دو تفسیر مهم تسنیم، نوشته جوادی آملی و المنار از تفاسیر اهل سنت، نوشته محمد عبده و رشید رضا می‌پردازیم. پژوهش حاضر از نوع بنیادی و با روش توصیفی - تحلیلی انجام شده و روش تحلیل داده‌ها مقایسه‌ای است. جامعه تحقیق، متنی شامل آیات قرآن (13 جزء ابتدایی) و تفسیر تسنیم و المنار در این محدوده می‌باشد که به صورت هدفمند و در راستای سوالات تحقیق انجام گرفته است. از جهت توجه به صنعت التفات هر دو مفسر پیرو مکتب سکاکی می‌باشند و به انواع التفات در صیغه، مخاطب، تعداد، زمان، ضمیر به اسم ظاهر و اسم ظاهر به ضمیر اشاره نموده‌اند. از نظر کمی در تفسیر تسنیم تا آیه 52 سوره یوسف به 46 مورد التفات در آیات اشاره شده که در تفسیر المنار این تعداد 42 مورد است. در هر دو تفسیر اغراضی چون: تحقیر، تعظیم، عدم شایستگی یا شایستگی مخاطب، تکریم، تبیین، تذکر، تهدید، تعیین و... برای استفاده از این صنعت برشمرده شده است که در غرض بعضی آیات اتفاق نظر و در بعضی آیات بیان متفاوتی دارند و دقت نظر تفسیر تسنیم کاملاً مشهود است و در فهم تفسیری مفسر نمود بارزی دارد.

هرگاه از جهل و جاهلیت سخن به میان می‌آید چنین به نظر می‌رسد که این عناوین مربوط به دوران گذشته بوده و امروزه در دوران عقلانیت بشر سخن گفتن در مورد آن مخالف تمدن بشری است اما با تأمل در مفهوم جاهلیت روشن می‌شود که این معضل بزرگ امروز هم گریبان‌گیر بشر است. یکی از مصادیق این جاهلیت به اصطلاح مدرن رفتار و برخوردی است که انسان‌ها با حیوانات دارند. در واقع نوعی همزیستی است که برخلاف آموزه‌ها و دستورات دینی می‌باشد. در این پژوهش توصیفی- تحلیلی بنا داریم رفتار با حیوانات در فرهنگ جاهلی را از منظر قرآن و روایات مورد بررسی قرار داده و علل و عوامل گرایش به نگهداری حیوان خانگی را ریشه‌یابی نموده سپس راهکارهایی برای همزیستی مسالمت‌آمیز با حیوانات ارائه دهیم. آنچه مسلم است برخی عوامل همچون نادیده گرفتن آموزه‌های دینی، تقلید کورکورانه از مؤلفه‌های غربی، تنهایی و پر کردن خلاء عاطفی، تمایز، کم فرزندی و بی فرزندی، افسردگی، فخرفروشی و پز اجتماعی، خودکم بینی در مقابل فرهنگ غربی، تفریح و سرگرمی، امرار معاش و کسب درآمد، عامل جنسی، فرزندسالاری، تأثیر رسانه‌های جمعی و شبکه‌های ماهواره‌ای، بی‌توجهی و جهل مفرط نسبت به مفاسد آن، روزمرگی و زندگی یکنواخت، خلاء شخصیتی و سردی روابط از علل گرایش به نگهداری حیوان خانگی می‌باشد. و از راهکار‌های مهم مقابله با این نوع از جاهلیت مدرن، تحکیم و تقویت تعاملات میان اعضای خانواده، شناسایی استعداد‌های جوانان و تلاش برای بارورسازی آن‌ها، تفریحات سالم و غنی‌سازی اوقات فراغت، تقویت آموزه‌های دینی، ایجاد فضاهایی سالم‌تر و زیباتر برای نگهداری حیوانات جهت بازدید عموم، صلۀ رحم، مقابله با فرزندسالاری، ترغیب به ازدواج و فرزند‌آوری است.

