جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از ویژگی‌های‌های تفسیر «التبیان فی تفسیر القرآن» اثر شیخ طوسی، نقل روایات و اقوال تفسیری فریقین است. مؤلف در عمل به این ویژگی به یک روش عمل نکرده و در نقل روایات اهل بیت(ع) با تغییر یا حذف برخی واژگان روایت، بیشتر به موضوع اصلی آنها اشاره می­کند. در نتیجه، روایات دچار آسیب‌هایی نظیر نقل به معنا، تقطیع و اختصار شده است. از سویی، نقش مرجع بودن این تفسیر در انتقال بسیاری از روایات به تفسیر «مجمع البیان» طبرسی و از آن به تفاسیر بعدی شیعه، بویژه تفاسیر روایی بر اهمیت این مسأله افزوده است. نوشتارحاضر، ضمن اشاره به دسته‌بندی نقل به معنا از نگاه پژوهشگران، به بررسی ابعاد و گونه‌های آن در تفسیر «التبیان» پرداخته و نشان داده است که برخی روایات در «التبیان» دچار نقل به معنا شده است. گونه‌های متنوعی از نوع جایگزینی، حذف و اضافه و جابجایی در سطح واژگان و جملات و گاه، ترکیب آنها با دیگر عوارض حدیثی مشاهده می‌شود و فهم معنای روایت را بدون توجه به اصل روایات در مصادر دشوار ساخته است. نقل به معنا در برخی موارد، بویژه در روایاتی که مصادر آنها موجود نیست، موجب سلب اعتماد به آنها شده است.