جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

حسن البنا یکی از مصلحان بزرگ جهان اسلام است که آمال و آرزوهای او در قالب بزرگ‌ترین جنبش اسلامی (اخوان المسلمین) به بار نشست. جنبشی که به‌سرعت گسترش یافت و میان مسلمانان در اقصی نقاط جهان جا باز کرد و اثر گذاشت. بخش اعظم این موفقیت‌ها، مرهون اندیشه‌های البنا و رهبران جنبش است، لذا می‌طلبد که جنبه‌های مختلف این اندیشه‌ها واکاوی گردد. یکی از ویژگی‌های این اندیشه که کمتر به آن توجه شده، اندیشۀ عرفانی البنا است. به باور نگارنده تصوف زیربنای افکار البنا و موتور محرک او در اصلاح‌گری است. لذا این گفتار بر آن است که با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی، این بخش از اندیشه البنا و تأثیر آن بر اصلاح‌گری وی را بررسی کند.

کلام سیاسی در جهان اسلام جزء علوم نوپایی است که اندیشه و عقیده دینی یک فرد مسلمان یا مذهبی از مذاهب اسلامی در باب مسائل سیاسی را به‌صورت نظام‌مند بحث و منعکس می‌کند. ازاین‌رو بررسی و تحلیل اندیشه‌های سیاسی اهل‌سنت به‌عنوان مذهب غالب در جهان اسلام که در بیشتر مقاطع تاریخی حکومت را در دست داشته‌اند، در قالب این علم ضروری می‌نماید. علی‌رغم این سخن مشهور که مهم‌ترین مسئله سیاسی یعنی حکومت جزء فقه اهل‌سنت است نه اصول و عقاید، اما نگارنده ضمن باور به این نکته که پایه‌های حکومت در کلام و متن اندیشه‌های اهل‌سنت ریشه دارد، در این گفتار سعی کرده است ریشه‌ها و زمینه‌های اعتقادی و مبانی خلافت در اندیشه سیاسی اهل‌سنت را بازخوانی نماید. مفاهیم اساسیِ چون عدالت صحابه، مرجعیت سلف، مسئله کسب، نفی اختیار، تقدم نقل و ضرورت نقلی حکومت و... اموری هستند که خلافت و اقتدار را در طول تاریخ در متن کلام اهل‌سنت تمهید نموده است. در این نوشتار تلاش شده است با استفاده از این مفاهیم، چیستی کلام سیاسی و مبانی خلافت در اندیشه اهل‌سنت مورد خوانش و تفسیر قرار گیرد.