جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

گفتمان‌کاوی یکی از روش‌های جدید است که به کشف معنای متن و لایه‌های زیرین آن می‌پردازد. آیۀ ۲۵ سورۀ انفال از آیات موردبحث میان عالمان مسلمان است که نظرات تفسیری گوناگونی پیرامون واژۀ «فتنه» و مفهوم آن ذیل آیه مطرح شده است. توجه به گفتمان مطرح در آیه راهی برای دریافت‌های روشمند معنای مورد نظر در آن است. نوشتار حاضر به‌دنبال پاسخ به این مسئله است که محور اصلی گفتمان آیۀ ۲۵ سورۀ انفال چیست. ازاین‌رو، تلاش شد تا با در نظر داشتن ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و ارزشی‌ای که متن در بستر آن به وجود آمده است به دریافت تازه‌ای از گفتمان آیۀ مورد نظر دست یافت. در پژوهش حاضر، که به روش تحلیل گفتمان انجام شد، با توجه به مفهوم‌شناسی واژۀ فتنه و ساختار زبانی و دستوری آیه و با عنایت به روابط همنشینی و جانشینی، این نتیجه حاصل آمد که دالّ مرکزی گفتمان مورد نظر مفهوم «ولایت» است. با توجه به سیاق آیات و قرائن داخلی و بیرونی، روشن می‌گردد که رسالت پیامبر گرامی اسلام (ص) و دین اسلام جریانی ولایت‌محور است و راه مقابله با فتنه‌ها تمسک به کتاب خدا و سنت پیامبر (ص) و همچنین ولایت است. گفتمان آیۀ ۲۵ سورۀ انفال گفتمانی تحذیری و آگاهانه است که روابط اجتماعی را میان گروه‌های مختلف تنظیم می‌کند. ازاین‌رو، فتنه در نظام مفهومی قرآن جایگاه ویژه‌ای می‌یابد و ساختارهای ارزشی و ضدارزشی حول دالّ مرکزی این گفتمان، که ولایت‌مداری است، شکل می‌گیرد.

«تکرار» کارکردهای مختلفی در متون ادبی دارد. اگرچه این شیوه را در بیشتر سوره­های قرآن کریم می­توان جُست، اما سوره یوسف یکی از بهترین نمونه­های آن است.با وجود انحصار بیان داستان حضرت یوسف (ع) در این سوره و عدم تکرار آن در سوره­های دیگر، سوره یوسف (ع) دارای محتوایی تکرار شونده در درون خود است و با تدبر در آن، می­توان نوعی توازن و تشابه را مابین فرازهای مختلف آن قائل شد. نوشتار حاضر بر مبنای روش توصیفی ـ تحلیلی به تبیین برجسته­ترین الگوهای تکرار در سوره مذکور در قالب چهار الگوی تکرارشونده «رؤیا، کید و پیراهن»، «مکان‌های متناقض­نما»، «افعال متضاد» و «عاقبت نیک تمامی چهره­های داستان» می­پردازد. این الگوها از یک سو، با ارائه یک پوشش عاطفی، معنا و مفهوم نهفته متن را برجسته می­سازد و از طرف دیگر، انواع تکرار به تجسّم مفاهیم و مضامین آیات و نیز عواطف و هیجانات مدد می‌رساند.

«طومارهاي بحرالميت» که در قرن بيستم کشف شده، به بزرگ‌ترين کشف کتاب‌مقدسي قرن بيستم معروف است. چون طومارها بيش از دوهزار سال از دسترس بشر خارج بوده است، ضرورت دارد پژوهش‌هاي تطبيقي درخصوص اين فرقه و ديگر اديان صورت گيرد. هدف از پژوهش حاضر نيز بررسي تطبيقي يک جنبه از مباحث توحيدي ميان قرآن کريم و طومارهاي بحرالميت است. گردآوري اطلاعات در اين نوشتار به شيوه کتابخانه‌اي بوده و پردازش آنها به روش توصيفي ـ تحليلي انجام گرفته ‌است. نتايج اين پژوهش نشان‌دهنده اشتراک قابل توجه مضامين قرآني و محتواي طومارها درخصوص برخي از صفات خداوند است که از جمله آنها مي‌توان به عدل الهي، کرسي الهي، رحمت عام الهي، حکمت الهي، رحمت عام الهي، هدايت الهي و تقدير الهي اشاره کرد.

