جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

با مراجعه به آیات اخلاقی قرآن می توان فهمید که هدف اخلاق، رسیدن به کمالات معنوی و کرامت انسانی است که در آفرینش برای وی منظور گردیده است. سعادت انسان در دو جهان، به کمالات وی بستگی دارد. ابزار رسیدن به این هدف نیز برای انسانها یکسان فراهم شده و رغبت در کار نیک را، طبع اوّلین و حالت مستقیم انسان قرار داده، و میل به شرّ و تباهی را حالت تبعی دانسته است. انسان، ذاتا خوبیها را می‏خواهد و زیباییها را می‏جوید. از بدیها گریزان و از زشتیها روی گردان است. خداوند به انسان اراده و اختیار داده و او را آزاد آفریده است، تا با خواست خود خوبیها را انجام دهد، و از بدیها دوری گزیند و شایستگی خود را در انتخاب اصلح نشان دهد. پراگماتیسم رویکردی فلسفی است که گفتار و رفتار را ابزارهایی برای پیش‌بینی، حل مسئله و کنش می‌داند، و این ایده که کارکرد اندیشه بازنمایی یا بازتاب واقعیت است را رد می‌کند. در این پژوهش با روش تحلیل محتوا به مقایسه اخلاق قرآنی و مکتب اخلاقی پراگماتیسم پرداخته شده است و این نتیجه حاصل شد که قرآن کریم در بیان زیست اخلاقی ملاک و معیار مشخص کرده و به سعادت انسان ها توجه نموده است و رضایت الهی را غایت رفتار اخلاقی انسان دانسته است اما اخلاق پراگماتیستی شاخص معین ننموده و ملاک عمل اخلاقی را تشخیص انسان دانسته است و در بیان اخلاق تنها به امور مادی و دنیوی پرداخته و معنویات و آخرت را نادیده گرفته است.

دگرگونی‌های طبیعت، آموزه‌های مهمی برای ‌‌‌‌‌انسان‌ها در‌‌‌‌‌‌‌‌‌پی دارد، آشکارترین درس طبیعت، نمایش تابلو کوچکی از‌‌‌‌‌ رستاخیز الهی است، تجربه‌های فراوانی از‌‌‌‌‌قیامت در ‌‌‌‌‌‌‌‌‌دل طبیعت، جایی برای‌‌‌‌‌ شک کردن در روز‌‌‌‌‌معاد باقی نمی‌گذارد، طبیعت مرده فصل زمستان که‌‌‌‌‌ گویی بویی از‌‌‌‌‌ زندگی نبرده، با‌‌‌‌‌نسیمی بهاری، چنان با‌‌‌‌‌طراوت می‌شود که ‌‌‌‌‌گویا هیچ زمستانی به‌‌‌‌‌خود ندیده است.‌‌‌‌‌ روش انجام پژوهش در‌‌‌‌‌‌‌‌‌این پژوهش توصیفی و‌‌‌‌‌‌‌‌تحلیلی می‌‌‌‌‌باشد که ‌‌‌‌‌به‌‌‌‌‌ارزیابی نقش طبیعت ‌‌‌‌‌در‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترسیم معاد در‌‌‌‌‌‌‌‌‌ آیات‌‌‌‌‌قرآن با ‌‌‌‌‌تمرکز بر سوره دوم و‌‌‌‌‌‌‌‌ نحل به‌‌‌‌‌شرح و‌‌‌‌‌‌‌‌تفسیر پرداخته است.‌‌‌‌‌ در این پژوهش برآنیم تا به‌‌‌‌‌سوالات ذیل جواب دهیم: 1ـچگونه میتوان اعتقاد به‌‌‌‌‌معاد را ‌‌‌‌‌با‌‌‌‌‌توجه به‌‌‌‌‌پدیده‌‌‌‌‌های طبیعت‌‌‌‌‌ و ‌‌‌‌‌‌‌‌آیات مربوطه در‌‌‌‌‌‌‌‌‌قرآن در ‌‌‌‌‌‌‌‌‌جامعه پایدار کرد؟ 2ـآیا رویش گیاهان و ‌‌‌‌‌‌‌‌سرسبز شدن درختان در ‌‌‌‌‌‌‌‌‌بهار نشانه ای از ‌‌‌‌‌یادآوری زندگی بعد از‌‌‌‌‌مرگ نیست؟؟ 3ـآیا ارتباط انسان با‌‌‌‌‌جهان قرآن مصور بر اساس مقوله معاد قابل ارزیابی و‌‌‌‌‌‌‌‌تفکر نیست؟؟ نتایج بیانگر آن می‌‌‌‌‌باشد که‌‌‌‌‌ هر آنچه در‌‌‌‌‌‌‌‌‌طبیعت ‌‌‌‌‌اتفاق می‌‌‌‌‌افتد در‌‌‌‌‌‌‌‌‌سوره‌‌‌‌‌های قرآن به‌‌‌‌‌آن اشاره شده و‌‌‌‌‌‌‌‌ در روز‌‌‌‌‌‌‌‌‌قیامت و‌‌‌‌‌‌‌‌ معاد چنین صحنه‌‌‌‌‌هایی از‌‌‌‌‌ طبیعت به‌‌‌‌‌روی چشم انسان نمایان می‌‌‌‌‌شود.‌‌‌‌‌به‌‌‌‌‌طور کلی معاد و‌‌‌‌‌‌‌‌طبیعت ارتباط تنگاتنگی با ‌‌‌‌‌یکدیگر دارند و ‌‌‌‌‌‌‌‌هر صحنه از‌‌‌‌‌طبیعت نشانگر قسمتی از‌‌‌‌‌معاد و ‌‌‌‌‌‌‌‌روز قیامت می‌‌‌‌‌باشد که‌‌‌‌‌خداوند برای ‌‌‌‌‌هدایت و‌‌‌‌‌‌‌‌تفکر انسان‌‌‌‌‌ها خلق نموده است.

