جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

هسته اصلی کتاب «ایمان در جاده» بر پایه این فرض است که سفر می‌تواند به عنوان یکی از جدّی‌ترین شیوه‌های گفتگوی ادیان مورد ملاحظه و بررسی فعّالان حوزه گفتگو قرار بگیرد. از آن‌جا که جوهره اصلی سفر پویایی و حرکت است و از آن‌جا که این حرکت می‌‌‌تواند بار بین‌الادیانی گرانباری را در دل خود حمل کند، میلیون‌ها سفرنامه وجود دارد که نویسندگان در آن به شرح وقایع خود در سفر پرداخته‌اند. پرسش این است که از این اشکال مختلف سفر چه می‌توان یاد گرفت؟ سراسر متون مقدّس روایتی پویا از حرکت بی وقفه است؛ از هبوط انسان و تبعید از عدن تا سرگردانی‌های ابراهیم در دل جادّه، از خروج قوم بنی‌اسرائیل از مصر، از راهبان مانوی در جادّه‌ها، از بودا که کاشانه‌اش را ترک گفت و در جنگلی زیر درخت ریاضت کشید، از سرگردانی‌های عیسی و حواریونش، از هجرت حضرت محمد(ص) و پیروانش. با پای نهادن به جهان مدرن و «دموکراتیزه شدن سفر» دیگر تنها رهبران دینی، سیاسی و یا تجّار نیستند که استطاعت رفتن به سفر و جابه‌جایی را دارند. هر روزه شمار زیادی مسافر از سرزمینی به سرزمین دیگر می‌رود و بی‌شمار انسان را در طول سفر خود ملاقات می‌کند که باورها و اعتقادات دینی متمایزی با او دارد. این کتاب شروع تأملی است در خصوص نقش سفر در کاستن کژفهمی‌ها و سوءبرداشت‌های پیروانِ مختلف ادیان نسبت به یکدیگر. سفر در این پژوهش، به واسطه فراگیریش در میان اقشار مختلف جامعه، به عنوان یکی از شیوه‌های مؤثر امروزی در عرصه گفتگوی بین‌ ادیان معرفی می‌شود. نویسنده با گردآوری روایت‌هایی که اصول گفتگوی ادیان را دربر می‌گیرد، سفرنامه‌ها را واکاوی می‌‌کند

پیش‌انگاره نقد تاریخی این بود که کتاب مقدّس باید مانند‌ سایر منابع عرفی با‌ رویـکرد تـاریخی فـهم شود. جریان نقد تاریخی کتاب مقدّس ابتدا در میان پروتستان‌های لیبرال به وجود آمد و افزون بر این‌که پروتستان‌های محافظه‌کار را به تکاپو واداشت، کاتولیک ها را نیز با چالشی جدی مواجه نمود. مساله اصلی نوشتار حاضر چگونگی رویارویی کلیسای کاتولیک با چالش نقد تاریخی است. نگرانی کلیسای کاتولیک این بود که کاربست نقد تاریخی جنبه‌های بشری کتاب مقدس را پررنگ کند و از جنبه های الوهی آن بکاهد و در نتیجه با گذشت زمان حجیت کتاب مقدّس زیر سوال برود. از این رو، در ابتدا کلیسای کاتولیک کاربست نقد تاریخی را محکوم و پیشگامان این جریان را تکفیر کرد. نکته شایان ذکر این است که کلیسای کاتولیک به رغم مخالفت شدید و محکوم کردن روش نقد تاریخی، سرانجام به این نتیجه رسید که نسبت به تحولات دوره مدرن انعطاف بیش‌تری از خود نشان بدهد و تعامل الاهیات و فرهنگ و دستاوردهای بشری را به رسمیت بشناسد و روش نقد تاریخی را به عنوان یکی از روش‌های تفسیر کتاب مقدّس بپذیرد.

