جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

روزه از واجبات اصلی جامعه مانوی به شمار می‌رود. علاوه بر روزه‌های یک‌روزه، مانویان شماری روزه دوروزه نیز داشتند؛ دو روز روزه متوالی بدون اینکه در میان آن افطار کنند. پرسش اصلی پژوهش حاضر، زمان دوروزه‌ها است؛ از آنجا که زمان روزه‌های مانوی با شاخص صورت‌های فلکی در گاه‌شماری‌های خورشیدی‌مَهی بابِلی بیان شده، برای تعیین امروزین آن، نیاز به استخراجی نجومی در بازه‌ای حدوداً 1700 ساله است. این نوشته بر آن است تا با تکیه بر داده‌های کتاب‌خانه‌ای و با رویکرد تحلیلی‌انتقادی، نخست شمار روزه‌های عادی مانویان در طول هفته، ماه و سال را از منابع معتبر مانوی به روشی تطبیقی بازخوانی کرده، سپس با استفاده از نرم‌افزارهای نجومی مدرن، تاریخ دقیق دوروزه‌ها را استخراج کند؛ از آنجا که تعداد چشمگیری از پژوهشگران، تأثیر مسیحیت بر مانویت را آشکار دانسته و ریشه‌های بنیادین کیش مانی را در فرقه‌های پُرشمار مسیحی آن زمان جست‌وجو می‌کنند، با کمک گاه‌شماری دینی مسیحیان در عصر حیات مانی، دلیل روزه‌داری مانویان در آن زمانِ استخراج‌شده نجومی نیز روشن می‌شود. نتایج پژوهش نشان می‌دهد روز 25 دسامبر یا همان میلاد مسیح، کانونی‌ترین زمان دوروزه مانویان بوده و سایر مسائل مرتبط با روزه‌های مانویان با توجه به این مناسبت معنادار می‌شود.

در میان مسیحیان سراسر خاور نزدیک و مدیترانه، ارتباط خاص خسرو دوم با مسیحیان و قدیسان مسیحی موجب مطرح‌شدن گزارش‌هایی درباره تغییر دین پنهانی وی شد، تا آنجا که حتی امپراتور روم در پندار تشکیل دولتی ایرانی‌مسیحی بود. از نظر زرتشتیان، احتمال وجود شاهنشاهی مسیحی، حتی به اندازه مقطعی کوتاه از تاریخ سلسله ساسانی، تصورناپذیر بود و استفاده خسرو دوم از نمادهای مسیحی به ‌هیچ ‌وجه موقعیت وی را به عنوان حاکمی ایدئال و ایرانی تضعیف نمی‌کرد. بنابراین، تناقض‌های آشکار سلطنت خسرو دوم نتیجه سوءتعبیرهای مسیحیان از اقدامات نمادین ایرانیان بود. شخص شاهنشاه که از قدیسان مسیحی درخواست دعا داشت، آنها را به همراهی با خود در سفرها و جنگ‌ها دعوت می‌کرد، صلیب راستین را ارج می‌نهاد، یهودیان را از اورشلیم اخراج، و تحقیق درباره مباحث اختلافی عقاید مسیحی را سازما‌ن‌دهی می‌کرد، به نظر می‌رسید به‌وضوح مسیحی است، اما زرتشتیان این درک منحصر به ‌فرد و خاص از هویت دینی را در منافات با به‌دینی زرتشتی نمی‌دیدند. در مرام‌نامه به‌دینی پرسش اصلی این نبود که آیا کسی مانند شاهنشاه ایران می‌تواند در سنت‌های دین دیگری شرکت کند یا خیر، بلکه این بود که آیا چنین مشارکتی مخالف سنت‌های به‌دینی زرتشتی بود یا مکمل آن به شمار می‌آمد.

نماز به همان معنای عبادتی ویژه و پراهمیت همراه با قیام، رکوع، سجود و آدابی کمابیش مشابه در ادیان مختلف، در کیش مانوی نیز وجود داشته است. از آنجا که نماز خواندن مصداق ستایش بزرگترین ایزد یا ایزدان دینی با اذکار و اعمالی از پیش‌‌تعریف شده، بازه‌های زمانی خاص، شماری معیّن و تکراری شبانه‌روزی در میان تمام گروه‌های دینی است بالطبع حتا پس از گذشت مدتی مدید، کمتر دچار تغییر می‌گردد و چهره سنتی آن محفوظ می‌ماند اما با این وجود مسائلی مانند تعداد نمازهای نیوشایان و برگزیدگان مانوی، شمار سجده‌ها، زمان برگزاری، و فحوا و شیوه خوانش نمازها ابهامات فراوانی را با خود به همراه آورده است. تنها راه پیش‌رو برای حل این ابهام ها، مقایسه و دقت دوباره در منابع گوناگون مرتبط با مانویت است تا موجب اندکی نوآوری و پیشرفت در پژوهش‌های پیشین گردد. در این پژوهش ، برای نخستین بار تعدادی از لغزش‌های نویسندگان متون کهن و مانوی‌پژوهان معاصر در خصوص شمار، زمان و محتوای نمازهای مانویان تصحیح گردیده، و زمان‌بندی جدیدی برای نمازهای نیوشایان و برگزیدگان و تعداد سجده‌های ایشان با استناد به منابع کهنی که تاکنون مغفول مانده بود طرح شده است.

پایان نامه پیش رو دارای چهار فصل ‌می‌باشد ؛ فصل اول (کلیات) به تبیین موضوع، پیشینه تحقیق، اهمیت تحقیق و تعریف مفاهیم. .. اشاره دارد.فصل دوم: صفات و وظایف امام که شامل عصمت، علم لدنی، شجاعت، تقوی، منصوص بودن و برتری بر دیگران ‌می‌باشد. هر کدام از این صفات به صورت اختصار معرفی شده است. همچنین از جمله وظایف امام به پاسداری از وقوع تحریف در کتاب و شریعت الهی، تفسیر وتبیین کتاب الله، هدایت ظاهری و باطنی، ایجاد حکومت دینی و ریاست برمردم... اشاره شده است.فصل سوم: «امام هادی (علیه السلام) و نقش ایشان در احیاء دین» ‌می‌باشد که شامل معرفی اجمالی امام هادی (علیه السلام)، خلفای معاصر، فرقه‌ها و مکاتب رائج، نقش سیاسی و اقتصادی امام هادی (علیه السلام) در مدینه و سامرا و در پایان نقش علمی، فرهنگی و تربیتی امام بررسی شده است. فصل چهارم: «امام عسکری (علیه السلام) و نقش ایشان در احیاء دین» ‌می‌باشد؛ شامل معرفی اجمالی امام، خلفای معاصر آن حضرت، فرقه‌ها و مکاتب رائج، نقش سیاسی و اقتصادی امام عسکری (ع) در سامرا و نقش علمی، فرهنگی وتربیتی امام علیه السلام.و در خاتمه این نوشتار نتیجه گیری شده که امامین عسکریین (علیهما السلام) وظیفه اصلی خویش را حفظ اسلام و فرهنگ ناب اسلا‌‌می‌‌ و نگاهداشت دین در برابر افکار انحرافی عالمان و مذاهب و فرقه‌های منحرف ‌می‌دانستند و سعی داشتند علاوه بر مبارزه با این افکار انحرافی به تربیت شاگردانی شایسته و عالم بپردازند تا بدین وسیله بنیان‌های تفکر اسلا‌می‌ و شیعی را تقویت سازند.