تحقیق پیش رو شاخص های جامعه اسلامی با توجه به تفسیر المیزان و فی ضلال می باشد این تحقیق به شاخص هایی که در اسلام در مورد یک جامعه بیان شده میپردازد و عنوان می کند که مراد اسلام از یک جامعه آرمانی به چه شکل می باشد و چه شاخص هایی مدنظر اسلام است که در سایه آن مردم به رشد و بالندگی برسند . طبیعتا دو تفسیر مورد نظر توضیحات کامل و جامعی در این مورد بیان کرده اند . هدف از انجام دادن این تحقیق روشن شدن روند و رویکرد اسلام در مورد یک جامعه و فرد فرد اعضای آن جامعه میباشد واینکه روش اسلام دارای پایانی میباشد ویا دنباله دار است0هدف دیگر بررسی شاخص های اسلامی ، اشنایی دقیق تر با مفاهیم وکاربردهای ان بوده وفرهنگی که اسلام ارائه می دهد چه تفاوتی با فرهنگی که غرب در جامعه ارائه می دهد دارد و رشد فرهنگی بر پایه اسلام چگونه و نتایج حاصل از آن چه می باشد.مقصود دیگر این است که ایا اسلام در رابطه با مسائل اجتماعی راه وروش مناسبی دارد که پاسخگوی نیاز انسان ها باشد ویا اینکه باید از مکاتب دیگر، ان را برداشت نمود و در کنار آن روشن تر شدن دیدگاه دو مفسر بزرگ در مورد فرهنگ صحیح اسلامی می باشد که هر کدام به چه شکل به موضوع واحد توجه کرده و تفسیر نموده اند . نتایجی که از این تحقیق حاصل شده به شکل کوتاه می توان گفت که اسلام به جزء جزء حرکات و سکنات مردم در جامعه توجه دارد به تمام مسائل روحی و روانی انسان ها دقت می کند و می داند که همه چیز در روند حرکت یک جامعه موثر است به طور کلی میتوان گفت برای رشد و اصلاح جامعه تک تک افراد باید خود را پاک و پاکیزه نموده تا به هدف متعالی که رشد و تکامل است برسندهمچنین به تعدادی از شاخص ها بطور تخصصی تر پرداخته شده وابعاد مختلف نگرش اسلام در مورد ان مساله توضیح داده شده است درمورد مسائل اجتماعی ومشکلات وراه حل های ان توضیحات جامعی ارائه شده وبه نگرش دو مفسر مسلمان که به این شاخص ها پرداخته بودند بطور دقیق تری مورد توجه قرار گرفته است . این دو مفسر بزرگ یک سری از شاخص ها توجه خاص تری نشان داده اند . به خصوص که سید قطب به یک سری شاخصه های محدود تری اشاره نموده است . از جمله این مباحث مبحث جهاد است که سید جهاد را دفاعی معرفی نمی کند بلکه اسلام وظیفه دارد فرهنگ خودش را در همه جای عالم گسترش دهد . لذا از نظر ایشان منحط ترین روش جهاد روش دفاعی است . در بحث توحید علامه شالوده و بنیان کلیه ی احکام اسلامی را توحید و سپس اخلاق کریمه بیان می کند و اخلاق کریمه تمامیت نمی یابد مگر با توحید . در بحث معاد علامه عنوان می کند تنها چیزی که مانع طبیعت انسان از ارتکاب به کار زشت می شود بحث عقاب شدید است و هیچ یک از معارف اصلی دیگر این چنین تاثیری ندارد حتی توحید . در ذیل بحث نماز به عنوان شاخص این دو بزرگوار مطرح می کنند که نماز باید برپا شود نه فقط به جا اورده شده و نماز از روح اصیل خود خالی باشد . بلکه باید در تمام مراحل زندگی نماز جاری و ساری باشد . در مبحث ایمان به عنوان شاخص سید قطب عنوان می کند که هر ایه ای بر مومن خوانده شود ایمانش زیاد گشته و برعکس هر ایه ای بر کافر خوانده شود خباثتش زیاد می گردد . در بحث عمل صالح این دو بزرگوار بیان می کنند که این عمل از طرف هر کسی انجام شود فرقی نمی کند خداوند پاداش هر شخص را بر اساس ایمانش خواهد داد . بر خلاف دیدگاهی که در قدیم وجود داشت . ایشان همچنین نقش انفاق را در جامعه مهم دانسته و بیان می کنند که کارکرد اصلی انفاق از میان رفتن فقر و فاصله ی طبقاتی در جوامع اسلامی می باشد . در ذیل شاخصه دیگر که صبر عنوان گردید علامه بیان می کند که در مسائل مختلف انسان ها باید یک ثبات شخصیت داشته و کنترل ورحی خود را از دست ندهند . اخرین مبحث در این زمینه بحث احسان بود که علامه عنوان می کند احسان عبارت است از : 1.تفضل و نیکی به دیگران 2. انجام عمل به شکل نیکو 3.انجام عمل و رفتار صالح . با توجه به اینکه روش مورد استفاده کتاب خانه ای میباشد لذا از روش فیش برداری استفاده شده که با استفاده از فیش منابع و ماخذ شناسایی شده و محتوی استخراج گردیده سپس در فیش جداگانه ثبت و در مرحله بعدی مطالب را جمع بندی نموده و در آخر به مقایسه و تجزیه و تحلیل پرداخته میشود.شیوه نگارش پایان نامه این گونه است ابتدا شاخص مورد نظر را عنوان نموده و سپس توضیحات پایه ای در مورد آن بیان گردیده و آیات قرآنی را عنوان شده و پس از آن دیدگاه دو مفسر ارائه گردیده و ارتباط آن با جامعه مورد تحلیل قرار گرفته، در نهایت نتایج حاصل از این تحقیق را بررسی نموده و توضیح داده شده است.