از جمله رویکردهای کاربردشناسانه در زبان که امکان بازخوانی متون دینی را به مثابه گفتمان فراهم می‌آورد، رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی است. در پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی، ساحت‌های مجاهدت با عنایت به آیاتی که به صورت مصرّح و یا غیر مصرّح به جهاد اشاره دارند بر پایه رویکرد تحلیل گفتمان انتقادی فرکلاف در سطوح سه گانه توصیف، تفسیر و تبیین، مورد بررسی قرار گرفت، تا بتوان با در نظر داشتن ساختارهای اجتماعی، فرهنگی و ارزشی که متن در بستر آن به وجود آمده است، به دریافت تازه‌ای از گفتمان مجاهدت در قرآن دست یافت. شبکه گفتمانی جهاد در مواجهه با نظم گفتمانی موجود در جامعه جاهلی زمان نزول و نیز ادوار پسینی نزول، با قرار دادن اصل دفاع و نیز مقاتله و مجاهده در راه خدا، به عنوان دالّ مرکزی گفتمان جهاد در قرآن، مجموعه‌ای از عناصر و ارزش‌های مفهومی را باز تعریف کرده و از طریق این نظام ارزشی جدید، ساحت‌های مجاهدت تبیین و بسیاری از حوزه‌های معناییِ در گردش در جامعه را تغییر داده است. مهم‌ترین این تغییرات باز تولید مناسبات قدرت در جامعه است که مناسبات اجتماعی را نظمی تازه می‌بخشد و مناسبات قدرت را ذیل نظام‌های معنایی و معرفتی دوگانه‌ای چون حق و باطل، الله و طاغوت، ایمان و کفر و غیره باز تعریف می‌نماید. تغییر و اصلاح اندیشه و باورهای درونی و ترسیم هنجارها در نهایت مخاطب گفتمان را به سوی کنش اجتماعی مناسب در راستای نظام‌های بهنجار سوق می‌دهد.

عنوان پایان نامه تفسیر آیات علمی، بررسی تطبیقی ​​تفاسیر المنار و المیزان می باشد.تفسیر علمی یکی از روش های درازمدت تفسیر است که با تألیفات فراوانی که در ایران به چاپ رسیده، به تفاسیر جدی تبدیل شده است. دوره معاصر این جریان تفسیری همواره موافقان و مخالفانی داشته که از جهات مختلف بر پایداری یا عدم ثبات آن صحه گذاشته اند، اما در این مبارزه هر یک از طرفین کمتر به موارد ضروری توجه کرده اند. در این پایان نامه، شش قانون خاص برای مفسران علمی ترسیم شده است. مفسران علمی در حوزه علم و قرآن حداقل در برخی از آیات، هماهنگی قرآن و علم در بیان اطلاعات هستی شناختی، گفتمان قرآن در علم، واقع گرایی زبان قرآن در گزاره‌های هستی‌شناختی در مقابل ماهیت انگیزشی و سنتی زبان، واقع‌گرایی علم است و از این رو آن را برای تفسیر آیات معتبر می‌دانند و آن را برداشت علمی دقیق‌تری از آیات می‌دانند. قرآن که این روش تفسیری را ایجاب می کند. البته این دیدگاه کوچکی از تبیین علمی است که برخی از مفسران علمی برداشت بسیار بالاتری از آن دارند. در این رساله با تبیین این ضروریات، اعتبار مفسران علمی نشان داده شده است; در این موضوع اختلافاتی نیز مطرح شده است و مهم ترین نکته در این نامه ذکر نظرات مفسران بزرگ شیعه و سنی علامه طباطبایی و رشید رضا است تا نظرات آنان در موضوع تفسیر علمی روشن شود. . رویکرد من در نگارش رساله، تکیه بر تفاسیر المیزان و المنار در آیات علمی و مراجعه به کتابخانه ها و کتب تفسیری در تفسیر آیات مذکور است.مخالف قرآن و آی تی. به نوعی بیان اعجاز قرآن.