در روزگار نخستِ هر دینی، دگماها معمولاً ساده پذیرفته می‌شوند. ولی با گذر زمان، پذیرش آن آموزه دشوارتر شده و از همین روی برای باورپذیرکردن آن نظریه‌های فراوانی شکل می‌گیرد. یکی از همین دگماها آموزه کتاب مقدس است. در عصر روشنگری این پرسش مطرح شد که: «چگونه می‌توان شناختی درست درباره مسیح و نجات به دست آورد؟.» به طور سنتی، مسیحیان چه کاتولیک و چه پروتستان معتقد بودند کتاب مقدس می‌تواند چنین شناختی را به آنان بدهد؛ اما با ورود به دوران جدید و نقدهای جدی به کتاب مقدس، نظریه‌ حجیت کتاب مقدس بیش از پیش مطرح شد. عواملی چون ‌ رنسانس، نهضت اصلاح دینی، حق عمومی برای تفسیر کتاب مقدس، حذف آپوکریفا، تضعیف حکومت کلیسا، نقد‌های جدیدِ کتاب مقدس و همچنین ویژگی‌های دوران مدرن(تأکید بر خودآیینی، بدگمانی، به گذشته، نسبیت فرهنگی، اندیشه‌های الهیاتی درباره خطاناپذیری کتاب مقدس در پیدایش نظریه‌های حجیت در این دوران نقش مهمی داشتند. دیوید مکیم، نگارنده کتاب این عناصر را به تفصیل بیان می‌کند و در ادامه تفاوت بارز پیشرفت اصلاحات در انگلستان را با سایر مناطق قاره اروپا بحث و بررسی می‌کند. برای این کار به وضعیت شرایط داخلی انگلستان می‌پردازد: جنگ داخلی در انگلستان که هجوم فلسفه و علم جدید را به تعویق انداخت ؛پاک‌دینی که از منابع بومی ضد ارسطوییِ آگوستینی استفاده می‌کرد؛ روحانیانِ وست‌مینستر که راه میانه آگوستینی را در روش الهیاتی ادامه دادند و با افراط‌ عقل‌گرایان کلیسای کاتولیک سنّتی مخالفت ورزیدند؛ جان اون که حرکت به سمت شیوه تعلیمی را بیان کرد؛ دانشمندانی همچون آیزاک نیوتن، جان لاک و توماس راید که با آرای خود موجب جدایی ساحت دین و علم و تقدّم عقب بر ایمان حتی در امور دینی شدند.

فداء را یکی از تعالیم اساسی پولس می‌دانند که بیشتر در رساله‌های غلاطیان و رومیان به طورگسترده‌ای طرح و بسط یافته است. این تعلیم بنیادین به مرور زمان در اندیشه‌های آنسلم و آکویناس به شکل آموزه‌ای منسجم در کنار دیگر آموزه‌های اصلی قرار گرفت. در دورة حاضر و با توجه به چرخش‌های الهیاتی، و این که سخن از الهیات پولسی در مقام مفسر و بنیانگذار دوم مسیحیت مطرح شده است، متفکران معاصر به تبیین این آموزه پرداخته‌اند. در واقع پس از شکل‌گیری روش نقد تاریخی و اسطوره‌زدایی، فداء به مثابة یکی از اساسی‌ترین آموزه‌ها نزد متفکران مسیحی مورد بازخوانی قرار گرفت. این نوشتار می‌کوشد به شرح آرای آن دسته متألهانی بپردازد که در زمان معاصر با روش نقد تاریخی آرای خود را شرح داده‌اند. افزون برمتفکران مسیحی، متفکران مسلمان نیز در شرح و نقد این آموزه کوشیده‌اند. در این پژوهش بررسی فداء در الهیات پولسی، و نیز آرای توماس میشل، فیلیپ کویین و مایکل گولدر در جهان مسیحی به دلیل کاربرد روش نقد تاریخی، وعلامه طباطبایی و رشیدرضا دو متفکر معاصر مسلمان به سبب رجوع مستقیم به متون مسیحی، از موضوعات اساسی است.

