جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

توماس مرتن در سال 1959 با اسلام و آموزه­های دینی آن آشنا شد؛ مواجهه او با اسلام از طرق متعددی شکل­گرفته­است. زمانی که مرتن با مسلمانان و دانشجویان اسلامی ارتباط برقرارکرد، زمانی از حیاتش بود که عرفان و حیاتِ روحانی برایش پررنگ­ترین دغدغه­های ذهنی به­شمارمی­آمدند. او با مطالعه اشعار صوفیانه با آثارِ شوان[1] و گنون[2] آشنا شده­بود؛ تاثیرگذارترین شخص در آشنایی مرتن با اسلام شخصی به نام لویی ماسینیون بود. توماس مرتن در سال‌‌های پایانی دهه 50 با اسلام و آموزه‌‌های آن آشنایی­یافت؛ آشنایی و مواجهه‌‌ وی با اسلام از طرق متعددی شکل­گرفته­است. از این راه‌‌های آشنایی مرتن می‌‌توان به مواجهه و مطالعه‌‌ متون اصلی دین اسلام از جمله قرآن و همچنین دیدار و مکاتبه با شخصیت‌‌های مسلمان (صوفی) در طول حیاتش اشاره­نمود. مرتن تأثیرات زیادی از اسلام پذیرفت و آشنایی او با اسلام در غنابخشی اندیشه‌‌های دینی و عارفانه‌‌اش نقش بسزایی داشته­است؛ از مهم‌‌ترین تعالیم تصوف که مرتن آن را اخذکرده­است می‌‌توان به این آموزه اشاره­نمود که تمامی انسان‌‌ها می‌‌توانند با دنبال­کردن ایمان و اعتقادات خویش و نگریستن در نشانه‌‌های شخصی خداوند در هرچیزی به شناخت خدا و علم به او دست­یابند.

از اندیشه‌‌های منحصر ‌بفرد توماس مرتن، راهب معاصر مسیحی می­توان به پروژه گفتگوی بینا-دینی که وی در رسالات و مقالات متعددش به آن پرداخته است، اشاره کرد. مرتن بر آن بود تا طرح کلی اندیشه­اش یعنی پروژه­ی گفتگوی بین ادیان با غیر مسیحیان را توسعه دهد و در آن گفتگو، مسیری بیابد که بر پایه­ی اشتراکات و تشابهات اعتقادی و مناسک عملی باورمندان ادیان غیر مسیحی، راهی برای غنای تجربه­ی دینی بشر در همه ادیان بیابد و مسیر ارتباط دینی آنها با مسیحیت را بگشاید. در این مقاله بر آنیم تا در ابتدا مواجهه­ی توماس مرتن با دین اسلام، مشخصاً تصوف و عرفان اسلامی را توضیح دهیم و سپس در بستر پروژه­ی گفتگوی بین ادیان که وی مطرح می­نماید، گفتگوی میان اسلام و مسیحیت را تحلیل نماییم. این تحلیل با رجوع به مفاهیم مهم تصوف که مورد نظر مرتن است نظیر ذکر، مراقبه، بقاء و فنای فی الله صورتبندی می‌شود و سپس می‌توانیم نتیجه بگیریم که دیدگاه مرتن مبنی بر اینکه می‌توان از مسیر عرفان، مسیحیت و اسلام را به یکدیگر نزدیک کرد، ادعایی قابل پذیرش است گرچه عاری از نقد نیست.