از جمله مسائل بنیادینی که در عصر مدرنیته موجب تثبیت باورهای دینی امت مسلمان و ترقی و پیشرفت آنان و روی آوری به دین اسلام می شود، هماهنگی آموزه های قرانی با علوم طبیعی و تجربی است که در تفاسیر علمی نمایان می شود؛ لیکن در مقایسه با رویکرد های دیگر تفسیری این نوع نگاه به معارف قرآنی در طول تاریخ تفسیر گرچه اندک بوده ولی پیشینه آن به زمان غزالی برمی گردد. طنطاوی دین شناس معاصر در تفسیر خویش خواسته است که به این هماهنگی جامه عمل بپوشاند. پژوهش حاضر طی بررسی ساختارشناسانه و تحلیلی تفسیر طنطاوی (به ویژه ذیل آیات مربوط به دنیای فیزیک) عوامل و انگیزه های فردی، اجتماعی، سیاسی و فرهنگی مختلفی از قبیل عشق به طبیعت، کم رنگ بودن نگاه هستی شناسانه در اندیشه اسلامی، دعوت و ترغیب به علم در سایه قرآن، برداشت نادرست از اسلام و بازتاب آن در جهان، بحران روحی و خود باختگی مسلمانان در برابر غرب، انتباه مسلمانان و مبارزه با استعمار و... را در شکل دهندگی به شاکله این تفسیر دخیل دانسته است و رویکرد های مختلف اجتماعی، علمی، فلسفی و عرفانی و نیز استفاده از اسلوب های مختلفی چون حکایت، مناجات، خطابه، سوال و جواب، به کارگیری جداول، تصاویر و نمودار و پرداختن به پیام های آیات، توجه به تناسب آیات و سور و توسعه در معانی آیات قرآنی را از شاخصه های اساسی تفسیر الجواهر قلمداد نموده است. پژوهشگر در پایان پس از بررسی ایرادات وارده به این تفسیر و مؤلف آن غالب آنها را ناشی از تقلید در گفتار و سطحی نگری منتقدان دانسته است که یا وجهی از اعتبار ندارند و یا در آنها خلط مبحث شده است.

اصحاب صُفّه، تهیدستانی بودند که در سکوی سرپوشیده‌ای به نام صُفّه در مسجدالنبی گرد آمده بودند. عوامل گوناگونی از جمله: ازدواج، طلاق، مهاجرت، مسافرت، شهادت و ... باعث می‌شد که نتوان تعداد ثابتی را از آن‌ها به دست داد. اصحاب صُفّه در شرایط سختی به سر می‌بردند؛ بنابراین پیامبر اکرم برای بهبود وضعیت آن‌ها راهکارهای متعددی را دنبال می‌کردند. مثلاً برای بهبود وضع معیشت این افراد از راهکارهای چون: تشویق به صدقه و انقاق، تشویق به ازدواج، استفاده آر غنایم و درآمدهای ناشی از جنگ‌ها و ... استفاده می‌نمودند. آن‌ها از نظر قرآن کریم و روایات اهل‌بیت (علیهم‌السلام)، دارای مشخصه‌ها و کارکردهایی از جمله: جهاد در راه خدا، شرکت در تمامی غزوات پیامبراکرم ، زودتر از دیگران سلاح برگرفتن، دفاع از حریم ولایت، آموزش قرآن و طلب علم، زهد و بی‌اعتنایی به دنیا و ... بودند. تنها آیه‌ای که در شأن اصحاب صُفّه نازل شده، می‌توان به آیه ی 273 سوره ی مبارکه ی بقره اشاره کرد. بین اصحاب صُفّه و صوفیه با توجه به اینکه در برخی ویژگی‌ها از جمله نحوه ی زندگی و پوشش مشترک بودند، هیچ ارتباطی نمی‌توان یافت چرا که بین زمان شکل‌گیری اصحاب صُفّه و صوفیه فاصله ی زیادی بوده و واژه ی صوفی و مشتقات آن در زمان پیامبر اکرم مصطلح نبوده و سابقه ی استفاده از آن به اندکی پیش از سال 200 ق برمی‌گردد.این پژوهش در پی بررسی و تحلیل کارکردهای اصحاب صُفّه و قابلیت الگوگیری از آنان است. نحوه ی مدیریت و تعامل با آنان توسط پیامبر نیز در این میان مد نظر بوده است. روش تحقیق توصیفی تحلیلی با استفاده از ابزارکتابخانه‌ای بوده است.