مسئله اخلاق نزد ارسطو و پولس، پاسخ به اين پرسش است كه چگونه بايد بود؟ و نه، چه بايد كرد؟ موضوع در هر دو اخلاق، فضايل هستند و نه اعمال. در نتيجه، اخلاق در هر دو، از مجموعه قواعد و اصول رفتاري، به پرداختن به خويشتن بدل مي شود. با اين حال، اختلاف مباني پولس و ارسطو، امكان يكساني اين دو متفكر را در سامان دهي نـظرية اخـلاقي واحدي فروكاهد. شالوده اخلاق پولس بر پايه سه اصل ايمان، اميد و عشق است. ارسطو بر فضايل چهارگانة عدالت، حكمت، شجاعت و عفت تأكيد دارد كه هريك پيامدهاي معرفت شناختي چندي را در حوزه اخلاق بـه دنبال دارد. ثانياً، تأكيد بر نـقش فيض در سعادت انسان، در اخلاق پولس از يك سو و تعريف متفاوت فضيلت و تكيه بر نقش معرفت شناسانه حكمت عملي در اخـلاق ارسطو از سوي ديگر، اين تفاوت را بارزتر مي سازد. به رغم تأثير پولس از فرهنگ يوناني در شكل دهي الهياتش، وي كاملاً مستقل از اخلاق فضيلت ارسطو، مباني اخلاقي خويش را ساماندهي كرده است. تعريف اخلاق فضيلت نزد ارسطو، بررسي مختصات كلي اخلاق پولس و بازخواني سه اصل مذكور در رسالات وي و شرح و بسط تمايز آن با اخلاق ارسطو، از جمله موضوعاتي است كه اين پژوهش بدان پرداخته است.

چکیده بنابر نظر اگوست کنت، جامعه شناس فرانسوی قرن نوزدهم، ذهن بشر دارای مراحل تکوینی سه گانه است: الهیاتی(مرحله کودکی بشر)، فلسفی(مرحله جوانی) و تحصّلی(مرحله بلوغ و پختگی بشر). در عصری که بشر به مرحله آخر تکوین ذهن، یعنی علم می رسد، باید از دیگر مراحل بگذرد. پیامد این تفکَر این است که در عصر خرد محوری، دین به حاشیه می رود. بر خلاف کنت، در جهان مسیحی بسیاری از متألهان و جامعه شناسانی که دغدغه دین را داشتند به لزوم تداوم دین برای بقای جامعه تأکید کرده اند. برای نمونه دورکیم دین را عامل انسجام و همبستگی افراد جامعه می دانست. وی منشأ دین را همانند مارکس خود جامعه به شمار می آورد و می گفت خدایان چیزی نیستند مگر جامعه، امّا در دوران مدرن و پس از آن نه تنها قائل به حذف دین نبود، بلکه در تمام طول عمر خود کوشید نقش آن را در حفظ و تداوم جامعه روشن کند. از دیگر سو ماکس وبر، کوشید تا با نشان دادن تفاوت پیامبر و جادوگر، کارکرد دین را از جادو متمایز کند و سپس از آن جهت به تعریف عقلانیت و انواع آن پرداخت که نسبت آن را در عصر حاضر با دین مشخص نماید. کار برجسته وی اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری به این می پردازد که دین نه تنها مخالف خرد نبوده، بلکه در جهان مسیحی، خود سبب ظهورو پیدایش سرمایه داری شده که یکی از عناصر خردمحوری است. در این رساله ضمن بیان اجمالی آرای ناقدان کنت ودیدگاه تحقق گرایی(پوزیتیویسم) ، به بیان چالش های دین و مدرنیته، شیوه های زیستن در دوران مدرن، پسامدرن و نیز آینده دین از منظر جامعه شناسان دین پرداخته می شود.