جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

یکی از مباحثی که در تعالیم دینی و قرآنی و آیات و روایات ما همواره مورد توجه قرار گرفته و به تبع آن به متون ادبی و عرفانی ما نیز راه یافته است، بحث مبارزه با نفس است. از سوی دیگر، بررسی نقل­ قول­ های مستقیم (DS) یکی از راه­های بازنمایی گفتار و اندیشه است. کتاب اسرارالتوحید که موضوع آن احوال و اقوال ابوسعید ابوالخیر عارف نامی قرن چهارم و پنجم (357-440) است و به قلم یکی از نوادگان او به نام محمدبن منور، به رشتۀ تحریر درآمده، دربردارندۀ احوالات و سخنانی است که یا از زبان خود ابوسعید نقل شده یا دیگران دربارۀ وی گفته‌اند و شامل مباحث مهمی در تصوّف است. در این پژوهش بر آنیم تا با استفاده از منابع کتابخانه­ای و به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، بر مبنای نقل قول‌هایی که به‌صورت مستقیم از ابوسعید در کتاب اسرارالتوحید از زبان محمدبن منوّر نقل شده است، به بررسی فضای دیالوگی (بافت فیزیکی) و ساخت نحوی و برنامۀ راهبردی این نقل ­قول­ ها بپردازیم تا بر اساس آن به تحلیل نظام فکری ابوسعید دربارۀ مبارزه با نفس دست یابیم. نتایج حاصل از تحقیق نشان­ دهندۀ این نکته است که برخلاف برخی هنجارگریزی­های ایدئولوژیکی که ظاهراً در رفتار ابوسعید در کتاب اسرارالتوحید دربارۀ مباحثی چون حج، سماع، زهد و ساده‌زیستی وجود دارد، در باب مبارزه با نفس، نه‌تنها هنجارشکنی ندارد بلکه کاملاً همسو با تعالیم دینی و قرآنی و اعتقادات فقها و متشرّعین است.