دراین نوشتار، سخن درباب عرفان نظری و عملی درنهج البلاغه واشتراکات آن با ممد الهمم فی شرح فصوص الحکم استاد حسن زاده می باشد. هدف اصلی این نوشتار بررسی میزان مطابقت مبانی نظری و عملی عرفان کتاب ممد الهمم با کتاب نهج البلاغه است. این پایان نامه ابتدا به بیان تعاریف وانواع مبانی اولیه عرفانی می پردازد، سپس پیرامون اصول عرفان اصیل شیعی، مبانی وشاخصه های آن را بیان نموده سپس با مراجعه به کتاب ممدالهمم، نمونه های عرفان عملی و نظری را درذیل فص های آن طبقه بندی می کند وازخطبه ها، نامه ها وحکمت هاب نهج البلاغه، نمونه های عرفان نظری دردوشاخه (اصول و فروع دین) ونیز نمونه عرفان عملی جمع آوری کرده وبه شرح آن می پردازد. نتایج نشان می دهدکه در عرفان نظری تأکید حضرت علی(ع) به ترتیب برنمازو امر به معروف و نهی ازمنکر، عدل و زکات، معاد و امامت و روزه، نبوت و نهایتاٌ حج و خمس می باشد.و درعرفان عملی تآکید ایشان به ترتیب برصبر، زهد، توبه، ورع و رضا، توکل، فقر، اشفاق، رجاء و در نهایت یقظه می باشد. و در پایان به این نتیجه می رسد که مبانی عرفان نظری و عملی درممدالهمم در بسیاری موارد با اصول عرفان علوی، مشترک می باشند و کتاب نهج البلاغه در چندین موضوع نظیر: روزه، خمس و زکات در شاخه عرفان نظری و خوف و رجاء در شاخه عرفان عملی شامل مطالب جامع تری می باشد و کتاب عرفانی ممدالهمم رامی توان شرحی عرفانی برنهج البلاغه برشمرد.