بررسی روش های فهم آیات مشکله با تاکید بر تفسیر المیزان تفسیر در لغت به معنای ایضاح و تبیین است و در اصطلاح عام به شرح و توضیح کتاب‌های علمی و ادبی و فلسفی اطلاق می‌شود.دایره المعارف بزرگ اسلامی واژه تفسیر را اینگونه معرفی میکند: اصطلاحی است در علوم انسانی که به توضیح معانی آیات قرآن کریم و استخراج معارف از آن می‌پردازد.علامه طباطبایی تفسیر را اینچنین تعریف کرده است:" تفسیر عبارت است از بیان کردن معنای آیه های قرآن.روشن کردن و پرده برداری از اهداف و مفاهیم آیات" تفسیر قرآن از عصر نزول قرآن آغاز شده است و پیامبر اکرم اولین مفسر قرآن بودند.پس از ایشان صحابه و درراستای آنها امیرالمؤمنین علیه السلام و سپس تابعین و در دوره های بعد هم تفسیر قرآن ادامه داشته است. البته در قرون اخیر تفسیرها صورت ویژه و فنی پیدا کردند ونگاه های متفاوت مفسران به قرآن سبب به وجود آمدن روش های مختلف تفسیری شد. یکی از این روش ها تفسیر قرآن به قرآن است که علامه طباطبایی مفسر شیعه این روش را برای المیزان برگزیده است و درواقع از طریق آیات قرآن سایر آیات تفسیر می‌شود ومقصود آیه کشف می‌شود و ابهام برطرف می‌گردد. یکی از مباحثی که در تفسیر قرآن کریم وجود دارد، بحث آیات مشکله است.آیات مشکله به آیاتی گفته میشود که آنها به شکلی مبهم هستند و درباره آن آیات بین مفسرین اختلاف نظر زیاد است. البته باید توجه داشت که این اختلاف نظرها و ابهامات به خاطر دوری ما از زمان نزول قرآن وعدم دسترسی به پیامبر اکرم که مبین قرآن بودند به وجود آمده است .این ابهامات ازجنبه های مختلف می‌توانند برای ما نمود پیدا کنند. و در زمان نزول قرآن کریم مفهوم تمام آیات قرآن کریم روشن بوده است. البته عوامل دیگری هم در عصر ما سبب ابهام در آیات شده اند. البته میزان مشکل بودن آیات به یک اندازه نیست و فهم برخی آیات نسبت به بقیه آیات مشکل تر است زیرا عواملی که سبب مشکل شدن آن آیات هستند بیشتر است. نکته دیگری که باید در نظر داشت این است که برخی آیات را معاندین یا غافلین به عنوان اشکال و ایراد در قرآن کریم مطرح می‌کنند که در واقع آیات مشکله نیستند بلکه با تحقیق و دقت، مفهوم این آیات روشن می‌شود. درواقع آیات مشکله آیاتی هستند که در این آیات برای مفسرین هم نوعی ابهام وجود دارد و برای فهمشان نیاز به علم و تحقیق و زهد بیشتری است. مثلا برای فهم بسیاری از آیات قرآن دانستن زبان عربی کافیست و منظور آیه واضح است اما در برخی از آیات حتی اگر به زبان عربی تسلط کافی هم داشته باشیم اما از شان نزول و روایات وبرخی موارد دیگر غافل باشیم نمی‌توانیم مفهوم آیه را کشف کنیم. به نظر می‌رسد در المیزان برای فهم آیات مشکله با توجه به نوع مشکله بودن آیه، روش های مختلفی به کار گرفته شده است. نگارنده در صدد این است که روش های فهم آیات مشکله در المیزان را بررسی کند و از آنجایی که برای فهم آیات قرآن روش های متفاوتی وجود دارد، این پژوهش به تبیین روش‌ها در برخی از آیات مشکله در ترجمه المیزان می‌پردازد و دیدگاه علامه را در تفسیر المیزان واکاوی می‌کند.

در این رساله نویسنده بدنبال این بوده که روش علامه را در این تفسیر نشان دهد و لذا ضمن پرداختن به جریان های فکری در عصر ایشان تلاش کرده تا مبانی علامه و روش های وی را در این تفسیر نشان دهد.

علامه طباطبایی گرچه رویکردهای زیادی در تفسیر آیات قرآن وجود دارد، اما رویکرد تفسیر قرآن به قرآن را در پیش گرفته است که از عالی ترین و عالی ترین رویکردهای تفسیری به شمار می رود. این محقق با هدف تأیید صحت تفسیر خود و رساندن معنای صحیح آیه، تفاسیر و تبیین خود را از آیات با اقوال و قرائت مختلف ائمه اهل بیت علیهم السلام پشتیبانی کرد. بر اصل ایشان که در تفسیر قرآن کریم و سنت رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم اختلافی وجود ندارد. درک نادرست بشر از قرآن کریم و اهداف دور و نزدیک آن. از این منظر، این پژوهش رویکردی را که علامه طباطبایی در کتاب تفسیر البیان خود در توافق حدیث و قرآن در زمان تألیف این کتاب دنبال کرده است، و نیز روشنفکران مختلف روشن می کند. جریان هایی که در طول آن وجود داشته است. برای دستیابی به اهداف تحقیق، پژوهش به چند فصل تقسیم شد که از طریق آن به دنبال احاطه چند موضوع برای رسیدن به نتایج مطلوب تحقیق بودیم، به همین دلیل نکات زیادی در روش علامت مورد بررسی قرار گرفت. از جمله تأثیر بناهای لفظی اصولی در تفسیر قول، و بناهای عقلی و متعاقب آن، علاوه بر تأثیر بناهای ادله شرعی و دارایی های عملی در کتاب خود، با ارائه توضیحات و تفاسیر. رویکرد او با توجه به این نکات با مثال هایی پیرامون آنها. این پژوهش با رویکردی که در تفسیر قرآن کریم و نظرات و آرای مهمی که در این مسیر در بر داشت بر مبنایی اساسی، به نتایج بسیار مهمی رسید که جایگاه عالم و نقش والای و برجسته وی را در این عصر نشان داد. تأکید بر پیوند نزدیک قرآن کریم با خاندان پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم در تفسیر قرآن است، زیرا آنها یکپارچه هستند. واحد بر اساس حدیث دو ثقل.