زینت متعالی و آراستگی مادی و معنوی از نیازهای روحی انسان و امیال فطری است و انسان به طور طبیعی از زیبائی و آراستگی خود و دیگران لذت برده و بدان تمایل دارد و از زشتی و پلیدی بیزاری می‌جوید، خداوند میل به زیبائی و زینت را در فطرت انسان نهاد و از آن بهره‌مند نموده تا به درک زیبائی معنوی و جمال نامتناهی برسد و خود را از زشتی و پلیدی دورگرداند و در سایه آن به تعالی روحی و حیات طیبه دست‌یابد و هم‌چنین ارتباط و مؤانست با دیگران که لازمه زندگی بشر است بوجود آید، بنابراین زینت متعالی نقش مهمی در شکل‌دهی به شخصیت انسان و حیات فردی و اجتماعی داشته و اثرات مطلوبی بر ابعاد مختلف اجتماع از جمله ایجاد و تقویت ارتباطات، ارتقاء فرهنگ، سلامت روانی تحکیم بنیان خانواده و اعتلای عزت و اقتدار سیاسی دارد، لذا لازم است با تربیت صحیح و توجه متعادل به زینت‌های مادی و معنوی، عاملی برای رشد و تعالی فرد و جامعه شود، باتوجه به ضرورت و اهمیت آن در این پژوهش به روش توصیفی و با استفاده از ابزار کتابخانه‌ای سعی شده است به‌وسیله آیات قرآن کریم و احادیث و سیره پیشوایان معصوم علیهم السلام، مفهوم زینت اصیل که تعالی دهنده بشر است تبیین و ضرورت و آثار مطلوب آن در ابعاد مختلف اجتماعی بررسی گردیده و اعتدال و هماهنگی در توجه به زینت ظاهری و باطنی و هم‌چنین حدود و شرایط و آفات مهم آن از قبیل اسراف در زینت و تجمل و رهبانیت ارزیابی شده تا از افراط و تفریط در این زمینه جلوگیری شود و در ضمن بوسیله آموزه‌های دینی الگوی صحیح آراستگی به جامعه ارائه شود تا زمینه رشد و کمال فردی و اجتماعی فراهم شود.

موضوع این رساله نقش فضایل اخلاقی در زندگی بر اساس مواعظ نبوی به ابوذر با تکیه بر منابع معتبر شیعی می باشد. هدف از تدوین این رساله، آن است که با فهم و و معرفت یابی به مواعظ نبوی به ابوذر، روش و منش سبک زندگی اسلامی را دریابیم و با عمل و به کارگیری این مواعظ در زندگی چنانچه پیامبر اکرم فرمودند سعادتمند در دنیا و آخرت شویم (یَا اباذر، احْفَظْ مَا أَوْصَیْتُکَ بِهِ تَکُنْ سَعِیداً فِی الدُّنْیَا وَ الْآخِرَةِ)(طوسی ص 526). بنابراین برای تحقق این هدف، ضرورت دارد که به شرح و بیان این مواعظ بپردازیم چرا که برای سعادتمندی، چه نسخه ای بهتر از نسخه شفابخش شخصیت بی بدیل و راسخ سر سلسلة خاندانی پاک، خاندان عصمت و طهارت ، خاندان شرف و عظمت، خاندان فضیلت و کرامت، از بزرگ ترین پیامبران و افضل و اشرف خلایق که خود به منبع وحی متصل بوده و این مسیر را پیموده و به معبود خویش تا (فکان قاب قوسین او ادنی) تقرب جسته، لذا با بیان و شرح این مواعظ امید است که آرزومندان راه سعادت، با توفیق خداوند عالم و عنایات اهل البیت و همت و اراده خویش به کمال مطلوب نائل آیند.ب-مباني نظري شامل مرور مختصري بر منابع، چارچوب نظري ، پرسش¬ها و فرضیه ها: با توجه به موضوع رساله، از جمله منابع دست اولی که مواعظ نبوی خطاب به ابوذر را بیان کرده اند عبارتند از: کتاب بحار الانوار، مکارم الاخلاق و امالی شیخ طوسی است و در کنار این منابع در شرح و توضیح مواعظ نبوی خطاب به ابوذر از کتب حدیثی گوناگون نیز استفاده شده و همچنین به کتاب هایی که پیرامون این مواعظ به طور مستقیم وغیر مستقیم بوده، مراجعه شده است.