اسطوره فرآورده‌هایی از فرآیندهای تعاملات انسانی در نظام‌های گفتمانی متعدد است که در پیوند با رهیافت‌های مختلف‌شناختی ـ هستی‌شناسی، معرفت‌شناسی و روش‌شناسی ـ در دگرگونی نظریه‌ها قرار دارد. تنوع نظریه‌های مدرن، اسطوره را از حالت‌شناختی بسیط به همراه ارزش داوری ـ افسانه و اباطیل ـ خارج ساخته است. اسطوره طوفان به مثابه کهن الگوی بشری دارای بن مایه‌های جهانی و مضمون‌های تکرار شونده است. این پدیده‌روایی در نظام‌های فرهنگی متفاوت در پیوند با پارادایم‌های مختلف فکری و نظام حاکم گفتمانی در توالی خطی زمانی و مکانی، دارای روایت‌های مختلفی است. این تفاوت‌های روایی در روایت قرآنی طوفان هم ظهوری برجسته دارد. این جستار کوشش می‌کند به چیستی اسطوره در دوران پساسنتی و پویایی آن در معناشناختی و خویشکاریش در قرآن به منظور دریافت تبار کهن الگوی روایت طوفان در نسبت با روایات پیشینی بپردازد. بنابراین تبارشناسی روایت قرآنی طوفان، از یک‌سو به بازخوانی نگره قرآن به اسطوره با رویکرد متن محورانه به انضمام حاشیه بر متن و صورت‌بندی نظام گفتمانی آن می‌پردازد، و از سوی دیگر ظهورات متنوع و دگردیس‌های روایت طوفان در متون پیشینی ـ از جمله روایات میان رودان ـ بازخوانی و تفاوت‌های حداقلی ساختاری و درون مایه‌ای آن را بازشناسی می‌کند.

عصری‌بودن فهم قرآن به­‌عنوان یکی از لوازم جاودانگی و جهان‌شمولی قرآن کریم، به این معناست که می‌توان با نگاه جدید به پاسخگویی نیازهای مخاطبان پرداخت و اقتضائات و شرایط فرهنگی اجتماعی هر عصری را در نظر گرفت؛ چیزی که در فهم جدید قرآن تأثیر داشته و مفاهیم این کتاب آسمانی را در هر زمان و مکان و نزد هر قومی با تفسیر جدیدی که این کتاب ظرفیت آن را دارد، تازه ساخته است. این پژوهش به شیوۀ توصیفی- تحلیلی، عصری‌بودن فهم قرآن را در دو تفسیر مهم از فریقین (تفسیر الکاشف و تفسیرالقرآن الکریم)، به شکل تطبیقی کاویده است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد که مغنیه با نگرش اقناعی و شلتوت با رویکرد تقریبی، تفسیر خود را عصری ساخته، یعنی نیازها و اقتضائات زمان و مکان موجب شده که این دو مفسر با دو رویکرد متفاوت در فهم آیات قرآن، هم عصریّت را به‌عنوان یک مبنا پذیرفته، و هم قائل به تأثیر عصریّت شده و مواردی نظیر آیات علوم در قرآن، تعیین مصادیق جدید و لزوم پاسخگویی به شبهات پیرامون قرآن را به‌عنوان عوامل عصری‌بودن فهم قرآن ذکر کرده­اند. در این میان مغنیه توسعه­پذیری معنا در فهم و تفسیر قرآن را به‌عنوان یکی از عوامل عصری‌بودن فهم قرآن می‌پذیرد و شلتوت آن را مخالف با فصاحت و بلاغت و اهداف تربیتی و هدایتی قرآن می‌داند.

پژوهش حاضر مشتمل بر دو فصل با این موضوعات است: فصل اول: ماهیت تقدیم و تأخیر در آیات قرآن، تقدیم و تأخیر از دیدگاه زرکشی در البرهان، تقدیم و تأخیر از دیدگاه سیوطی در الاتقان، تقدیم و تأخیر در آیات قرآن در تفسیر مجمع البیان، تقدیم و تأخیر در کتب ادبی؛ فصل دوم، بررسی مصایق تقدیم و تأخیر در آیات قرآن و بیان حکمت های آن. در این فصل تقدیم و تأخیر و حکمت آن در 159 آیه مورد بررسی قرار گرفته است.