شناخت رویکردهای قرآن‌پژوهی مفسران، زمینه فهم، تحلیل و نقد آرا و نظرات ایشان را فراهم می‌سازد؛ زیرا متون تفسیری، متأثر از جهان‌بینی و انگاره‌های ذهنی مفسر و نیز بازتابی از اقتضائات فرهنگی و اجتماعی عصر اوست. تأثیر عنصر جنسیت نیز در فهم متون دینی از جمله مقولاتی است که اخیراً در حوزۀ فهم و تفسیر قرآن، موضوعیت یافته است. از این رو، این پژوهش با روش توصیفی ـ تحلیلی در یک بستر تطبیقی به بررسی گرایش، مبانی و روش‌های تفسیری «آمنه ودود» و«بنت‌الشاطی»، دو تن از بانوان قرآن‌پژوه پرداخته است. نتایج به دست‌آمده، حاکی از آن است که گرایش تفسیری آمنه ودود، اجتماعی، فراجنسیتی و عدالت‌محورانه است. او در این راستا از روش هرمنوتیکی و تحلیل‌های فلسفی در تبیین گفتمان‌های قرآن بهره برده است. جهت‌گیری مبانی و روش‌ها در فهم قرآنیِ آمنه ودود در تفسیر اجتماعی‌اش، او را به احکام اسلامی در حوزه زنان می‌کشاند تا خوانشی نو و عصری از آن‌ها ارائه دهد. اما گرایش تفسیری بنت‌الشاطی، ادبی ـ کلامی در راستای اعجاز بیانی قرآن است. او تلاش دارد تا از نگاه زبان‌شناسانه، بر اعجاز بیانی قرآن تأکید کند و آرایی همسو با جریان تفسیر بیانی را مطرح نماید.

«خوتیر ینبل» خاورشناس هلندی در زمینه اصطلاحات بنیادی روایات اسلامی و تاریخ‌گذاری احادیث نظرات مهمی را بیان نموده به نحوی که اصطلاح شناسی او محور بررسی‌های فقه الحدیثی غربیان قرار گرفته است. در این پژوهش مصطلحات حدیث‌ پژوهی وی با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، مورد تحلیل قرار گرفت و در پاسخ به این پرسش که عوامل مؤثر در شکل‌گیری رویکرد ویژۀ حدیث‌پژوهی خوتیرینبل چیست و اصطلاحات ابداعی وی از چه میزان کارآمدی برخوردار است؟ این نتیجه حاصل شد که عوامل شکل گیری رویکرد حدیثی او، خانواده شرق شناس ، سنت‌های خاورشناسان در مطالعات حدیثی از جمله روش تاریخ‌گذاری احادیث و نیز تاثیر برخی خاورشناسان و مسلمانان نواندیش است. ینبل با ابداع برخی اصطلاحات و به مدد ابزار دیداری به ترسیم شبکه اسناد حدیثی پرداخته و «طرق شیرجه‌ای» را شاهدی تاریخی برای شناخت خاستگاه حدیث می‌داند. طبق مفهوم سازی ینبل، این طرق، نمودی از رشد وارونه اسناد و بیانگر جعل حدیث است. در حالیکه در نظام حاکم بر اعتبارسنجی مسلمانان از اسناد، اگر چه تعدد طرق اطمینان صدور را افزایش می‌دهد اما مفرد بودن روایت به تنهایی موجب ضعف حدیث نمی‌شود. اصطلاح طرق شیرجه‌ای با اصطلاح «تدلیس» و طرق «متابع و شاهد» در میان مسلمانان ارتباط دارد.