- يافته هاي تحقیق: از مهم ترین یافته های این تحقیق آن است که: معرفت یابی به این نصایح و عمل به آن ها قبل از این که رستگاری ابدی را برای ما به ارمغان آورند، دنیای ما را آباد می کنند و به ما کمک می کنند که در تمام مراحل زندگی دچار تشویش و نگرانی نشویم و همواره در فراز و نشیب زندگی آرام باشیم و همچنین با دیگران نیز به بهترین وجه ممکن برخورد کنیم و آسیبی از جانب ما متوجه آنها نشود وَ عِبادُ الرَّحْمنِ الَّذینَ یَمْشُونَ عَلَی الْأَرْضِ هَوْنا...؛ و بندگان (واقعی خدای) رحمان کسانی اند که بر (روی) زمین با آرامش و فروتنی راه می روند... (فرقان/ 63). که تحقق این امر از بزرگترین سرمایه ها در زندگی دنیاست و افرادی هستند که حاضرند تمام سرمایه خود را بدهند ولی در زندگی به آرامش حقیقی دست یابند .ث- نتيجه گيري و پيشنهادها: برای این که انسان بتواند فضایل اخلاقی را در وجود خود پدید آورد در ابتدا نیاز به زمینه سازی دارد که می تواند شامل: ایجاد انگیزه برای حرکت به سمت فضایل اخلاقی، وجود عوامل هشدار دهنده که باعث بیداری انسان می شود و در نهایت معرفت یابی صحیح به واقعیت های عالم هستی که باعث آن می شود که حسن فضایل و زشتی رذایل را به خوبی درک کند. در مرحله بعد از زمینه سازی برای ایجاد و رشد فضایل اخلاقی لازم است که انسان برای حرکت به سوی فضایل موانع راه را بشناسد و آن ها را برطرف نماید. بعد از این مرحله است که می تواند فضایل را در خود ایجاد کرده و زندگی دنیا و حیات ابدی خود را آباد کند. با توجه به موضوع این رساله، پیشنهاد می شود. دانشجویانی که به دنبال تکامل و رستگاری خود هستند، می توانند مواعظ و نصایح سایر ائمه را مورد بررسی قرار دهند تا بتوانند به طرق سعادت معرفت یابند و انشاء الله با عنایات حضرت حق و همت خویش این مسیر را بپیمایند.

این پژوهش، با هدف شناسایی اعضاء و مولفه‏های معنایی اعضای حوزۀ معنایی ولایت و ارتباط آن، با مفاهیم مرتبط در قرآن و ترسیم حوزه‏ها و ارتباط بین آن‏ها، و در قالب نمودار و آسیب شناسی معرفت شناختی مفاهیم حوزۀ معنایی ولایت، در پاسخ به سوالات پژوهش انجام شده ‏است. دامنه پژوهش، در راستای هدف، به مفاهیم مربوط به مرحله استمرار دین، به ویژه کلمات ولیّ، مولی، أولی، امام و خلیفه، یعنی صورت‏های اسمی در سه حوزه ولایت، امامت و خلافت محدود شده ‏است. به خاطر عدم وجود تصویر روشن از این مفاهیم و رابطه بین آن‏ها، روش‏شناسی اکتشافی برای این پژوهش انتخاب شده ‏است. در این پژوهش که با رویکرد اصلی ساختگرایی و رویکرد کمکی فقه‏اللغوی ـ تاریخی در معنی‏شناسی زبان‏شناختی و بر اساس روش حوزۀ معنایی و با بهره‏گیری از روش‏های تحلیل مولفه‏ای و روابط مفهومی انجام شده‏ است، تلاش شده است بر خلاف پژوهش های پیشین در این زمینه، رویکرد زبانی، رویکرد غالب باشد و نگاه به مسئله کل نگر و سیستمی باشد که این خود، ضرورت پژوهش را مشخص نموده است.این پژوهش نشان می‏دهد که بین دو کلمه ولیّ و مولی، با وجود اشتراک در تعداد زیادی از مولفه‏های معنایی، رابطه مفهومیِ ترادف برقرار نیست. مولفه نَسَبیّت که در کنار مولفه سَبَبیّت در مفهوم ولیّ وجود دارد، در مفهوم مولی نیست. در عوض، در مفهوم مولی مولفه‏های تعیّن، ظهور و تمکین وجود دارد که در مفهوم ولیّ نیست. بر اساس همین یافته، أولی به معنای مولی‏تر است و نه ولی‏تر. همچنین مشخص شده‏ است که سه حوزۀ معنایی ولایت، امامت و خلافت، دارای ارتباط اشتراک در اعضاء و مولفه‏های معنایی هستند و ارتباط بین دو حوزه امامت و خلافت، از ارتباط بین دو حوزه ولایت و امامت و دو حوزه ولایت و خلافت قوی‏تر است. علاوه بر این، پژوهش روشن نموده است که رابطة امّة ـ امُة، مانند دو رابطه ولیّ ـ ولیّ و مولی ـ مولی، دو طرفه و تراکنشی است.